Chemistry
ગિલ્બર્ટ, વૉલ્ટર
ગિલ્બર્ટ, વૉલ્ટર (Gilbert, Walter) (જ. 21 માર્ચ 1932, બૉસ્ટન, યુ.એસ.) : અમેરિકન આણ્વિક જીવવિજ્ઞાની અને 1980ના રસાયણશાસ્ત્ર માટેના નોબેલ પારિતોષિકના સહવિજેતા. 1953માં તેઓ હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીમાંથી ભૌતિકશાસ્ત્રમાં સ્નાતક થયા તથા 1957માં કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીમાંથી ગણિતશાસ્ત્રમાં પીએચ.ડી.ની પદવી પ્રાપ્ત કરી. 1958માં તેઓ હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીની ફૅકલ્ટીમાં ભૌતિકશાસ્ત્રના વ્યાખ્યાતા તરીકે જોડાયા. તેમના અભ્યાસ અને રસના…
વધુ વાંચો >ગુડઇયર, ચાર્લ્સ
ગુડઇયર, ચાર્લ્સ (જ. 29 ડિસેમ્બર 1800, ન્યૂ હેવન, કનેક્ટિક્ટ, યુ.એસ.; અ. 1 જુલાઈ 1860, ન્યૂયૉર્ક) : રબરની વલ્કેનાઇઝેશન પ્રક્રિયાના અમેરિકન સંશોધક. તેમની શોધથી રબરના વ્યાપારી ઉપયોગો સંભવિત બન્યા છે. તેમના પિતાના હાર્ડવેરના ધંધામાં ભાગીદાર તરીકે તેમણે પોતાની કારકિર્દી શરૂ કરી પણ આ ધંધો 1830માં પડી ભાંગ્યો. તેમને ઇન્ડિયા રબરમાંનું ચીટકપણું…
વધુ વાંચો >ગુણક પ્રમાણનો નિયમ
ગુણક પ્રમાણનો નિયમ (law of multiple proportion) : એક જ તત્વ-યુગ્મનાં વિભિન્ન સંયોજનોમાં સરળ સાંખ્યિક સંબંધો દર્શાવતો નિયમ. 1803માં જ્હૉન ડૉલ્ટને દર્શાવ્યું કે જો બે તત્વો अ તથા ब સંયોજાઈને એકથી વધુ સંયોજનો બનાવે તો बનાં નિશ્ચિત વજન સાથે સંયોજાતા अનાં વિવિધ વજનો સાદા ગુણાંકમાં હશે. હાઇડ્રોજન (H2) તથા ઑક્સિજન…
વધુ વાંચો >ગુણદર્શક રાસાયણિક વિશ્લેષણ
ગુણદર્શક રાસાયણિક વિશ્લેષણ : પદાર્થના નમૂનામાં રહેલાં તત્વ અથવા તત્વોના સમૂહની ઓળખ (નિર્ધારણ) સાથે સંકળાયેલી રસાયણશાસ્ત્રની શાખા. તેમાં વપરાતી કાર્યરીતિની જટિલતા નમૂનાના પ્રકાર પ્રમાણે બદલાય છે. કેટલાક કિસ્સામાં અમુક તત્ત્વ અથવા તત્વસમૂહની હાજરી જ ચકાસવાની હોય છે અને તે માટે નમૂના ઉપર સીધી પ્રયોજી શકાય તેવી વિશિષ્ટ કસોટીઓ (દા.ત., જ્યોત…
વધુ વાંચો >ગેડોલિનિયમ (gadolinium)
