ચિત્રકલા

મિયાગાવા, ચોશુન [જ.1682, ઓવારી, જાપાન; અ. 18 ડિસેમ્બર 1752, એડો (ટોકિયો), જાપાન] : જાપાનમાં ‘ઉકિયો-ઇ’નામે લોકપ્રિય બનેલી કાષ્ઠ-છાપ ચિત્રકલાના એક અગ્રણી ચિત્રકાર. મૂળ નામ હાસેગાવા કિહીજી. ઉપનામ નાગાહારુ. આશરે 1700માં ટોકિયો જઈ હિશિકાવા મૉરોનૉબુના શિષ્ય તરીકે તેમણે કલાસાધના કરી. કાષ્ઠ-છાપ ચિત્રકલા ઉપરાંત ચિત્રકલામાં પણ તેમણે નૈપુણ્ય પ્રાપ્ત કર્યું. લયાત્મક રેખાઓ…

મિસ્કિના (સોળમી અને સત્તરમી  સદી) : અકબરના સમયના મુઘલ ચિત્રકાર. અકબરના પ્રીતિપાત્ર. તેઓ પરિપ્રેક્ષ્ય(perspective)ના આલેખનમાં તેમજ પ્રકાશછાયાના ચિત્રાંકનથી ઊંડાણ દર્શાવવા(plastic effect)માં નિપુણ હતા. લાહોર ખાતે ચિત્રિત ‘સ્ટૉરી ઑવ્ ધ અનફેથફૂલ વાઇફ’ને તેમની શ્રેષ્ઠ ચિત્રકૃતિ ગણવામાં આવે છે. રાત્રિની ચાંદનીના આ ચિત્રના પ્રસંગનું નિરૂપણ તેમણે કુશળતાથી કર્યું છે. આ નાટ્યાત્મક ચિત્રમાં…

મિસ્ત્રી, છગનલાલ (જ. 1933, ચીખલી, ગુજરાત) : ગુજરાતના ચિત્રકાર. ચિત્રકલાનો ડિપ્લોમા મેળવ્યા પછી તેમણે પહેલાં અમદાવાદની શેઠ સી. એન. વિદ્યાવિહાર અને પછી શેઠ સી. એન. ફાઇન આર્ટ્સ કૉલેજમાં ચિત્રકલાના અધ્યાપકની ફરજ બજાવી. તે સંસ્થામાંથી નિવૃત્તિ મેળવ્યા બાદ 1990થી તેઓ પૂરો સમય ચિત્રકલામાં વ્યસ્ત છે. છગનલાલનાં તૈલચિત્રો વણાટ વણેલી સાદડી કે…

મીડ્નર, લુડવિગ (જ. 8 એપ્રિલ 1884, બર્નસ્ટેટ, જર્મની; અ. 14 મે 1966, ડાર્મસ્ટેટ, જર્મની) : જર્મન-અભિવ્યક્તિવાદી ચિત્રકાર. તેઓ નગરચિત્રોના સર્જન માટે પ્રસિદ્ધિ પામ્યા હતા. 1901–1902 દરમિયાન તેમણે કડિયા તરીકે તાલીમ લીધી. 1903થી 1905 દરમિયાન બ્રૅટ-લૉની રૉયલ એકૅડેમી ઑવ્ આર્ટમાં અભ્યાસ કર્યો. 1906થી 1907 સુધી પૅરિસની અકાદમી જુલિયાં અને અકાદમી કૉર્મોમાં…

મીર, સૈયદ અલી (જ. સોળમી સદી, તૅબ્રીઝ, ઈરાન; અ. સોળમી સદી, ભારત) : મુઘલ ચિત્રકલાના બે સ્થાપક ચિત્રકારોમાંના એક. (બીજા તે અબ્દુ-સમદ). તૅબ્રીઝની ઈરાની લઘુ ચિત્રકલાની સફાવીદ શૈલીના પ્રખ્યાત ચિત્રકાર મુસવ્વર સૉલ્ટાનિયેના પુત્ર. પોતાના જીવનના અંતકાળે હુમાયૂંએ દિલ્હીની ગાદી ફરી જીતી ત્યારે તેઓ ઈરાનથી અબ્દુ-સમદની સાથે સૈયદ અલી મીરને ભારત…

મીરો, જોન (જ. 20 એપ્રિલ 1893, આધુનિક બાર્સિલોના, સ્પેન; અ. 25 ડિસેમ્બર 1983, મર્જોસ્કા, સ્પેન) : સ્પૅનિશ પરાવાસ્તવવાદી (Surrealist) ચિત્રકાર. કારકિર્દીનો પ્રારંભ કર્યો કારકુન તરીકે, પણ તેમાં નિષ્ફળતા મળી. તે પછી તેમણે પૅરિસ તથા બાર્સિલોનાની કલાશાળામાં અને કૅલી અકાદમીમાં તાલીમ લીધી. 1920 દરમિયાન તેઓ પરાવાસ્તવવાદના સંપર્કમાં આવ્યા અને એ શૈલીના…

મુખરજી, વિનોદવિહારી (જ. 7 ફેબ્રુઆરી 1904, બેહલા, પશ્ચિમ બંગાળ; અ. 11 નવેમ્બર 1980, દિલ્હી) : બંગાળ શૈલીના કલાકાર. બંગાળી કુટુંબમાં જન્મ અને ઉછેર. બચપણ બીમારીઓમાં વીત્યું. 1917માં શાંતિનિકેતન આવ્યા અને 1919માં અહીં કલાનો અભ્યાસ શરૂ કર્યો; થોડા જ વખતમાં કલા ગુરુ નંદલાલ બોઝના પટ્ટશિષ્ય બની શક્યા. અભ્યાસ પૂરો કર્યા પછી…

મુખરજી, શૈલજ (જ. 2 નવેમ્બર 1907, કૉલકાતા; અ. 5 ઑક્ટોબર 1960, દિલ્હી) : બંગાળ શૈલીના ચિત્રકાર. બંગાળી કુટુંબમાં જન્મ અને કોલકાતા તથા બર્દવાનમાં ઉછેર તથા મૅટ્રિક સુધીનું શિક્ષણ. 1928માં તે ‘કલકત્તા સ્કૂલ ઑવ્ આર્ટ’માં દાખલ થયા અને 1934માં અહીંથી ડિપ્લોમા મેળવ્યા બાદ ઇમ્પીરિયલ ટોબૅકો કંપનીમાં થોડાં વર્ષ કલાનિર્દેશક તરીકે કામ…

મુઘલ ચિત્રકલા : જુઓ ચિત્રકલા