૧૮.૧૯
લાઇનરથી લા તૂર, મૉરિસ ક્વેન્તીન દ
લાઇનર
લાઇનર : નિયમિત પરિવહન-સેવા આપનાર જહાજ. પૂર્વનિર્ધારિત જળમાર્ગ ઉપર નિશ્ચિત સમયાંતરે વિજ્ઞાપિત દરે પરિવહન-સેવા આપનાર નૌયાન આ છે. ઉતારુ-લાઇનર અને માલવાહક-લાઇનર એમ બે પ્રકારનાં લાઇનર હોય છે. ઉતારુ-લાઇનરો ઝડપી અને સુખસવલતવાળી પ્રવાસ-સેવા આપવામાં અન્યોન્ય સાથે હરીફાઈ કરતાં હોય છે. હવાઈ માર્ગે ઉતારુ પરિવહન-સેવા શરૂ થયા પછી ઉતારુ-લાઇનરના ધંધામાં ઓટ આવી…
વધુ વાંચો >લાઇનેસી
લાઇનેસી : વનસ્પતિઓના દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલું એક કુળ. બૅન્થમ અને હૂકરની વર્ગીકરણ-પદ્ધતિમાં તેનું સ્થાન આ પ્રમાણે છે : વર્ગ–દ્વિદળી, ઉપવર્ગ – મુક્તદલા (Polypetalae), શ્રેણી બિંબપુષ્પી (Disciflorae), ગોત્ર – જિરાનિયેલીસ, કુળ – લાઇનેસી. આ કુળમાં 14 પ્રજાતિઓ અને લગભગ 200 જાતિઓનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. તેમનું ઉત્તર અને દક્ષિણ ગોળાર્ધોના સમશીતોષ્ણ…
વધુ વાંચો >લાઇનોટાઇપ
લાઇનોટાઇપ : જુઓ મુદ્રણ.
વધુ વાંચો >લાઇપઝિગ
લાઇપઝિગ : જર્મનીના અગ્નિભાગમાં આવેલો પ્રાંત તથા તે જ નામ ધરાવતું શહેર. ભૌગોલિક સ્થાન : 51° 20´ ઉ. અ. અને 12° 23´ પૂ. રે.. પ્રાંતનો કુલ વિસ્તાર 4,966 ચોકિમી. જેટલો છે. તે લાઇપઝિગ પ્રાંતની રાજધાનીનું સ્થળ પણ છે તથા આર્થિક અને વાણિજ્યવિભાગનું મુખ્ય મથક પણ છે. આ શહેર બર્લિનથી નૈર્ઋત્યમાં…
વધુ વાંચો >લાઇપિડ
લાઇપિડ : જુઓ જૈવિક એકમો.
વધુ વાંચો >લાઇફ ઑવ્ એમિલ ઝોલા
લાઇફ ઑવ્ એમિલ ઝોલા : ચલચિત્ર. ભાષા : અંગ્રેજી. શ્વેત અને શ્યામ. નિર્માણવર્ષ : 1937. નિર્માતા : હેન્રી બ્લૅન્ક. દિગ્દર્શક : વિલિયમ ડિયેટેર્લ (William Dieterle). પટકથા : નૉર્મન રેલી રેને, હેન્ઝ હેરાલ્ડ, ગેઝા હર્ઝેગ (Geza Herczeg). કથા : હેરાલ્ડ અને હર્ઝેગની વાર્તા પર આધારિત. સંગીત : લિયો એફ. ફૉર્બસ્ટિન. મુખ્ય…
વધુ વાંચો >લાઇબેરિયા
લાઇબેરિયા : પશ્ચિમ આફ્રિકાના નૈર્ઋત્ય ભાગમાં આવેલો દેશ. ભૌગોલિક સ્થાન : તે આશરે 4° 15´થી 8° 30´ ઉ. અ. અને 7° 30´ થી 11° 30´ પ. રે. વચ્ચેનો 1,11,370 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. દેશની પૂર્વ–પશ્ચિમ લંબાઈ 370 કિમી. અને ઉત્તર–દક્ષિણ પહોળાઈ 338 કિમી. છે, દરિયાકિનારાની લંબાઈ 507 કિમી.…
વધુ વાંચો >લાઇબ્નિત્ઝ-ગૉટફ્રીડ, વિલ્હેલ્મ
