ભૂગોળ
હૅનોવર
હૅનોવર : જર્મનીનો પ્રાદેશિક વિસ્તાર : આજના ઉત્તર જર્મનીનો એક વખતનો રાજકીય વિસ્તાર. ભૌગોલિક સ્થાન : 52° 24´ ઉ. અ. અને 9° 44´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો વિસ્તાર. હૅનોવર 1386થી હૅન્સિયાટિક લીગનું સભ્ય હતું. 1692માં તેને મતદાર મંડળ બનાવવામાં આવેલું તથા હૅનોવર શહેરને પાટનગર બનાવવામાં આવેલું. મતદાર મંડળને અધિકાર અપાયો કે…
વધુ વાંચો >હૅન્ગઝોઉ
હૅન્ગઝોઉ : ચીનના ઝેઝિયાંગ પ્રાંતનું પાટનગર, બંદર તથા પ્રવાસી-મથક. ભૌગોલિક સ્થાન : 30° 15´ ઉ. અ. અને 120° 10´ પૂ. રે.. તેને હૅન્ગચોઉ કે હૅન્ગચોવ પણ કહે છે. તે શાંગહાઈથી નૈર્ઋત્યમાં આશરે 160 કિમી. અંતરે હૅન્ગઝોઉ ઉપસાગર પર આવેલું છે. હૅન્ગઝોઉની નજીકમાં આવેલા, ખૂબ જ જાણીતા બનેલા, કિસ હુ નામના…
વધુ વાંચો >હેન્રી (નૌકાસફરી)
હેન્રી (નૌકાસફરી) (જ. 4 માર્ચ 1394, ઓપોર્ટો, પોર્ટુગલ; અ. 13 નવેમ્બર 1460, સેક્રેડ કેપ) : પોર્ટુગીઝ રાજકુમાર. પંદરમી સદી દરમિયાન પશ્ચિમી આફ્રિકી કાંઠાની જાણકારી મેળવવા અભિયાનોને પ્રોત્સાહિત કરનાર. આ અભિયાનોથી પશ્ચિમ આફ્રિકી કાંઠાનો ભૌગોલિક અભ્યાસ કરી શકાયો છે; એટલું જ નહિ, તે વખતનાં યુરોપીય રાષ્ટ્રોમાં નૌકાસફરના ક્ષેત્રે પોર્ટુગલ અગ્રેસર રહી…
વધુ વાંચો >હેન્રી ગુયોટ આર્નૉલ્ડ (Henry Guyot Arnold)
હેન્રી, ગુયોટ આર્નૉલ્ડ (Henry, Guyot Arnold) (જ. 28 સપ્ટેમ્બર 1807, સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ; અ. 8 ફેબ્રુઆરી 1884, યુ.એસ.) : ભૂગોળશાસ્ત્રી. તેમણે જર્મનીની ન્યૂશેટલ કૉલેજમાં અભ્યાસ કરેલો. 1835થી 1839 દરમિયાન પૅરિસની કૉલેજમાં અધ્યાપનકાર્ય કર્યું. ત્યારબાદ જર્મનીની ન્યૂશૅટલ કૉલેજમાં ઇતિહાસ અને ભૂગોળના પ્રાધ્યાપક તરીકે જોડાયા. આ ગાળા દરમિયાન તેઓ લુઈ અગાસીઝના વિચારોથી પ્રભાવિત થયા…
વધુ વાંચો >હેબ્રાઇડ્ઝ (ટાપુઓ) (Hebrides)
હેબ્રાઇડ્ઝ (ટાપુઓ) (Hebrides) : સ્કૉટલૅન્ડના મુખ્ય ભૂમિભાગથી વાયવ્ય તરફ આવેલો ટાપુસમૂહ. ભૌગોલિક સ્થાન : તે આશરે 56° 30´થી 58° 30´ ઉ. અ. અને 5° 30´થી 7° 30´ પ. રે. વચ્ચેનો અંદાજે 14,763 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. આ ટાપુસમૂહમાં આશરે 500 જેટલા ટાપુઓ આવેલા છે, તે પૈકીના માત્ર 100થી…
