શિવપ્રસાદ રાજગોર
મીનળદેવી (મયણલ્લાદેવી)
મીનળદેવી (મયણલ્લાદેવી) (અગિયારમી સદી) : સોલંકી રાજા કર્ણદેવ(રાજ્યકાલ : 1064–1094)ની રાણી અને સિદ્ધરાજ જયસિંહ(રાજ્યકાલ : 1094–1142)ની માતા. તે ચંદ્રપુર(કોંકણ)ના કદંબ વંશના રાજા જયકેશીની પુત્રી હતી. જયકેશી કર્ણાટકના ચાલુક્ય રાજાનો સામંત હતો. ગુજરાતના રાજા કર્ણદેવ સાથે લગ્ન કરવાનો નિશ્ર્ચય કરી તે પાટણ આવી હતી; પરંતુ એ કદરૂપી હોવાથી કર્ણદેવે તેના પ્રત્યે…
વધુ વાંચો >મુસ્તફાબાદ
મુસ્તફાબાદ : ગુજરાતના સુલતાન મહમૂદ બેગડાએ સ્થાપેલું શહેર. જૂનાગઢના રાજવી રા’ માંડલિકને ઈ. સ. 1469માં હરાવી જૂનાગઢ જીતીને મહમૂદ બેગડાએ જે નવું શહેર વસાવ્યું તે આ. ‘મુસ્તફા’ એટલે ‘અલ્લાહની પ્રસન્નતા પામેલ પયગંબર’ એવો અર્થ થાય છે. આ શહેર તેણે જૂનાગઢ આસપાસના કુદરતી સૌંદર્યથી પ્રસન્ન થઈને જૂનાગઢના તત્કાલીન વસવાટથી દૂર ગિરનારની…
વધુ વાંચો >મુંજ (રાજ્યકાળ 974–995)
મુંજ (રાજ્યકાળ 974–995) : માળવાના પરમાર વંશનો સૌથી શક્તિશાળી શાસક, શ્રેષ્ઠ સેનાપતિ અને વિદ્વાનોનો આશ્રયદાતા. તેણે કલચુરિના ચેદિ રાજા યુવરાજ બીજાને તથા મેવાડના ગોહિલોને હરાવી તેમનાં પાટનગરોમાં લૂંટ ચલાવી. માળવાના વાયવ્ય ખૂણે સ્થિત હૂણમંડળ પર રાજ્ય કરતા હૂણોને હરાવ્યા. તેણે નડૂલ(જોધપુર રાજ્યમાં)ના ચાહમાનો ઉપર ચડાઈ કરી તેમના આબુ પર્વત તથા…
વધુ વાંચો >મુંદ્રા
મુંદ્રા : ગુજરાત રાજ્યના કચ્છ જિલ્લાનો તાલુકો તથા તે જ નામ ધરાવતું તાલુકામથક અને લઘુ બંદર. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 23° 00´ ઉ. અ. અને 69° 45´ પૂ. રે. આજુબાજુનો 3,024 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે ભૂજ, પૂર્વમાં અંજાર, દક્ષિણે કચ્છનો અખાત અને પશ્ચિમે માંડવી તાલુકાઓ આવેલા…
વધુ વાંચો >મેઘરજ
મેઘરજ : ગુજરાત રાજ્યના અરવલ્લી જિલ્લાના મોડાસા વિભાગનો તાલુકો અને તાલુકામથક. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 23° 30´ ઉ. અ. અને 73° 30´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો 545.3 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તાલુકામાં મેઘરજ નગર અને 127 જેટલાં ગામડાં આવેલાં છે. તેની ઉત્તરે રાજસ્થાનની સરહદ, પૂર્વમાં પંચમહાલ જિલ્લો, દક્ષિણ તરફ…
વધુ વાંચો >મેશ્વો (નદી)
મેશ્વો (નદી) : ગુજરાત રાજ્યના સાબરકાંઠા, અરવલ્લી અને ખેડા જિલ્લામાં વહેતી નદી. તે રાજસ્થાનના ડુંગરપુર જિલ્લામાં અરવલ્લીની ટેકરીઓમાંથી નીકળે છે. તે ખારી નદીને સમાંતર આશરે 203 કિમી. અંતર સુધી વહીને સાબરકાંઠા તથા અરવલ્લી જિલ્લાના ભિલોડા, મોડાસા અને પ્રાંતિજ તાલુકાઓમાં થઈને અમદાવાદ જિલ્લા તથા ખેડા જિલ્લામાં પ્રવેશી ખેડા પાસે વાત્રક નદીને…
વધુ વાંચો >મોડાસા
મોડાસા : ગુજરાત રાજ્યના અરવલ્લી જિલ્લાનો તાલુકો અને તે જ નામ ધરાવતું તાલુકામથક તેમજ જિલ્લા મથક. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 23° 28´ ઉ. અ. અને 73° 18´ પૂ. રે.ની આજુબાજુ આવેલો છે. તાલુકાનો કુલ વિસ્તાર 602.78 ચોકિમી. છે. તેની ઉત્તર દિશાએ ભિલોડા તાલુકો, પૂર્વ તરફ મેઘરજ અને માલપુર, દક્ષિણ તરફ…
વધુ વાંચો >મોરબી
મોરબી : ગુજરાત રાજ્યનો મોરબી જિલ્લો. જિલ્લા મથક, તાલુકો તથા તે જ નામ ધરાવતું તાલુકામથક. ભૂતપૂર્વ દેશી રાજ્ય. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 22° 49´ ઉ. અ. અને 70° 50´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો 4871.5 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. આ જિલ્લાની ઉત્તરે કચ્છ જિલ્લો, પૂર્વે સુરેન્દ્રનગર જિલ્લો, દક્ષિણે રાજકોટ જિલ્લો…
વધુ વાંચો >રતનમાળ
રતનમાળ : નર્મદા જિલ્લામાં નર્મદા નદીની ઉત્તરે આવેલો વિંધ્યાચલની ડુંગરધારોથી બનેલો વિસ્તાર. તે રતનમાળની ડુંગરમાળાના નામથી પણ ઓળખાય છે. ડુંગરમાળાના જુદા જુદા ભાગોમાં 244 મીટરથી 366 મીટર ઊંચાઈ ધરાવતી ટેકરીઓ આવેલી છે. અહીં આશરે 1,000 મિમી. જેટલો વરસાદ પડે છે. આ વિસ્તારમાં સાગ, સાદડ, સીસમ, શીમળો, ખેર, ખાખરો, ટીમરુ, કાકડ,…
વધુ વાંચો >રંગપુર
રંગપુર : સુરેન્દ્રનગર જિલ્લાના લીંબડી તાલુકામાં સુકભાદર નદીના ડાબા કાંઠા પર આવેલું ગામ. ભૌગોલિક સ્થાન : 22° 26´ ઉ. અ. અને 71° 58´ પૂ. રે. . તે લીંબડીથી ઈશાનકોણમાં અને નળસરોવરથી 24 કિમી.ને અંતરે આવેલું છે. આ સ્થળ પ્રાગૈતિહાસિક સંસ્કૃતિના અવશેષો માટે જાણીતું બન્યું છે. 1931માં લીંબડી-ધંધુકા માર્ગનું બાંધકામ હાથ…
વધુ વાંચો >