લાઇબ્નિત્ઝ-ગૉટફ્રીડ, વિલ્હેલ્મ (જ. 1 જુલાઈ 1646, લિપઝિગ; અ. 14 નવેમ્બર 1716, હૅનોવર) : વિદ્વાન જર્મન ફિલસૂફ, અધ્યાત્મવિદ્ અને ન્યૂટનના સમકાલીન ગણિતશાસ્ત્રી. જર્મનીના ત્રીસ વર્ષના મહાવિધ્વંસક યુદ્ધ પછીના ગાળામાં લિપઝિગ(જર્મની)ના પાવન લુથેરન કુટુંબમાં તેમનો જન્મ થયો હતો. બાળપણમાં તેમણે નિકોલાઈની શાળામાં શિક્ષણ મેળવ્યું હતું. તેમના પિતા નૈતિક ફિલસૂફી(moral philosophy)ના અધ્યાપક હતા.…
વધુ વાંચો >લાઇબ્રેરી ઑવ્ કૉંગ્રેસ
લાઇબ્રેરી ઑવ્ કૉંગ્રેસ : વિશ્વનું સૌથી મોટું ગ્રંથાલય તેમજ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સની સૌથી જૂની સાંસ્કૃતિક સંસ્થા. આ ગ્રંથાલયની સ્થાપના 1800માં વૉશિંગ્ટન ડી.સી.માં થઈ હતી. 1814માં બ્રિટિશ લશ્કરે વૉશિંગ્ટન કબજે કર્યું અને ઘણાંબધાં સરકારી મકાનોને આગ લગાડી. એનો ભોગ આ ગ્રંથાલય પણ બન્યું; જેમાં 3,000 જેટલા ગ્રંથો નાશ પામ્યા. આ ગ્રંથાલયને ફરી…
વધુ વાંચો >લાઇમોનાઇટ
લાઇમોનાઇટ : લોહધાતુખનિજ. જલયુક્ત ફેરિક લોહ ઑક્સાઇડ માટે વપરાતો સામાન્ય શબ્દ. લોહઅયસ્કને નામે જાણીતું બનેલું, કુદરતી અસ્ફટિકમય, દળદાર દ્રવ્ય. અશુદ્ધ ગોઇથાઇટ[FeO(OH)]ને પણ લાઇમોનાઇટ તરીકે ઓળખાવાય છે. જલયુક્ત લોહ ઑક્સાઇડ અને લોહ હાઇડ્રૉક્સાઇડના મિશ્રણથી બનેલી દ્રવ્યશ્રેણી માટે પણ આ શબ્દ વ્યાપક રીતે વપરાય છે. પહેલાં તેને ચોક્કસ બંધારણ(2Fe2O3.3H2O અથવા સમકક્ષ)વાળું ખનિજ…
વધુ વાંચો >લાઠી
લાઠી : અમરેલી જિલ્લામાં આવેલો તાલુકો તથા તે જ નામ ધરાવતું નગર. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 21° 43´ ઉ. અ. અને 71° 23´ પૂ. રે. પરનો આશરે 633 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. લાઠી નગર અમરેલીથી આશરે 20 કિમી.ને અંતરે ઈશાન તરફ આવેલું છે. તેની ઉત્તરે બાબરા તાલુકો, પૂર્વે…
વધુ વાંચો >લાડખાન મંદિર
લાડખાન મંદિર : કર્ણાટક રાજ્યના વીજાપુર જિલ્લામાં આવેલા ઐહોલમાં ચાલુક્ય શૈલીનાં લગભગ 70 જેટલાં મંદિરો પૈકીનું સૌથી પ્રાચીન મંદિર. તેનો વિસ્તાર 15 સમચોરસ મીટર છે. જીર્ણોદ્ધારને લીધે તેનું મૂળ સ્વરૂપ બદલાઈ ગયું છે. પૂર્વાભિમુખ આ મંદિરને ફરતો પ્રાકાર (કોટ) છે. મંદિર ગર્ભગૃહ અને સભામંડપનું બનેલું છે. ગર્ભગૃહને ફરતો પ્રદક્ષિણાપથ છે.…
વધુ વાંચો >લાડસાગર
લાડસાગર : ચાચા હિત-વૃંદાવનદાસરચિત રાધાના શૈશવથી લઈને કિશોરાવસ્થા સુધી શ્રીકૃષ્ણ પ્રત્યે વ્યક્ત થયેલ પ્રેમનો અગાધ સાગરરૂપ ગ્રંથ. ઈ. સ. 1747થી 1778 દરમિયાન એની રચના થઈ છે. આમાં શૈશવાવસ્થાની ચપળ ક્રીડાઓનું સ્વાભાવિક વર્ણન કરતાં કવિ પોતાની ભાવના દ્વારા અનોખું અને અદ્વિતીય શબ્દચિત્ર રજૂ કરે છે. ‘લાડસાગર’ દશ પ્રકરણોમાં વિભક્ત છે. એમાં…
