વિ. પ્ર. ત્રિવેદી

કૅનેડિયન-અંગ્રેજી સાહિત્ય

કૅનેડિયન-અંગ્રેજી સાહિત્ય : બહુધા કૅનેડાની મુલાકાતે આવનાર પ્રવાસીઓ, સંશોધકો કે બ્રિટિશ અમલદારો અને તેમના પરિવારના આત્મજનો દ્વારા અંગ્રેજીમાં રચાયેલું સાહિત્ય. તે બધાંએ વર્ણનાત્મક લખાણો, રોજનીશી કે પત્રોમાં તેમના પ્રતિભાવોને રજૂ કર્યા છે. પ્રવાસ તથા અવલોકનના આધારે થયેલ સંશોધનને લીધે તે સમયના કૅનેડાનું સ્પષ્ટ ચિત્ર રજૂ થયું છે. દસ્તાવેજી સામગ્રી પૂરી…

વધુ વાંચો >

કૅનેડિયન-ફ્રેન્ચ સાહિત્ય

કૅનેડિયન-ફ્રેન્ચ સાહિત્ય : જેક્વિસ કાર્ટિયર 1535માં ઉત્તર અમેરિકાની સફરે બીજી વાર આવેલા ત્યારે સેન્ટ લૉરેન્સ રિવરના ખીણપ્રદેશની ભાળ મેળવેલી. 17મી અને 18મી સદીમાં આ પ્રદેશમાં ફ્રેન્ચ સત્તાની વસાહત સ્થપાઈ હતી. 1763માં ન્યૂ ફ્રાન્સની હકૂમતનો પ્રદેશ બ્રિટિશ સત્તાને નામે ચડાવવામાં આવ્યો ત્યારે 60,000થી વધુ રોમન-કૅથલિક પંથના માણસો જે ભાષાનો ઉપયોગ કરતા…

વધુ વાંચો >

કૅન્સર વૉર્ડ – ધ

કૅન્સર વૉર્ડ, ધ : નોબેલ પારિતોષિકવિજેતા (1970) રશિયન નવલકથાકાર ઍલેક્ઝાન્ડર સૉલ્ઝિનિત્સિનની નવલકથા. રાષ્ટ્રની નીતિ વિરુદ્ધ લેખનકાર્ય બદલ તેમને 1953 બાદ સાઇબીરિયામાં દેશનિકાલ કરવામાં આવ્યા હતા. ત્યાં તેમને કૅન્સરની બીમારી લાગુ પડી. તેથી તેમને હૉસ્પિટલમાં દાખલ કરી તેમના પર શસ્ત્રક્રિયા કરવામાં આવી. હૉસ્પિટલમાં થયેલા અનુભવો પર આ નવલકથા રચાઈ છે. તેમની…

વધુ વાંચો >

કૅરિબિયન સાહિત્ય

કૅરિબિયન સાહિત્ય : કૅરિબિયન તરીકે ઓળખાતા પ્રદેશની સ્પૅનિશ, ફ્રેંચ કે અંગ્રેજી ભાષામાં લખાયેલી સાહિત્યિક કૃતિઓ. ‘કૅરિબ’ શબ્દ આટલાન્ટિક સમુદ્રમાં મધ્ય અમેરિકાના પૂર્વ અને દક્ષિણ અમેરિકાના દક્ષિણ કિનારાને સ્પર્શતા કૅરિબિયન સમુદ્રમાં આવેલા ટાપુઓ તેમજ દક્ષિણ અમેરિકાના કેટલાક કિનારાના પ્રદેશોમાં વસેલી અમેરિકન ઇન્ડિયન પ્રજા માટે વપરાય છે. સોળમી સદીમાં સ્પૅનિશ પ્રજાના આક્રમણ…

વધુ વાંચો >

કૅરૉલ – લૂઇસ

કૅરૉલ, લૂઇસ (જ. 27 જાન્યુઆરી 1832, ડેર્સબરી, ચેશાયર, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 14 જાન્યુઆરી 1898, ગિલ્ડફર્ડ, સરે) : અંગ્રેજ બાળસાહિત્યકાર, તર્કશાસ્ત્રી, ગણિતજ્ઞ અને ફોટોગ્રાફર. મૂળ નામ ચાર્લ્સ લુટવિજ ડૉડ્ગસન. જગતભરમાં આબાલવૃદ્ધ વાચકોના પ્રિય વાર્તાકાર. માતા ફ્રાન્સિસ જેન લટ્વિજ. પિતા પાદરી. યૉર્કશાયરના રેક્ટર. ડેર્સબરી ઔદ્યોગિકીકરણની અસરથી વેગળું નાનકડું ગામ. બધાં ભાંડુડાં ઘરમાં જ…

