બાળકૃષ્ણ માધવરાવ મૂળે

જ્યૉર્જટાઉન

જ્યૉર્જટાઉન : દક્ષિણ અમેરિકાના ઈશાન કાંઠા પર આવેલા ગુયાના પ્રજાસત્તાકનું પાટનગર, મોટામાં મોટું શહેર તથા પ્રમુખ બંદર. ભૌગોલિક સ્થાન 6° 48´ ઉ. અ. અને 58° 10´ પ. રે.. ઉદ્યોગ વ્યાપારના મથક તરીકે પણ તે જાણીતું છે. આટલાંટિક મહાસાગરમાં ઠલવાતી ડેમેરારા નદીના મુખ પર તે વસેલું છે. તેની વસ્તી અંદાજે 2,50,000 …

વધુ વાંચો >

ઝનક ઝનક પાયલ બાજે

ઝનક ઝનક પાયલ બાજે : નૃત્ય અને સંગીતપ્રધાન હિંદી ચલચિત્ર. નિર્માણવર્ષ : 1955; કથા અને સંવાદ : દીવાન શરર; દિગ્દર્શન : વી. શાંતારામ; સંગીતદિગ્દર્શન : વસંત દેસાઈ; ગીતરચના : હસરત જયપુરી; નૃત્યદિગ્દર્શન : ગોપીકૃષ્ણ; કલાનિર્દેશન : કનુ દેસાઈ; છબીકલા : જી. બાળકૃષ્ણ; મુખ્ય કલાકારો : ગોપીકૃષ્ણ, સંધ્યા, કેશવરાવ દાતે, મદનપુરી,…

વધુ વાંચો >

ઝવેરી, શ્વેતા

ઝવેરી, શ્વેતા (જ. 30 સપ્ટેમ્બર 1975, અમદાવાદ) : ઉત્તર હિંદુસ્તાની શાસ્ત્રીય સંગીતનાં ગાયિકા તથા હિંદુસ્તાની અને વૈશ્વિક સ્તરના કંઠ્ય સંગીત પર સરખું પ્રભુત્વ ધરાવતાં ભારતીય નારી. પિતા સુબોધભાઈ કાન, નાક, ગળાના રોગોના નિષ્ણાત અને માતા હંસાબહેન અંગ્રેજીનાં પ્રોફેસર તરીકે નિવૃત્ત થયાં. છ વર્ષની કાચી વયે પંડિત વિલાસરાવ ખાંડેકર પાસેથી તેમણે…

વધુ વાંચો >

ઝાકિરહુસેન

ઝાકિરહુસેન (જ. 9 માર્ચ 1951, મુંબઈ) : વિખ્યાત તબલાવાદક તથા ભારતીય અને પાશ્ચાત્ય સંગીતના સ્વરકાર. સંગીત પરિવારમાં જન્મ. પાંચ વર્ષની વયેથી પિતા અલ્લારખાં પાસેથી તબલાવાદનની તાલીમ લેવાની શરૂઆત કરી. તબલાવાદનના ક્ષેત્રમાં પિતાએ ખૂબ ખ્યાતિ મેળવી છે અને ‘ભારતરત્ન’ રવિશંકર અને અલીઅકબરખાં જેવા વિશ્વવિખ્યાત વાદકો સાથે તેમણે ભારતમાં અને વિદેશોમાં તબલાની…

વધુ વાંચો >

ઝાગ્રોસ પર્વતમાળા

ઝાગ્રોસ પર્વતમાળા : ઈરાનની નૈર્ઋત્યે આવેલી પર્વતશૃંખલાઓ. ભૌગોલિક સ્થાન : 32o  40’ ઉ. અ. અને 47o 00’ પૂ. રે. તેની લંબાઈ આશરે 1100 કિમી. અને પહોળાઈ વધુમાં વધુ 32o કિમી. છે. તે દક્ષિણ અને પૂર્વ તરફ ટર્કી અને આર્મેનિયાની સરહદોની પાર પર્શિયાના અખાત સુધી કમાનના આકારે વિસ્તરે છે. તે પ્રદેશમાં…