વધુ વાંચો >હેમન્ત ઋતુ
હેમન્ત ઋતુ : ભારતના ષટ્ઋતુચક્રમાં પહેલી ઋતુ. ભારતની ભૌગોલિક અને સાંસ્કૃતિક સ્થિતિને અનુલક્ષીને શિયાળો, ઉનાળો અને ચોમાસુ ત્રણ ઋતુઓ મુખ્ય છે. આ ત્રણ ઋતુઓને પેટાવિભાગોમાં વહેંચી છ ઋતુઓ માનવામાં આવે છે. આ છ ઋતુઓ આ પ્રમાણે છે – હેમન્ત, શિશિર, વસંત, ગ્રીષ્મ, વર્ષા અને શરદ. ઉત્તર ગોળાર્ધમાં તે નવેમ્બર, ડિસેમ્બર…
વધુ વાંચો >હૅમિલ્ટન (Hamilton)
હૅમિલ્ટન (Hamilton) : (1) ઑસ્ટ્રેલિયાના વિક્ટોરિયા રાજ્યમાં આવેલું શહેર. ભૌગોલિક સ્થાન : 37° 45´ દ. અ. અને 142° 02´ પૂ. રે.. તે મેલબૉર્નથી પશ્ચિમ તરફ આશરે 200 કિમી. અંતરે ગ્રેન્જ બર્ન નદીના કાંઠે વસેલું છે. તેની આજબાજુના પ્રદેશમાં ઢોર અને ઘેટાંનો ઉછેર થાય છે. અહીં ધાન્ય તેમજ તેલીબિયાંના કૃષિપાકો ઉગાડાય…
વધુ વાંચો >હૅમ્બર્ગ
હૅમ્બર્ગ : જર્મનીનું બીજા ક્રમે આવતું મોટું શહેર. ભૌગોલિક સ્થાન : 53° 33´ ઉ. અ. અને 9° 59´ પૂ. રે.. તે જર્મનીના હૅમ્બર્ગ વહીવટી વિભાગનું પાટનગર પણ છે. તેનો વિસ્તાર 760 ચોકિમી. જેટલો છે. આ રીતે તે શહેર હોવા ઉપરાંત આજુબાજુના ઉત્તર જર્મનીના પ્રદેશને આવરી લેતું રાજ્ય પણ છે. વળી…
વધુ વાંચો >હૅલફૉર્ડ જ્હૉન મૅકિન્ડર
હૅલફૉર્ડ, જ્હૉન મૅકિન્ડર (જ. 15 ફેબ્રુઆરી 1861, લૅન્કેશાયર; અ. 6 માર્ચ 1947) : બ્રિટનના ખૂબ જાણીતા ભૂગોળવિદ. 1887માં ઑક્સફર્ડ યુનિવર્સિટીમાં 26 વર્ષની નાની વયે તેઓ રીડર તરીકે નિયુક્ત થયેલા. 1895માં બ્રિટિશ ઍસોસિયેશનમાં સર્વપ્રથમ વાર સંશોધનલેખ રજૂ કર્યો હતો. જ્હૉન મૅકિન્ડર હૅલફૉર્ડ તેઓ રેટ્ઝેલના નૃવંશ-ભૂગોળ વિશેના વિચારોથી પ્રભાવિત થયા હતા. 1899માં…
વધુ વાંચો >હેલસિન્કી
હેલસિન્કી : ફિનલૅન્ડનું પાટનગર અને મોટામાં મોટું શહેર. સ્વીડિશ નામ હેલસિંગફોર્સ. તે ફિનલૅન્ડના દક્ષિણ કાંઠે ફિનલૅન્ડના અખાત પર આવેલું છે. ભૌગોલિક સ્થાન : 60° 10´ ઉ. અ. અને 24° 58´ પૂ. રે.. તે દેશનાં મુખ્ય બંદરો પૈકીનું એક છે તેમજ વેપાર-વાણિજ્યનું અને સાંસ્કૃતિક મથક પણ છે. આ શહેરની આજુબાજુનો અખાત…
વધુ વાંચો >