Geology

ગુરુત્વ-અસ્વાભાવિકતા : પૃથ્વીની ગુરુત્વમોજણી દરમિયાન નોંધવામાં આવતી એક ઘટના. પૃથ્વીના પોપડાનો મોટો ભાગ સમતુલા ધરાવે છે. છતાં પણ તેનો 3 ટકા ભાગ સમતુલાની સ્થિતિમાં નથી. પૃથ્વીના કોઈ પણ ભાગની ગુરુત્વમાપણીની ગણતરી સૈદ્ધાંતિક ગણતરી કરતાં વધારે કે ઓછી હોય ત્યારે તેને ગુરુત્વ-અસ્વાભાવિકતા કહેવામાં આવે છે. ગુરુત્વમાપણીની ગણતરી સૈદ્ધાંતિક મૂલ્ય કરતાં વધારે…

ગુરુત્વ-સ્તરભંગ : એક પ્રકારનો સ્તરભંગ. સ્તરભંગના મુખ્ય બે પ્રકારો છે : સામાન્ય સ્તરભંગ અને વિપરીત સ્તરભંગ. સામાન્ય સ્તરભંગમાં ગુરુત્વ અસરને કારણે ખડકબાજુની નીચે તરફ ખસતી દીવાલ તે ઝૂલતી દીવાલ અને સામેની ખડકબાજુની આધાર દીવાલ તરીકે ઓળખાવાય છે. જે સ્તરભંગમાં આધાર દીવાલની અપેક્ષાએ ઝૂલતી દીવાલ નીચે તરફ ખસે, એ પ્રકારના સ્તરભંગને…

ગૅડોલિનાઇટ : રા. બં : Be2FeY2Si2O10 અથવા Be2Fe(YO)2 (SiO4)2. જ્યારે સીરિયમ ઑક્સાઇડ ભળેલું હોય ત્યારે તે સીરગૅડોલિનાઇટ કહેવાય છે. થીટ્રિયમ મૃદ અથવા ગૅડોલિનાઇટ મૃદ અંશત: સીરિયમ લેન્થેનમ અને ડિડિમિયમના ઑક્સાઇડથી વિસ્થાપિત થતાં જટિલ સમૂહ રચે છે, જેમાં ઠીક ઠીક પ્રમાણમાં ઍર્બિયમ, યેટેર્બિયમ, સ્કૅન્ડિયમ પણ હોય છે. સ્ફ. વ. : મૉનોક્લિનિક.…

ગેલીના : સીસાનું ધાતુખનિજ; ઉપરાંત તેની સાથે જો ચાંદીની યોગ્ય માત્રા હોય તો ચાંદીની પ્રાપ્તિ માટેનું મહત્વનું ધાતુખનિજ. રા.બં. : PbS. આ સાથે Zn, Cd, Fe, Cu, Sb અને Auનું અલ્પ પ્રમાણમાં અસ્તિત્વ. સ્ફ. વ. : ક્યૂબિક; સ્વ. : મોટે ભાગે ક્યૂબ, કેટલીક વખતે ઑક્ટોહેડ્રોન અને અન્ય સ્વરૂપો સાથે; જથ્થામય…

ગેસેરાઇટ : જુઓ ગરમ પાણીના ફુવારા.

ગૉજ : એક પ્રકારનું ખડકદ્રવ્ય. ભૂસંચલનક્રિયા દરમિયાન ખડકોમાં ઉદભવતા સ્તરભંગને કારણે સ્તર ખસતાં ઘર્ષણ ઉત્પન્ન થાય છે, પરિણામે ખડકની દીવાલો કચરાઈને, દળાઈને, શેકાઈને, સૂક્ષ્મદાણાદાર ખડકદ્રવ્ય ઉત્પન્ન કરે છે. સંજોગ-ભેદે તે ખડક જેવું સખત કે માટી જેવું નરમ, છૂટું હોઈ શકે છે. સ્તરભંગ વખતે પરિણમતા સ્તરભંગ-બ્રેક્સિયા સાથે પણ તે ઘણી વાર…