Astronomy

થેલીઝ (Thales of Meletus) : (જ. ઈ. સ. પૂ. 624 મિલેટસ, ગ્રીસ; અ. ઈ. સ. પૂ. 546 મિલેટસ) : થેલીઝને ગ્રીક વિજ્ઞાનના અને ખાસ કરીને તત્વજ્ઞાન અને ભૂમિતિ જેવી શાખાઓના જનક માનવામાં આવે છે. તેમનું એક પણ લખાણ ઉપલબ્ધ નથી. તેથી થેલીઝની સિદ્ધિઓનું મૂલ્યાંકન કરવું અને તેમની સાથે સંકળાયેલી લોકવાયકાઓને…

થેલ્સ : ચંદ્રના ઊબડ-ખાબડ વિસ્તારમાં આવેલા કેટલાક ગર્ત પૈકીનો એક. ચંદ્ર પર ઘેરા રંગના દેખાતા, પ્રમાણમાં સમથળ જણાતા અને મેર-ફ્રીગોનીસ વિસ્તારની જમણી તરફ ચંદ્રના ઈશાન વિસ્તારમાં થેલ્સ આવેલો છે. ડેમોક્રિટસ, સ્ટ્રેબો અને ટ્રોમેન જેવા ગર્તની બાજુમાં આવેલા ‘થેલ્સ’ કે ‘લા રૂ’ નામના ગર્તની બાજુમાં તે આવેલો છે. તેનું સ્થાન ઈશાન…

દીપ્તિ-પરિમાણ : કોઈ પણ ખગોલીય પદાર્થની તેજસ્વિતાનું માપ. ગ્રીક ખગોળશાસ્ત્રી હિપાર્કસે નરી આંખે દેખાતા તારાઓને તેજસ્વિતાનાં છ પરિમાણના માપક્રમમાં મૂક્યા હતા, જેમાં સૌથી વધારે તેજસ્વી તારાને પહેલું પરિમાણ અને (તેને દેખાતા) સૌથી ઝાંખા તારાને છઠ્ઠું પરિમાણ આપ્યું હતું. પહેલી વાર જ્યારે દીપ્તિમાપક(photometer)ની મદદથી તારાની તેજસ્વિતા માપવામાં આવી ત્યારે જાણવા મળ્યું…

દેવયાની તારાવિશ્વ (Andromeda galaxy) : આકાશગંગાની સૌથી વધારે નજીકનું Sb. પ્રકારનું સર્પિલ (spiral) તારાવિશ્વ. સ્થાનિક જૂથના  નામે જાણીતા તારાવિશ્વના નાના ગુચ્છ(cluster)નું આ સભ્ય છે. આ જૂથમાં આકાશગંગા પ્રણાલી, ત્રિકોણીય નિહારિકા (M33), નાનાં અને મોટાં મેગેલનિક વાદળો (NGC – New General Catalogue 6822) અને કેટલાંક ઝાંખાં વામન દીર્ઘવૃત્તીય તારાવિશ્વોનો સમાવેશ થાય…