Drama

સૌભાગ્યસુંદરી : ગુજરાતી ત્રિઅંકી નાટક (1901). લેખક : મૂળશંકર મૂલાણી (1868–1957). તેના મૂળ લેખક કવિ નથુરામ સુંદરજી શુક્લ (1862–1923) હતા. મુંબઈ ગુજરાતી નાટક મંડળીના માલિકોએ આ નાટક મૂળશંકર મૂલાણી પાસે ફરી નવેસરથી લખાવ્યું હતું. ગદ્ય-પદ્ય, કથાપ્રસંગ, પાત્રસંવિધાન, શૈલી – આ બધાંમાં મૂળશંકર મૂલાણીએ મોટો ફેરફાર કર્યો, એટલે આ નાટકના ખરા…

સ્કોફિલ્ડ પોલ (જ. 1922- ) : ઇંગ્લૅન્ડનો પ્રખ્યાત નટ. 1940માં નટ તરીકે આરંભ કર્યા બાદ એમણે શેક્સપિયરના ગામના થિયેટર સ્ટ્રૅટ-ફૉર્ડ-અપૉન-એવનમાં અનેક નાટકોમાં અભિનય કર્યો. એમાં ‘હેમ્લેટ’, ‘લવ્ઝ લેબર લૉસ્ટ’, ‘વિન્ટર્સ ટેલ’ વગેરે મહત્ત્વનાં છે. સર જ્હૉન ગિલગૂડ અને પિટર બ્રૂક જેવા નટ-દિગ્દર્શકો સાથે એમણે ઉચ્ચ કક્ષાનો અભિનય આપ્યો છે. એમનાં…

સ્ટ્રીટકાર નેઇમ્ડ ડિઝાયર (1947) : ટેનેસી વિલિયમ્સનું પુલિત્ઝર પારિતોષિકવિજેતા અને અમેરિકન નાટ્યક્ષેત્રે પ્રવર્તમાન વલણોમાં વળાંક પ્રેરતું નાટક. નાટ્યઘટના તરીકે, આ નાટકમાં કેન્દ્રવર્તી પાત્ર બ્લેન્ચી દુબાઈની કરુણાન્ત કથાનું તખ્તાપરક નિરૂપણ છે. મોટી બહેન સ્ટેલા માબાપની જવાબદારી બ્લેન્ચી પર નાખી દઈ પરણી ગઈ. પછી કપરા સંજોગોમાં શિક્ષિકા તરીકે નિર્વાહ કરતી બ્લેન્ચી પ્રિય…

સ્વગતોક્તિ : કોઈ અન્યને ઉદ્દેશીને નહિ પરંતુ વ્યક્તિએ પોતાની જાત સાથે જ કરેલી વાતચીત અથવા મનોમન કરેલા ઉદગારનું પ્રગટ વાચિક રૂપ. આવી સ્વગતોક્તિરૂપ અભિવ્યક્તિ કાવ્ય, વાર્તા, નાટક વગેરે સર્વ પ્રકારનાં સાહિત્યસ્વરૂપોમાં મળે છે; પરંતુ સામાન્યત: તે નાટ્યાંતર્ગત વિશિષ્ટ ઉક્તિપ્રકાર તરીકે ઉલ્લેખાય છે. નાટકમાં પણ સામાન્ય પરિસ્થિતિજન્ય કે તખ્તાપરક વહેવારુ અને…

હબિમા : યહૂદીઓની રંગભૂમિ. મૂળમાં તેનો ઊગમ ‘હા-ઇવરિત’ તરીકે બિએધસ્ટોક, પૉલેન્ડમાં 1912માં નૅહુમ ઝેમેકે કરેલો. 1913માં તે નાટકમંડળીએ વિયેનામાં ઑશિપ ડાયમોવનું ‘હીઅર ઓ ઇઝરાયેલ’ નાટક 11મી ઝિયૉનિસ્ટ કૉંગ્રેસ સમક્ષ ભજવેલું. 1917માં પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધની અસરને લીધે તે મંડળી વિખરાઈ ગયેલી. ઝેમેકે તેની પુન:સ્થાપના હબિમા નામથી મૉસ્કોમાં કરેલી. મૉસ્કોના ‘આર્ટ થિયેટર’ના નિર્દેશક…