ગેડોલિનિયમ (gadolinium) : આવર્તક કોષ્ટકના 3જા (અગાઉના IIIA) સમૂહનું રાસાયણિક તત્વ. સંજ્ઞા Gd. તે લેન્થેનાઇડ (lenthanide) અથવા લેન્થેનોઇડ (lanthanoid) કે લેન્થેનોન (lanthenon) તત્વો તરીકે ઓળખાતી વિરલ મૃદા (rare earth) ધાતુઓ પૈકીનું એક તત્વ છે. 1880માં જીન સી. જી. દ મેરિગ્નાકે અશુદ્ધ સ્થિતિમાં આ ધાતુને મેળવીને તેને Y નામ આપેલું. લેન્થેનાઇડ…
વધુ વાંચો >ગૅલિયમ
ગૅલિયમ : આવર્તકોષ્ટકના 13મા [અગાઉના III B] સમૂહ(બોરોન સમૂહ)નું રાસાયણિક ધાતુ તત્વ. સંજ્ઞા Ga; પ. ક્રમાંક 31; પ. ભાર 69.72; ગ. બિં. 29.78° સે.; ઉ.બિં. 2403° સે.; વિ.ઘ. 5.904 (29.6° સે.); સંયોજકતા 3; ઇલેક્ટ્રૉન સંરચના 2-8-18-3, અથવા (Ar) 3d104s24p1. મેન્દેલીવે 1869માં આવર્તકોષ્ટકની રચના દરમિયાન નોંધ્યું હતું કે ઍલ્યુમિનિયમ તથા ઇન્ડિયમ…
વધુ વાંચો >ગે-લુસાક, ઝોઝેફ-લૂઈ (Gay-Lussac, Joseph-Louis)
ગે-લુસાક, ઝોઝેફ-લૂઈ (Gay-Lussac, Joseph-Louis) (જ. 6 ડિસેમ્બર 1778, સાં-લેઓનાર્દ-નૉબ્લા, ફ્રાન્સ; અ. 9 મે 1850, પૅરિસ) : પ્રસિદ્ધ ફ્રેન્ચ રસાયણજ્ઞ તથા ભૌતિકશાસ્ત્રી. વાયુઓના વર્તનની તથા રાસાયણિક પૃથક્કરણની તકનીકના આદ્ય શોધક. મોસમ-વિજ્ઞાનના એક સંસ્થાપક. ગે-લુસાક 1797માં પૅરિસની ઈકોલે પૉલિટૅક્નિકમાં અભ્યાસ કરી 1800માં ગ્રૅજ્યુએટ થયા. ઇજનેરી શાખામાં વધુ અભ્યાસ શરૂ કર્યો પણ 1801માં…
વધુ વાંચો >ગે-લુસાકનો સિદ્ધાંત
ગે-લુસાકનો સિદ્ધાંત : એકબીજા સાથે સંયોજાતા વાયુઓ અંગેનો નિયમ. જ્યારે વાયુઓ વચ્ચે પ્રક્રિયા થાય છે ત્યારે પ્રક્રિયામાં ભાગ લેતા અને પરિણામે ઉદભવતા વાયુઓના કદનાં પ્રમાણ સાદી પૂર્ણાંક સંખ્યા વડે દર્શાવી શકાય છે. આ રીતે નાઇટ્રોજન (1 કદ), હાઇડ્રોજન (3 કદ) સાથે જોડાઈને એમોનિયા (2 કદ) આપે છે; હાઇડ્રોજન (2 કદ),…
વધુ વાંચો >ગૅસોલીન
ગૅસોલીન : જુઓ પેટ્રોલ.
વધુ વાંચો >ગૅસોહૉલ
ગૅસોહૉલ : પેટ્રોલ તથા આલ્કોહૉલના મિશ્રણથી બનાવાતું ઇંધન. મોટા ભાગે તેમાં 90 % સીસા વિનાનું પેટ્રોલ તથા 10 % ઇથાઇલ આલ્કોહૉલ હોય છે. ગૅસોહૉલ કાર તથા ટ્રકનાં એન્જિનોમાં ઇંધન તરીકે વપરાય છે. 1970ના અંતભાગમાં પેટ્રોલની અછત વરતાતાં ગૅસોહૉલની વપરાશ વધી. કેટલાક દેશોમાં વાતાવરણમાં પ્રદૂષણ તથા પર્યાવરણના પ્રશ્નો એટલા વિકટ બની…
વધુ વાંચો >