સંગીતકલા
શુમાન-હીન્ક, અર્નેસ્ટાઇન (Schumann-Heink, Ernestine)
શુમાન–હીન્ક, અર્નેસ્ટાઇન (Schumann-Heink, Ernestine) (જ. 15 જૂન 1861, લિબેન, ચૅક રિપબ્લિક; અ. 17 નવેમ્બર 1936, હોલિવૂડ, અમેરિકા) : ઑસ્ટ્રિયન કૉન્ટ્રાલ્ટો ગાયિકા. રિચાર્ડ વાગ્નર અને રિચાર્ડ સ્ટ્રૉસના ઑપેરાઓમાં તેણે પોતાની અભિવ્યક્તિપૂર્ણ ગાયકી મારફતે ચેતન પ્રદાન કર્યું છે. 1878માં ડ્રૅસ્ડન ખાતે વર્દીના ઑપેરા ‘ઇલ ત્રોવાતોરે’માં આઝુચેના પાત્ર તરીકે ગાઈને તેણે પોતાની કારકિર્દીનો…
વધુ વાંચો >શુલર, ગુન્થર
શુલર, ગુન્થર (જ. 22 નવેમ્બર 1925, ન્યૂયૉર્ક સિટી, અમેરિકા) : અમેરિકન સ્વરનિયોજક અને જાઝ સંગીતકાર. સંગીતકારોના કુટુંબમાં શુલરનો જન્મ થયેલો. દાદા જર્મનીમાં સંગીતસંચાલક હતા અને પિતાએ ન્યૂયૉર્ક ફિલ્હાર્મોનિક ઑર્કેસ્ટ્રામાં એકતાલીસ વરસ સુધી વાયોલિન વગાડ્યું હતું. સંગીતના ક્ષેત્રે સ્વશિક્ષિત શુલરે ફ્રેંચ હૉર્ન (રણશિંગુ) વગાડવામાં નૈપુણ્ય હાંસલ કર્યું. સિન્સાનિટી ઑર્કેસ્ટ્રા અને ન્યૂયૉર્ક…
વધુ વાંચો >શૂટ્ઝ, હીન્રિખ (Schutz, Heinrich)
શૂટ્ઝ, હીન્રિખ (Schutz, Heinrich) (જ. 8 ઑક્ટોબર 1585, કૉસ્ટ્રિટ્ઝ, સૅક્સની, જર્મની; અ. 6 નવેમ્બર 1672, ડ્રેસ્ડન, જર્મની) : જર્મન સંગીતકાર અને સ્વરનિયોજક. બાખના પૂર્વસૂરિઓમાં તેઓ સૌથી મહાન જર્મન સંગીતકાર ગણાય છે. કેસલમાં તેમણે પ્રાથમિક અને સામાન્ય શિક્ષણ મેળવ્યું. અહીં તેઓ ચર્ચના કોયરમાં વૃંદગાનમાં ભાગ લેતા. 1608માં કાયદાનો અભ્યાસ કરવા માટે…
વધુ વાંચો >શેઠ, અજિત
શેઠ, અજિત (જ. 19 સપ્ટેમ્બર 1932, મુંબઈ; અ. 23 જાન્યુઆરી 2006, મુંબઈ) : ગુજરાતી કાવ્ય-ગીતોના સ્વરનિયોજક તથા ગાયક. છેલ્લા પાંચ દાયકા (1949-2006) ઉપરાંતના સમયગાળામાં કાવ્ય-સંગીતક્ષેત્રે સ્વરકાર અને ગાયક તરીકેનું તેમનું યોગદાન ચિરસ્મરણીય છે. પિતાનું નામ વૃંદાવન. સમગ્ર શિક્ષણ મુંબઈ ખાતે. 1954માં મુંબઈની સિડનહામ કૉલેજથી બૅંકિંગ વિષય સાથે મુંબઈ યુનિવર્સિટીની બી.કૉમ.ની…
વધુ વાંચો >શેઠ, રઘુનાથ
શેઠ, રઘુનાથ (જ. 17 ડિસેમ્બર 1931) : ભારતના અગ્રણી બંસરીવાદક તથા પ્રયોગશીલ સંગીતકાર. તેમણે સંગીતની પ્રાથમિક તાલીમ તેમના વડીલ બંધુ કાશીપ્રસાદ પાસેથી લીધી હતી. કાશીપ્રસાદ પોતે ગાયક હોવા ઉપરાંત બંસરી અને તબલાવાદનના જાણકાર હતા; એટલું જ નહિ, પરંતુ નાટ્યકલામાં પણ તેઓ સક્રિય રુચિ ધરાવતા હતા. 1943માં રઘુનાથ શેઠની સંગીતક્ષેત્રની તાલીમની…
વધુ વાંચો >શેન્કર, હિન્રીખ (Schenker, Heinrich)
