ભૂસ્તરશાસ્ત્ર
હૉલ જેમ્સ
હૉલ, જેમ્સ (જ. 1811; અ. 1898) : અમેરિકી ભૂસ્તરશાસ્ત્રી. અમુક સમયગાળા માટે તેમણે ન્યૂયૉર્ક સ્ટેટ જિયૉલૉજિકલ સર્વેના વડા તરીકે સેવાઓ આપેલી. જેમ્સ હૉલ તેમણે તેમની જિંદગીનાં 62 વર્ષ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના સમગ્ર વિસ્તારમાં આવેલ કોલસાના થરો હેઠળ જળવાયેલા બધા જ જીવાવશેષોનો સંગ્રહ તૈયાર કરવામાં ગાળેલાં. જિંદગીનાં આ મહામૂલાં વર્ષો આ કાર્ય…
વધુ વાંચો >હૉલૅન્ડાઇટ
હૉલૅન્ડાઇટ : મૅંગેનીઝનું ખનિજ. રાસા. બં. : Ba(Mn2+, Mn4+, Fe3+)8O16. સ્ફટિક વર્ગ : મૉનોક્લિનિક. સ્ફટિક-સ્વરૂપ : સ્ફટિકો ટૂંકા પ્રિઝમ સ્વરૂપવાળા, બંને છેડે ચપટા પિરામિડવાળા. મોટે ભાગે દળદાર; રેસાદાર. ક્યારેક કાંકરીઓ જેવા પણ મળે. કઠિનતા : 6. ઘનતા : 4.95. સંભેદ : પ્રિઝમને સમાંતર, સ્પષ્ટ. પ્રભંગ : બરડ. રંગ : કાળો,…
વધુ વાંચો >હૉસમેન્નાઇટ
હૉસમેન્નાઇટ : મૅંગેનીઝનું ખનિજ. રાસા. બં. : Mn2+2Mn+4O4. સ્ફટિક વર્ગ : ટેટ્રાગોનલ. સ્ફટિક સ્વરૂપ : સ્ફટિકો સ્યૂડો-ઑક્ટાહેડ્રલ. અન્યોન્ય ચોંટેલા દાણાદાર જથ્થા રૂપે. યુગ્મતા (112) ફલક પર સામાન્ય, પાંચ યુગ્મપટ્ટીઓમાં આવર્તિત; પર્ણાકાર યુગ્મો પણ મળે. કઠિનતા : 5.5. ઘનતા : 4.84. સંભેદ : (001) પર પૂર્ણ, (112) પર તેમજ (011) પર…
વધુ વાંચો >હ્યુલેન્ડાઇનટ (heulandite)
હ્યુલેન્ડાઇનટ (heulandite) : ઝિયોલાઇટ વર્ગનું ખનિજ. રાસા. બં. : (Ca, Na2)Al2Si7O18·6H2O. સ્ફ. વર્ગ : મોનોક્લિનિક. સ્ફ. સ્વ. : સ્ફટિકો ટ્રેપેઝોઇડલ, મેજઆકાર(010)ને સમાંતર, જૂથમાં મળતા સ્ફટિકો ક્યારેક ઓછા સમાંતર; દળદાર અને દાણાદાર પણ મળે. પારદર્શકથી પારભાસક. સંભેદ : પૂર્ણ (010) ફલક પર. પ્રભંગ : ખરબચડો, બરડ. ચમક : કાચમય; (010) ફલક…
વધુ વાંચો >હ્રોડોક્રોસાઇટ (Rhodochrosite)
હ્રોડોક્રોસાઇટ (Rhodochrosite) : મૅંગેનીઝનું ગૌણ ખનિજ. રાસા. બં. : MnCO3 (MnO = 61.7 %, CO2 = 38.3 %). સ્ફ. વર્ગ : હૅક્ઝાગોનલ. સ્ફ. સ્વરૂપ : સ્ફટિકો ર્હોમ્બોહેડ્રલ; ભાગ્યે જ પ્રિઝમેટિક, સ્કેલેનોહેડ્રલ કે જાડા મેજઆકાર. સામાન્યપણે દળદાર, ઘનિષ્ઠથી સ્થૂળ દાણાદાર. અધોગામી, દ્રાક્ષનાં ઝૂમખાં જેવા કે ગોલકો જેવા પણ મળે. પારદર્શકથી પારભાસક.…
વધુ વાંચો >હ્રાયોલાઇટ
હ્રાયોલાઇટ : જ્વાળામુખી-ખડકો પૈકીનો ઍસિડિક પ્રકાર. ગ્રૅનાઇટનો સમકક્ષ જ્વાળામુખી-પ્રકાર. આલ્કલી ફેલ્સ્પાર અને મુક્ત સિલિકા(ક્વાર્ટ્ઝ, ટ્રિડિમાઇટ કે ક્રિસ્ટોબેલાઇટ) વધુ પ્રમાણ તેમજ શ્યામરંગી મૅફિક ખનિજો(બાયૉટાઇટ, હૉર્નબ્લેન્ડ કે પાયરૉક્સીન)ના ગૌણ પ્રમાણથી બનેલો, આછા રંગવાળો, સૂક્ષ્મ સ્ફટિકમય કે અદૃષ્ટ સ્ફટિકમય (aphanatic) જ્વાળામુખી-ઉત્પત્તિજન્ય ખડક. જ્યારે આલ્કલી ફેલ્સ્પારના પ્રમાણ કરતાં સોડિક ફેલ્સ્પારનું પ્રમાણ વધી જાય ત્યારે…
વધુ વાંચો >