વધુ વાંચો >

કોટ્ઝી, જ્હૉન મૅક્સવેલ

કોટ્ઝી, જ્હૉન મૅક્સવેલ (જ. 9 ફેબ્રુઆરી 1940, કેપ ટાઉન, સાઉથ આફ્રિકા) : નવલકથાકાર, નિબંધકાર, વિવેચક, અનુવાદક અને ભાષાશાસ્ત્રી. 2003ના સાહિત્ય માટેના નોબેલ પુરસ્કારથી વિભૂષિત. તેમના પર સેમ્યુઅલ બૅકેટ, ફૉર્ડ મેડૉક્સ ફૉર્ડ, ફ્યૉદૉર દૉસ્તૉયેવસ્કી, ડેનિયલ ડેફો, ફ્રાન્ક કાફ્કા અને ઝિગ્ન્યુ હર્બર્ટ જેવા સાહિત્યકારોની અસર સ્પષ્ટ વરતાય છે. પિતા વકીલ હતા. માતા…

વધુ વાંચો >

કૉન્સ્યાન્સ હેન્ડ્રિક

કૉન્સ્યાન્સ, હેન્ડ્રિક (જ. 3 ડિસેમ્બર 1812, ઍન્ટવર્પ; અ. 10 સપ્ટેમ્બર 1883, બ્રસેલ્સ) : બેલ્જિયમના રોમૅન્ટિક નવલકથાકાર. ફ્લેમિશ નવલકથાના ઊગમ અને વિકાસમાં એમના ફાળાને લીધે એમ કહેવાયું કે એમણે લોકોને વાંચતાં શીખવ્યું. પિતા ફ્રેન્ચ, માતા ફ્લૅમિશ. માતાના અવસાન (1820) બાદ, પિતા સાથે નગરના કોટવિસ્તારની બહાર રહેવા ગયા ત્યારે પ્રકૃતિના સાન્નિધ્યની મજા…

વધુ વાંચો >

કોરેલી મેરી

કોરેલી, મેરી (જ. 1 મે 1855, લંડન; અ. 21 એપ્રિલ 1924, સ્ટ્રેટફર્ડ-અપૉન-એવન, ઇગ્લૅન્ડ) : અંગ્રેજ નવલકથાકાર. મૂળ નામ મેરી મૅકે. કોરેલી તખલ્લુસ. વિક્ટોરિયન યુગના પાછળના ચરણમાં, મધ્યમ વર્ગના અનેક વાચકો ઉપર એમની કલમે કામણ કર્યું હતું. સંગીતનો પાકો અભ્યાસ કર્યા બાદ 30 વર્ષની વયે એમણે પ્રથમ નવલકથા, ‘એ રોમાન્સ ઑવ્…

વધુ વાંચો >

કૉસ્લર આર્થર

કૉસ્લર, આર્થર (જ. 5 સપ્ટેમ્બર 1905, બુડાપેસ્ટ; અ. 3 માર્ચ 1983, લંડન) : પ્રસિદ્ધ હંગેરિયન નવલકથાકાર. મૂળ રશિયન વંશના. વિયેનાની યુનિવર્સિટીમાં અભ્યાસ. 1926માં ઝાયોનિઝમના અનુયાયી તરીકે પૅલેસ્ટાઇન ગયા. પાછળથી જર્મનીના છાપામાં વિજ્ઞાન- વિભાગના તંત્રી. ઉત્તર ધ્રુવ પ્રદેશની સંશોધક ટુકડીમાં વૃત્તાંતનિવેદક તરીકેની કામગીરી તેમને સોંપાઈ હતી. 1931માં સામ્યવાદી બનીને તે રશિયા…

વધુ વાંચો >

ગુજરાત (લલિતકલાઓથી સમૂહમાધ્યમો)

ગુજરાત લલિતકલાઓ સ્થાપત્યકલા ગુજરાતમાં સ્થાપત્યકલાના અવશેષો આદ્ય-ઐતિહાસિક કાલ જેટલા પુરાણા છે. લોથલ, રંગપુર, રોઝડી, આમરા, લાખાબાવળ, પ્રભાસ સોમનાથ, નખત્રાણા, પાબુમઠ, સુરકોટડા, ધોળાવીરા વગેરે ગુજરાતની આદ્ય-ઐતિહાસિક સંસ્કૃતિનાં કેન્દ્રો છે. સ્થાપત્યકીય સ્મારકોની દૃષ્ટિએ લોથલ અને ધોળાવીરા નોંધપાત્ર છે. લોથલનું ખોદકામ ડૉ. એસ. આર. રાવના માર્ગદર્શન નીચે થયું હતું. લોથલનું નગર સારી રીતે…

વધુ વાંચો >