શેન્કર, હિન્રીખ (Schenker, Heinrich) [જ. 19 જૂન 1868, વિસ્નિયૉવ્ક્ઝિકી (Wisniowczyki); અ. 14 જાન્યુઆરી 1935, વિયેના, ઑસ્ટ્રિયા] : ઑસ્ટ્રિયન સંગીતશાસ્ત્રી. અઢારમી અને ઓગણીસમી સદીના સંગીતની સૂરાવલિઓ અને ઘાટ-માળખાને લગતી સમજ વિકસાવવામાં શેન્કરનાં સંશોધનો અને સિદ્ધાંતોનો ફાળો રહેલો છે. ઑસ્ટ્રિયન સ્વરનિયોજક ઍન્ટૉન બ્રખ્નર હેઠળ તેણે સ્વરનિયોજક તરીકેની તાલીમ લીધી હતી. કારકિર્દીના પ્રારંભે…
વધુ વાંચો >શેબાલિન, વિસારિયોન
શેબાલિન, વિસારિયોન (જ. 11 જૂન 1902, સાઇબીરિયા, રશિયા; અ. 1963, મૉસ્કો, રશિયા) : રશિયન સંગીતકાર અને સંગીત-નિયોજક. સંગીતના સંસ્કાર ધરાવતા એક જાગ્રત રશિયન પરિવારમાં તેમનો જન્મ. ઘરે પરિવારમાં અવારનવાર જલસા યોજાતા. બાળપણથી જ ગ્લીન્કા, મુસોર્ગ્સ્કી, બોરોદીન, રિમ્સ્કી-કોર્સાકૉવ અને ચાઇકૉવ્સ્કીનું સંગીત તેઓ વગાડતા. શાલેય અભ્યાસ પૂરો કર્યા બાદ 1919માં શેબાલિન સંગીત…
વધુ વાંચો >શેરુબિની, (મારિયા) લુઈગી (કાર્લો ઝેનોબિયો સાલ્વાતોરે)
શેરુબિની, (મારિયા) લુઈગી (કાર્લો ઝેનોબિયો સાલ્વાતોરે) (જ. 14 સપ્ટેમ્બર 1760, ફ્લોરેન્સ, ઇટાલી; અ. 15 માર્ચ 1842, પૅરિસ, ફ્રાંસ) : રંગદર્શી ફ્રેંચ સંગીતકાર અને સ્વરનિયોજક. ફ્રેંચ ઑપેરા અને ફ્રેંચ ખ્રિસ્તી ધાર્મિક સંગીતના સર્જક તરીકે તેની ખ્યાતિ છે. સંગીતકાર કુટુંબમાં જન્મેલા શેરુબિનીએ ઑપેરા-કંપોઝર (સ્વરનિયોજક) ગ્વીસેપિ સાર્તી હેઠળ સંગીતની તાલીમ લીધી. એની પ્રારંભિક…
વધુ વાંચો >શોઅન્બર્ગ, આર્નોલ્ડ (ફ્રાન્ઝ વૉલ્ટર)
શોઅન્બર્ગ, આર્નોલ્ડ (ફ્રાન્ઝ વૉલ્ટર) (જ. 13 સપ્ટેમ્બર 1874, વિયેના, ઑસ્ટ્રિયા; અ. 13 જુલાઈ 1951, લૉસ એન્જલસ, યુ.એસ.) : સપ્તકના બારેય સ્વરોમાં કોમળ કે તીવ્ર જેવા ભેદ પાડ્યા વિના તેમને સમાન ગણતી નવી સંગીતશૈલી ‘ઍટોનાલિટી’(ટ્વેલ્વ નૉટ મ્યુઝિક)ના સ્થાપક, સંગીતકાર અને સ્વરનિયોજક. વીસમી સદીના ક્રાંતિકારી સંગીતકાર તરીકે શોઅન્બર્ગે નામના મેળવી છે. વિયેનાના…
વધુ વાંચો >શોપાં, ફ્રેડેરિક (Chopin, Frëdëric)
શોપાં, ફ્રેડેરિક (Chopin, Frëdëric) (જ. 1 માર્ચ 1810, ઝેલાઝોવાવોલા, પોલૅન્ડ; અ. 17 ઑક્ટોબર 1849, પૅરિસ, ફ્રાંસ) : વિશ્વવિખ્યાત પૉલિશ રંગદર્શી પિયાનોવાદક અને સ્વરનિયોજક. શોપાંના ફ્રેંચ પિતા નિકોલસ પોલૅન્ડના વૉર્સો નગરમાં આવી વસેલા અને તેમણે ધનાઢ્ય પોલિશ કુટુંબોમાં પિયાનોવાદનનાં ટ્યૂશનો શરૂ કરેલાં. વૉર્સો નજીક આવેલા ગામ ઝેલાઝોવાવોલામાં સ્કાર્બેક્સ અટક ધરાવતા એક…
વધુ વાંચો >