વધુ વાંચો >

ઝાબુઆ

ઝાબુઆ : મધ્યપ્રદેશનો જિલ્લો અને જિલ્લાનું વહીવટી મથક. સમુદ્રસપાટીથી 428 મી. ઊંચાઈ પરના આ જિલ્લાનો કુલ વિસ્તાર 6782 ચોકિમી. છે. તેની વાયવ્યે રાજસ્થાનની સરહદ, ઈશાન તથા પૂર્વમાં અનુક્રમે રતલામ તથા ધાર જિલ્લાઓ, દક્ષિણે મહારાષ્ટ્ર રાજ્ય તથા પશ્ચિમે ગુજરાત રાજ્યની સરહદ આવેલાં છે. જિલ્લાની કુલ વસ્તી 10,24,091 (2011) છે. સાક્ષરતાનું પ્રમાણ…

વધુ વાંચો >

ઝારખંડ

ઝારખંડ : ભારતના છોટાનાગપુર ઉચ્ચપ્રદેશમાં આવેલું રાજ્ય. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 23 35´ ઉ. અ. અને 85 33´ પૂ. રે.ની આજુબાજુ આવેલું છે. આ રાજ્યની ઉત્તરે બિહાર, ઈશાને ગંગાનદી, પૂર્વે પં. બંગાળ, દક્ષિણે ઓડિશા, પશ્ચિમે છત્તીસગઢ અને વાયવ્યે ઉત્તરપ્રદેશ રાજ્યની સીમા આવેલી છે. જેની લંબાઈ 380 કિમી. અને પહોળાઈ 463 કિમી. છે. વિસ્તાર…

વધુ વાંચો >

ઝુરિક

ઝુરિક (Zurich) : સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડનું મોટામાં મોટું નગર, પરગણાનું પાટનગર તથા દેશનું પ્રમુખ ઔદ્યોગિક કેન્દ્ર. ભૌગોલિક સ્થાન : 47o 25´ ઉ. અ. અને 8o 40´ પૂ. રે.. દેશમાં ઉત્તરે ઝુરિક સરોવરના વાયવ્ય છેડા પર તે આવેલું છે. દેશના પાટનગર બર્નથી 96 કિમી. અંતરે છે. પડખેની આલ્પ્સ પર્વતમાળાને લીધે તેના પ્રાકૃતિક સૌંદર્યમાં…

વધુ વાંચો >

ઝૂલુ યુદ્ધ

ઝૂલુ યુદ્ધ : દક્ષિણ આફ્રિકાના પૂર્વ તરફના પ્રદેશ પર આધિપત્ય જમાવવા માટે 1879માં બ્રિટિશ લશ્કર અને તે પ્રદેશના સ્થાનિક ઝૂલુ રાજા વચ્ચે થયેલ સશસ્ત્ર સંઘર્ષ. ઓગણીસમી સદીના આઠમા દશકની શરૂઆતમાં કેટેવૅયો ઝૂલુ પ્રદેશનો રાજા બન્યો. આ સ્થાનિક રાજાએ બ્રિટિશોનું વર્ચસ્વ સ્વીકારવાને બદલે તેમનો સામનો કરવા માટે આશરે 50,000 સૈનિકોનું સશસ્ત્ર…

વધુ વાંચો >

ઝોરબા, ધ ગ્રીક

ઝોરબા, ધ ગ્રીક : અમેરિકા અને ગ્રીસના ચલચિત્રનિર્માતાઓના સહિયારા પ્રયત્નથી નિર્મિત એક અદભુત ફિલ્મ. તે નિકોસ કાઝન્ત-સાકીસની નવલકથા પર આધારિત છે. નિર્માણવર્ષ : 1964; પટકથા, નિર્માણ અને દિગ્દર્શન : માઇકેલ કાકોયાન્તિસ; વિતરણ : ટ્વેન્ટિયેથ સેન્ચુરી ફૉક્સ; છબીકલા : વૉલ્ટર લાસેલી; વેશભૂષા : ડિમેટ્રિસ ઇકૉનુ; મુખ્ય ભૂમિકા : ઍન્થની ક્વીન; લિલા…

વધુ વાંચો >