બળદેવભાઈ પટેલ

કૅલોસ પ્લગ : પાનખરના આગમન પૂર્વે વનસ્પતિઓના ખોરાક સાથે સંકળાયેલી ચાળણીપટ્ટિકા(sieve plate)ની બંને બાજુએ નિર્માણ થતી ગાદી જેવી (callus pad) રચના. સામાન્યપણે ચાળણી-ક્ષેત્રોમાં કૅલોસ કાર્બોદિત (carbohydrate) હોય છે. કોષરસમાં આવેલા તંતુઓના સમૂહીકરણથી બનતી રજ્જુકાઓની ફરતે કૅલોસ એક આવરણ બનાવે છે. શરૂઆતમાં આ આવરણ પાતળું હોય છે, પરંતુ સમય જતાં તે…

કેસર : એકદળી વર્ગમાં આવેલા ઇરિડેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Crocus sativas Linn. (સં. કેસર, કંકુમ; હિં. કેસર, ઝાફરાન, ગુ. કેસર; મ. કેસર; અં. સેફ્રોન) છે. તે એક નાની, કંદિલ, બહુવર્ષાયુ, 15 સેમી.થી 25 સેમી. ઊંચી શાકીય વનસ્પતિ છે અને તેનાં મોટાં, સુગંધિત, વાદળી કે આછા જાંબલી રંગનાં…

કૅસ્યૂરાઇના (સરુ) : વનસ્પતિઓના દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા કૅસ્યુરિનેસી કુળની એક પ્રજાતિ. તે ઊંચી, સદાહરિત, મરૂદભિદીય (xerophytic) વૃક્ષ કે ક્ષુપ સ્વરૂપે મળી આવે છે અને ‘બીફ વૂડ ટ્રી’, ‘ફોરેસ્ટ ઑક’ કે ‘શી ઑક’ તરીકે જાણીતી છે. ભારતમાં તેની 9 જેટલી જાતિઓનો બળતણ અને મૃદા-સંરક્ષણ માટે પ્રવેશ કરાવવામાં આવ્યો છે. Casurina equisetifolia…

કૉઇક્સ : વર્ગ એકદલા, કુળ ગ્રેમિનીની વનસ્પતિની એક પ્રજાતિ. આ પ્રજાતિ લગભગ 9 જાતિઓ ધરાવે છે. C. lacryma-jobi, Linn; અં. Job’s tears; હિં. संकरु એ સૌથી મહત્વની જાતિ છે અને તે નાસપતિ આકારનાં ચળકતાં ફળ માટે ઉગાડાય છે. ફળનો ખોરાક તરીકે તેમજ શોભા માટે ઉપયોગ થાય છે. તે 3થી 6…