હરસુખ થાનકી

એશિયન ચલચિત્ર : ભારત સહિત એશિયા ખંડના તમામ દેશોમાં ચાલતી ચલચિત્ર-નિર્માણની પ્રવૃત્તિ. ભારત આ ક્ષેત્રે ચિત્રનિર્માણની સંખ્યાની દૃષ્ટિએ તો હૉલિવુડની બરાબરી કરે છે અને એકવીસમી સદીનો આરંભ થતા સુધીમાં તો વિશ્વ સિનેમામાં ભારતીય ચલચિત્રે તેની ઓળખ પણ ઊભી કરી દીધી છે. ભારતીય કલાકારો તથા કસબીઓની હૉલિવુડમાં પણ માંગ ઊભી થવા…

ઑસ્ટ્રેલિયન ચલચિત્ર : 1970 પછી આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ઝળકેલો ઑસ્ટ્રેલિયાનો ચલચિત્ર-ઉદ્યોગ. ઑસ્ટ્રેલિયાના ચલચિત્ર-ઉદ્યોગની પ્રગતિ એક લાંબા સંઘર્ષ પછી થઈ છે. આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિ પ્રાપ્ત કરતાં તેને ઘણો સમય લાગ્યો હતો. ઑસ્ટ્રેલિયામાં જોકે વૃત્તાંતચિત્રો અને દસ્તાવેજી ચિત્રોની સમૃદ્ધ પરંપરા રહી છે. ચલચિત્રોનો પ્રારંભ ઑસ્ટ્રેલિયામાં પણ 1896માં થઈ ચૂક્યો હતો. એ વખતે થોડાં સમાચાર-ચિત્રો…

તરંગ : એક અતિકરુણ હિંદી ચલચિત્ર. નિર્માણ વર્ષ : 1984, નિર્માણ સંસ્થા : નૅશનલ ફિલ્મ ડેવલપમેન્ટ કૉર્પોરેશન, પટકથા: કુમાર સહાની અને રોશન સહાની : દિગ્દર્શન :કુમાર સહાની, સંવાદ : વિજય શુકલ, ગીતકાર : સઘુવીર સહાય અને ગુલઝાર, છબીકલા : કે. કે. મહાજન, સંગીત : વનરાજ ભાટિયા, મુખ્ય ભૂમિકા : સ્મિતા…

તીસરી કસમ : 1966ના વર્ષનું રાષ્ટ્રીય પારિતોષિક મેળવનાર શ્રેષ્ઠ હિંદી ચલચિત્ર. બિહારની પૃષ્ઠભૂમિમાં આકાર લેતી ગામના એક ભલાભોળા ગાડીવાન હીરામન અને નૌટંકીની નર્તકી હીરાબાઈના હૃદયમાં એકબીજાં પ્રત્યે પાંગરતી કુમળી લાગણીઓનું સુંદર નિરૂપણ આ શ્વેત અને શ્યામ ચલચિત્રમાં કરાયું છે. ખ્યાતનામ હિંદી સાહિત્યકાર ફણીશ્વરનાથ ‘રેણુ’ની એક પ્રસિદ્ધ ટૂંકી વાર્તા ‘મારે ગયે…