વનસ્પતિશાસ્ત્ર

ક્રેસા (Cressa) : વનસ્પતિઓના દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલી કન્વોલ્વ્યુલેસી કુળની એક પ્રજાતિ. ગુ. નામો રુદ્રવંતી, ખરેડી, ઉના, ખારિયું, પડિયો છે. તેની એક જ જાતિ ગુજરાતના દરિયાકિનારે, વેરાવળ – દ્વારકા – ઓખા તેમજ ભાલવિસ્તાર – ધોળકાથી ધંધૂકા સુધી સૂકા તળાવની આસપાસ પુષ્કળ પ્રમાણમાં મળે છે. તે ભૂખરા રંગની રોમમય શાકીય વનસ્પતિ છે.…

ક્રેસ્યુલેસિયન ઍસિડ ચયાપચય : જુઓ પ્રકાશસંશ્લેષણ

ક્રૉસેન્ડ્રા પ્રજાતિ (Crossandra genus) : વર્ગ દ્વિબીજદલાના કુળ Acanthaceae-નો બારે માસ ફૂલોથી શોભતો કાંટાંવાળો નાનો છોડ. તેની પાંખડીઓ કેસરી – કેસરીપીળા રંગની અને નિપત્રો લીલાં સફેદ નસોવાળાં હોય છે. તેની મુખ્યત્વે ત્રણ જાતો વવાય છે. C. undulaefolia Saltsh તે અબોલી, C. flavasib તે કાંસી અને C. nilotica L તે સમી.…

ક્લેમેટિસ પ્રજાતિ (Clematis Genus) : જુઓ મોરવેલ

ક્લેરોડેન્ડ્રોન : વર્ગ દ્વિબીજદલાના કુળ વર્બિનેસીનો વેલારૂપ છોડ તે અજા – C. Splendens R. Br. અને આકર્ષક વૃક્ષરૂપ છોડ તે થૉમ્સન – C. thomsonae Balfour. તે વેલને ચડવા માટે મજબૂત કમાન કે દીવાલનો ટેકો જોઈએ. શિયાળામાં રાતાં ફૂલનાં ઝૂમખાં લચી પડે છે અને આહલાદક ફૂલો ક્વચિત્ વસંતઋતુ સુધી રહે છે.…

ક્લૉરેલા : અપુષ્પ એકાંગી વિભાગમાં લીલ (algae) વર્ગની હરિત લીલ(ક્લૉરોફાયસીએ)ની એક પ્રજાતિ. તે એકકોષી લીલ છે. મીઠા પાણીના તળાવમાં કે ખાબોચિયામાં, ભેજવાળી જમીનમાં વૃક્ષના પ્રકાંડ પર અને કૂંડામાં કે દીવાલો પર તેના થર બાઝી જાય છે. તે પ્યાલાકાર નીલકણ ધરાવે છે. પ્રકાશ-સંશ્લેષણનાં ગૂઢ રહસ્યો પામવા તે લીલનો બહોળો ઉપયોગ પ્રયોગશાળામાં…

ક્લૉરોસિસ : તત્વો કે ધાતુઓની ઊણપને કારણે પર્ણનો સાધારણ લીલો રંગ ઉત્પન્ન ન થતાં પાંદડું પીળું દેખાય તે સ્થિતિ. હરિતરંજકોના સંશ્લેષણ માટે Mn, K, Zn, Cu, Mg, Fe તથા N આવશ્યક છે. તેની ગેરહાજરી કે ઊણપ ક્લૉરોસિસમાં પરિણમે છે. ભરપૂર N મેળવતા છોડને મોટે ભાગે ઘેરા લીલા રંગનાં પુષ્કળ પર્ણો…