ગિરીશભાઈ પંડ્યા

તળેટી-હિમનદી (piedmont glacier) : અલગ અલગ વહેતી બે કે વધુ ખીણ-હિમનદીઓ તેમના ઉપરવાસના ઓછાવત્તા સીધા ઢોળાવવાળા ખીણવિભાગોમાંથી હેઠવાસના પર્વતપ્રદેશના તળેટી-વિસ્તારમાં ભેગી થયા પછી હિમનદીના સ્વરૂપે વહેતો હિમજથ્થો. તળેટી-હિમનદી એ ખીણ હિમનદી (valley glacier) અને હિમચાદર (ice sheets) વચ્ચેનો પ્રકાર ગણાય છે. તે પર્વતપ્રદેશોના નીચાણવાળા, પ્રમાણમાં પહોળા વિસ્તારો પર ફેલાઈને વહે…

તીરસ્થ નિક્ષેપ (Littoral deposit) : દરિયાકિનારા પરનો નિક્ષેપ, કંઠારનિક્ષેપ. દરિયાકિનારાથી અંદર તરફ તળ પરની આશરે 200 મીટરની લંબાઈ સુધી વિસ્તરેલા વિભાગમાં જામેલા દ્રવ્યજથ્થા માટે શબ્દ ઉપયોગમાં લઈ શકાય, અર્થાત્, સમુદ્રજળની ગુરુતમ ભરતી અને લઘુતમ ભરતીથી રચાતી રેખાઓ વચ્ચેના વિભાગમાં જોવા મળતા નિક્ષેપને તીરસ્થ નિક્ષેપ તરીકે ઓળખાવી શકાય. કંઠારપ્રદેશના સ્થાનિક ખડકોના…

તૃતીય જીવયુગ કેનોઝોઇક(નૂતન જીવ) મહાયુગનો પૂર્વાર્ધકાળ એટલે તૃતીય જીવયુગ. ભૂસ્તરીય કાળક્રમમાં મધ્યજીવયુગ (મેસોઝોઇક યુગ) પછી શરૂ થતો હોઈ તેને તૃતીય જીવયુગ (ટર્શ્યરી) નામ આપવામાં આવ્યું છે. ભૂસ્તરીય ઇતિહાસમાં તેમની ખડકરચનાઓની જમાવટ આજથી ગણતા 6.5 ± કરોડ વર્ષ અગાઉથી શરૂ થઈને 20 ± લાખ (છેલ્લાં સંશોધનો મુજબ 16 ± લાખ વર્ષ)…

થોરિયેનાઇટ : થોરિયમનું વિકિરણધર્મી ખનિજ. રા. બં. : ThO2 [મુખ્યત્વે (Th, U) O2] ; સ્ફ. વ. : ક્યૂબિક; સ્ફ. સ્વરૂપ : સ્ફટિકો સામાન્યપણે ક્યૂબ અને ક્યૂબોઑક્ટાહેડ્રન સ્વરૂપોવાળા ખડકોમાં જડાયેલા સ્ફટિકો કે કણોના સ્વરૂપે મળે. કાંપજન્ય નિક્ષેપોમાં જળ-ઘર્ષિત સ્વરૂપોમાં પણ મળે. આંતરગૂંથણીવાળી યુગ્મતા–(111) ફલક પર વધુ સામાન્ય; સંભેદ : (001) અસ્પષ્ટ;…