વધુ વાંચો >લાડુ, સુરેશચંદ્ર જ્ઞાનેશ્વર
લાડુ, સુરેશચંદ્ર જ્ઞાનેશ્વર (જ. 18 મે 1926, પુણે, મહારાષ્ટ્ર) : સંસ્કૃત તથા ભાષા-શાસ્ત્રના પંડિત. તેમણે 1948માં મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાંથી એમ.એ., પુણે યુનિવર્સિટીમાંથી 1955માં એમ.એડ. અને 1967માં પીએચ.ડી.ની પદવી પ્રાપ્ત કરી છે. વળી ડેક્કન કૉલેજ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, પુણેમાંથી સર્ટિફિકેટ ઇન બેઝિક ઍન્ડ ઍડવાન્સ્ડ કૉર્સિઝ ઇન લિંગ્વિસ્ટિક્સ તેમજ પુણે યુનિવર્સિટીમાંથી જર્મનમાં સર્ટિફિકેટ મેળવ્યાં…
વધુ વાંચો >લા ડોલ્સા વિતા
લા ડોલ્સા વિતા : ચલચિત્ર. અંગ્રેજી શીર્ષક : ‘ધ સ્વીટ લાઇફ’. ભાષા : ઇટાલિયન, શ્વેત અને શ્યામ. નિર્માણ-વર્ષ : 1960. નિર્માણ-સંસ્થા : રાઇમા (ઇટાલી) અને પાથે કૉન્સોર્ટિયમ સિનેમા (ફ્રાન્સ). નિર્માતા : ગિસેપ્પી એમેટો, ઍન્જેલો રિઝોલી. દિગ્દર્શક : ફેડરિકો ફેલિની. પટકથા : ફેડરિકો ફેલિની, એન્નિયો ફ્લેયાનો, તુલ્લિયો પિનેલી અને બ્રુનેલો રોન્ડી.…
વધુ વાંચો >લાતુર
લાતુર : મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં આવેલો જિલ્લો તથા તે જ નામ ધરાવતું નગર. ભૌગોલિક સ્થાન : તે આશરે 17° 50´ થી 18° 50´ ઉ. અ. અને 76° 10´ થી 77° 10´ પૂ. રે. વચ્ચેનો આશરે 7,157 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે બીડ અને પરભણી જિલ્લા, ઈશાન અને પૂર્વમાં…
વધુ વાંચો >લા તૂર, જ્યૉર્જ દ (La Toor, George de)
લા તૂર, જ્યૉર્જ દ (La Toor, George de) (જ. 19 માર્ચ 1593, લૉરેઇન, ફ્રાન્સ; અ. 30 જાન્યુઆરી 1652, લૉરેઇન, ફ્રાંસ) : કાળી ડિબાંગ રાતમાં મીણબત્તીનો પ્રકાશ ચીતરવા માટે જાણીતો ફ્રેન્ચ બરોક-ચિત્રકાર. એવું માનવામાં આવે છે કે તરુણાવસ્થામાં લા તૂરે ક્લોદ દોગોઝ નામના ચિત્રકાર પાસે તાલીમ લીધેલી. ફ્રાંસનો રાજા લૂઈ તેરમો…
વધુ વાંચો >લા તૂર, મૉરિસ ક્વેન્તીન દ
લા તૂર, મૉરિસ ક્વેન્તીન દ (જ. 5 સપ્ટેમ્બર 1704, સેંત ક્વેન્તીન, ફ્રાન્સ; અ. 17 ફેબ્રુઆરી 1788, સેંત ક્વેન્તીન, ફ્રાન્સ) : મૂળભૂત વ્યક્તિગત લાક્ષણિકતાઓ સાથે જીવંત જણાતાં (વ્યક્તિ)ચિત્રો સર્જવા માટે ખ્યાતનામ બનેલો ફ્રેન્ચ ચિત્રકાર. જાક સ્પૉદ નામના ફ્લેમિશ ચિત્રકાર પાસે પૅરિસમાં તાલીમ લીધી. 1737માં ફ્રેન્ચ સેલોંમાં તેણે 150 વ્યક્તિચિત્રોનું વૈયક્તિક પ્રદર્શન…
વધુ વાંચો >