Political science

મૉયનિહૅન, ડૅનિયલ પૅટ્રિક

મૉયનિહૅન, ડૅનિયલ પૅટ્રિક (જ. 16 માર્ચ 1927, ટુલ્સા, ઓક્લહોમા; અ. 26 માર્ચ 2003 વૉશિંગ્ટન) : અમેરિકાના જાણીતા વિદ્વાન અને રાજકારણી. તેમણે ન્યૂયૉર્કની સિટી કૉલેજમાં તથા ટફ્ટ્સ યુનિવર્સિટી ખાતે અભ્યાસ કર્યો. ત્યારપછી સિરૅકૉઝ, હાર્વર્ડ તથા મૅસચૂસેટ્સના ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑવ્ ટૅકનૉલૉજી ખાતે અધ્યાપનકાર્ય કર્યું. તેમણે પ્રમુખ જૉન્સન તથા પ્રમુખ નિકસનના વહીવટી તંત્રમાં સેવા…

વધુ વાંચો >

મૉરિસન, હર્બર્ટ સ્ટૅન્લી

મૉરિસન, હર્બર્ટ સ્ટૅન્લી (જ. 3 જાન્યુઆરી 1885, લંડન; અ. 6 માર્ચ 1965, કેન્ટ, ઇંગ્લૅન્ડ) : બ્રિટિશ રાજનીતિજ્ઞ. ગરીબ પોલીસ કર્મચારીનું સંતાન હોવાથી 14 વર્ષની નાની વયે જ તેમણે કામ કરવાનું શરૂ કર્યું અને યુવાન તરીકે મજૂર-પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લીધો. તેઓ 1915માં સ્થાનિક મજૂર-પક્ષના નેતા બન્યા અને 1947 સુધી આ પક્ષમાં સક્રિય…

વધુ વાંચો >

મોર્સી, મોહમદ

મોર્સી, મોહમદ (જ. 8 ઑગસ્ટ, 1951 શારકિયા ઇજિપ્ત) : ઇજિપ્તના નવા ચૂંટાયેલા અને પાંચમા પ્રમુખ. ઇજિપ્તમાં જાન્યુઆરી, 2011ની ક્રાંતિ સાથે ભારે ઊથલપાથલ થઈ. તેમાં 11 ફેબ્રુઆરી, 2011માં 30 વર્ષ જૂના હોસ્ની મુબારક શાસનનો અંત આવ્યો. ક્રાંતિના સવા વર્ષ પછી 23–24 મે, 2012ના નવી ચૂંટણીઓ યોજાઈ. તેમાં આઠ દાયકા જૂની સંસ્થા…

વધુ વાંચો >

મોલોટૉવ, વી. એમ.

મોલોટૉવ, વી. એમ. (જ. 9 માર્ચ 1890, કુકાઈડા, કિરોવ પ્રાંત, રશિયા; અ. 8 નવેમ્બર 1986, મૉસ્કો) : બૉલ્શેવિક ક્રાંતિના અગ્રણી નેતા, સોવિયેત સંઘના પ્રથમ કક્ષાના રાજપુરુષ તથા તેના પૂર્વ પ્રધાનમંત્રી અને વિદેશમંત્રી. મૂળ નામ વાચેસ્લાવ મિખાઇલોવિચ સ્ક્રિયાબિન; પરંતુ રાજકારણમાં અગ્રણી ભૂમિકા ભજવવા લાગ્યા ત્યારથી ´મોલોટૉવ´ (હથોડો) નામ ધારણ કર્યું. પિતા…

