સંગીતકલા

લલનપિયા (19મી સદીનો ઉત્તરાર્ધ–2૦મી સદીનો પૂર્વાર્ધ) : ઠૂમરી નામક ઉપશાસ્ત્રીય ગીતોના જાણીતા રચનાકાર. તેમનું વતન ઉત્તર પ્રદેશનું ફર્રુખાબાદ નગર. તેમનો જન્મ એક સારસ્વત બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થયો હતો. પરિવારની આર્થિક સ્થિતિ અત્યંત ખરાબ હોવાથી લલનપિયાનું સમગ્ર જીવન ગરીબીમાં વીત્યું હતું. ઠૂમરીની કોઠાસૂઝને કારણે જ તેઓ ઠૂમરીની રચના કરતા, દરેક રચનાને જુદા…

લલિત રાવ (શ્રીમતી) (જ. 6 નવેમ્બર 1942, ચેન્નાઈ(મદ્રાસ)) : શાસ્ત્રીય સંગીતનાં જાણીતાં ખયાલ-ગાયિકા. મૂળ કાશ્મીરથી વર્ષો પહેલાં ગોવામાં સ્થાયી થયેલાં. ચિત્રપુર સારસ્વત કુળમાં જન્મ. પિતા ધારેશ્વર સંગીતના શોખીન અને ઘણી મહેફિલોમાં હાજરી આપતા. લલિત રાવે 1957માં સીનિયર કેમ્બ્રિજ કર્યા બાદ બી.એસસી. અને બી.ઈ.ની પરીક્ષાઓ ડિસ્ટિન્ક્શન સાથે પસાર કરી. તેમની જ્વલંત…

લાલો, વિક્તોર એન્તૉની એદુઅર્દ (જ. 27 જાન્યુઆરી 1823, લિલે ફ્રાન્સ; અ. 22 એપ્રિલ 1892, પૅરિસ, ફ્રાન્સ) : પ્રસિદ્ધ ફ્રેન્ચ સ્વરનિયોજક. પેઢીઓથી લશ્કરી કારકિર્દી ધરાવતા એક ફ્રેન્ચ કુટુંબમાં જન્મ. કુટુંબના વડવાઓ મૂળ સ્પૅનિશ હતા. 1839માં લિલે છોડીને લાલો પૅરિસ ગયા અને ફ્રાંસ્વા હેબેનેક પાસે પૅરિસ કૉન્ઝર્વેટરીમાં વાયોલિન-વાદન શીખવું શરૂ કર્યું. તેમણે…

લાવણી : એક ઉપરાગ, જે દેશી રાગ તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. ‘સંગીત રાગ કલ્પદ્રુમ’માં લાવણીને ‘ઉપરાગ’ કહેવામાં આવ્યો છે. એને દેશી કહેવાનું કારણ એ છે કે જુદા જુદા દેશ(પ્રદેશ)માં એને અનુરૂપ નામ ધારણ કરે છે. લાવણીનો વિકાસ લોકગીતોમાં થયેલો છે. તેનો સંબંધ મગધ પાસેના લવણદેશ સાથે હોઈને એ લાવણી કહેવાઈ છે.…

લિન્ઝડૉર્ફ, એરિક (જ. 4 ફેબ્રુઆરી 1912, વિયેના, ઑસ્ટ્રિયા) : ઑસ્ટ્રિયાના સંગીત-નિયોજક. તેઓ અધિકૃત સંગીત-રચનાઓની ઝીણવટભરી જાણકારી અને નિપુણતા માટે તેમજ સમકાલીન સંગીતના પુરસ્કર્તા તરીકે દેશમાં અને દેશ બહાર બહોળી નામના પામ્યા હતા. 1934માં તેમણે સાલ્ઝબર્ગ ફેસ્ટિવલ ખાતે બ્રૂનો વૉલ્ટર તથા આર્ટુરો ટૉસ્કાનીની પાસે સંગીત-તાલીમ મેળવી; ત્યારબાદ યુરોપિયન ઑરકેસ્ટ્રા સાથે તેમણે…

લિયાદૉવ, ઍનાતોલી (જ. 11 મે 1855, સેંટ પીટર્સબર્ગ, રશિયા; અ. 28 ઑગસ્ટ 1914, સેંટ પીટર્સબર્ગ, રશિયા) : પ્રસિદ્ધ રશિયન સંગીતકાર અને સ્વરનિયોજક. પિતા રશિયન ઑપેરા સંગીત કંપનીના સંચાલક (conductor) હોવાથી બાળપણથી જ લિયાદૉવને સાંગીતિક વાતાવરણ મળ્યું. માત્ર સ્ટેજ-શો નહિ, પણ રિહર્સલ જોવાના મોકા પણ તેઓ છોડતા નહિ. આ ઉપરાંત રશિયન…

લિયાપુનૉવ, સર્ગેઈ (જ. 30 નવેમ્બર 1859, યારોસ્લાવલા, રશિયા; અ. 8 નવેમ્બર 1924, પૅરિસ, ફ્રાંસ) : રશિયન સંગીતકાર અને સ્વરનિયોજક. વિદ્વાનો અને નિષ્ણાતોના પરિવારમાં લિયાપુનૉવ જન્મેલા. પિતા ખગોળશાસ્ત્રી હતા, અને મોટા ભાઈ ઍલેક્ઝાન્ડર એક પ્રમુખ રશિયન ગણિતશાસ્ત્રી હતા. નિઝ્નિનૉવ્ગૉરોડના સંગીતશાસ્ત્રીઓએ બાળ લિયાપુનૉવની પ્રતિભા પિછાણીને તેમને મૉસ્કો કૉન્ઝર્વેટરીમાં સંગીતના વિદ્યાર્થી તરીકે દાખલ…