વધુ વાંચો >

મોહંતા, પ્રફુલ્લકુમાર

મોહંતા, પ્રફુલ્લકુમાર (જ. 23 ડિસેમ્બર 1952, રૂપનારાયણ સાત્ર, કાલિયાબોર નાગાન જિલ્લો) : આસામના પૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન અને અગ્રણી વિદ્યાર્થી નેતા. પિતા દેવકાંત અને માતા લક્ષ્મીપ્રભા. વિજ્ઞાન અને કાયદાના સ્નાતક થઈને ઑલ નાગાન જિલ્લા વિદ્યાર્થી પરિષદમાં જોડાયા અને ટૂંકા ગાળામાં જ તેના પ્રમુખ ચૂંટાયા. યુવાજગત સાથે કામ કરતાં તેમનામાં નેતૃત્વના ગુણો…

વધુ વાંચો >

મૌલાના અબુલ કલામ આઝાદ

મૌલાના અબુલ કલામ આઝાદ : જુઓ આઝાદ, અબુલ કલામ (મૌલાના).

વધુ વાંચો >

મ્યાનમાર

મ્યાનમાર : અગ્નિ એશિયામાં આવેલો ભારતનો પડોશી દેશ. અગાઉ તે બ્રહ્મદેશ (બર્મા) તરીકે ઓળખાતો હતો. ભૌગોલિક સ્થાન : તે આશરે 10° 00´થી 28° 30´ ઉ. અ. અને 92° 00´થી 101° 00´ પૂ. રે. વચ્ચેનો 6,76,553 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેનો આકાર પતંગને મળતો આવે છે. તેની ઉત્તર-દક્ષિણ લંબાઈ…

વધુ વાંચો >

મ્યૂનિક કરાર

મ્યૂનિક કરાર : યુરોપમાં સંભવિત યુદ્ધ નિવારવા માટે જર્મનીના મ્યૂનિક શહેર ખાતે યુરોપની મુખ્ય સત્તાઓ વચ્ચે થયેલો નિષ્ફળ કરાર. પ્રથમ અને બીજા વિશ્વયુદ્ધ વચ્ચેના વીસીના ગાળામાં જર્મની મજબૂત રાષ્ટ્ર બનવા ઉત્સુક હતું. આથી તેણે પશ્ચિમ ચેકોસ્લોવાકિયામાં આવેલ સુદાતનલૅન્ડ વિસ્તાર પર પ્રદેશલાલસાભરી નજર દોડાવી, કારણ કે આ વિસ્તારમાં 30,00,000 જર્મન-મૂળ ધરાવતા…

વધુ વાંચો >

મ્યૂનિક પુત્શ

મ્યૂનિક પુત્શ (Munich Putsch) : મ્યૂનિક ખાતે હિટલરની આગેવાની હેઠળ યોજાયેલો બળવો. આ નિષ્ફળ બળવો મ્યૂનિક ખાતેના બિયર-હૉલમાં 8 નવેમ્બર, 1923ની રાતે યોજાયેલો. તેની પાછળ બવેરિયન સરકારને અને તેના પગલે છેવટે જર્મનીની રાષ્ટ્રીય સરકારને નૅશનલ સોશિયાલિસ્ટ (નાઝી) પાર્ટીના નિયંત્રણ હેઠળ લાવવાનો હેતુ હતો. બવેરિયાની રાજધાની મ્યૂનિક તે સમયે નાઝી ચળવળનું…

વધુ વાંચો >

યંગ બૅંગાલ

યંગ બૅંગાલ : ઓગણીસમી સદીના પૂર્વાર્ધ દરમિયાન કોલકાતાની ‘હિંદુ કૉલેજ’(સ્થા. 1817)ના નવયુવક બંગાળી બૌદ્ધિકો દ્વારા નવીન અને મૂલગામી વિષયોના પ્રચાર માટે ચાલેલું આંદોલન. ઉક્ત આંદોલનના મૂળ પ્રવર્તક અને પહેલ કરનાર ‘હિંદુ કૉલેજ’ના જ ઍંગ્લો-ઇન્ડિયન શિક્ષક હેન્રી લુઈ વિવિયન દેરોજિયો (1809–1831) હતા. તેઓ સ્વતંત્ર ચિંતક, હેતુવાદી અને ભારતીય ધર્મોના ટીકાકાર હતા.…

વધુ વાંચો >