Political science

રાસ સત્યાગ્રહ

રાસ સત્યાગ્રહ : રાસ ગામના ખેડૂતોએ 1930માં મહેસૂલ ન ભરીને કરેલો સત્યાગ્રહ. ગુજરાતના ખેડા જિલ્લાના બોરસદ તાલુકામાં બોરસદથી 11 કિમી. દૂર રાસ ગામ આવેલું છે. હોમ રૂલ આંદોલન(1916-1917)ના સમયથી રાસમાં રાષ્ટ્રીય જાગૃતિ આવી હતી. ખેડા સત્યાગ્રહ (1918) વખતે ગાંધીજીએ રાસમાં ખેડૂતોની વિશાળ સભાને સંબોધી હતી. અસહકારની લડત(1920-1922)માં રાસમાં દારૂનું પીઠું…

વધુ વાંચો >

રાસ્પુતિન, ગ્રિગરી યેફિમૉવિચ

રાસ્પુતિન, ગ્રિગરી યેફિમૉવિચ (જ. 1872, પ્રોક્રોવસ્કી, સાઇબીરિયા; અ. 30 ડિસેમ્બર 1916, સેંટ પીટર્સબર્ગ) : રશિયાની ઝારશાહીનાં છેલ્લાં વરસો દરમિયાન સામ્રાજ્ય માટે વિનાશક ભાગ ભજવનાર સાધક. તે સાઇબીરિયાના ખેડૂત પરિવારમાં જન્મ્યો હતો. તે અભણ, વ્યભિચારી, સ્વાર્થી તથા લોભી હતો; પરંતુ લોકો માનતા હતા કે તે સંમોહનવિદ્યા તથા અલૌકિક શક્તિ ધરાવે છે.…

વધુ વાંચો >

રિબેન્ટ્રોપ, જોઆકિમ ફોન

રિબેન્ટ્રોપ, જોઆકિમ ફોન (જ. 30 એપ્રિલ 1893, વેઝલ જર્મની; અ. 16 ઑક્ટોબર 1946, નુરેમ્બર્ગ) : જર્મન નાઝી રાજકારણી અને મુત્સદ્દી. પિતા લશ્કરી અધિકારી હતા. દૂરના સગાએ તેમને દત્તક લીધા હોવાથી ‘ફોન’ અટક સાંપડી હતી. શાલેય અને કૉલેજશિક્ષણ જર્મની, સ્વિટ્ઝર્લૅન્ડ, ફ્રાન્સ, ઇંગ્લૅન્ડ અને કૅનેડા એમ વિવિધ દેશોમાં મેળવ્યું હોવાથી તેઓ અનેક…

વધુ વાંચો >

રિબેરો, જુલિયો ફ્રાન્સિસ

રિબેરો, જુલિયો ફ્રાન્સિસ (જ. 5 મે 1929, મુંબઈ) : ભારતના બાહોશ પોલીસ અધિકારી અને રોમાનિયા ખાતેના પૂર્વ એલચી. પિતાનું નામ ફ્રેડરિક અને માતાનું નામ મારિયા લુસિયા. બી.કૉમ., એલએલ.બી. સુધીનું સમગ્ર શિક્ષણ મુંબઈમાં. 1953માં ભારતીય પોલીસ-સેવા(IPS)માં દાખલ થયા અને ત્યારથી 1989 સુધી પોલીસ ખાતામાં વિવિધ પદો પર રહી ઉત્કૃષ્ટ કામગીરી કરી;…

વધુ વાંચો >

રિયો સંધિ

રિયો સંધિ : પશ્ચિમ ગોળાર્ધના, અમેરિકા ખંડનાં રાજ્યો વચ્ચેનો પારસ્પરિક સલામતી માટેનો કરાર; જેમાં અમેરિકાનું સંયુક્ત રાજ્ય પણ જોડાયેલું હતું. 2 સપ્ટેમ્બર, 1947ના રોજ આ સંધિ અંગેના સહીસિક્કા બ્રાઝિલના મુખ્ય બંદર રિયો-ડી-જાનેરો ખાતે કરવામાં આવેલા, જેમાં પ્રારંભે કુલ 21 દક્ષિણ અમેરિકન પ્રજાસત્તાક રાજ્યો જોડાયાં હતાં. આ પ્રાદેશિક સંધિ વ્યાપક આંતરરાષ્ટ્રીય…

વધુ વાંચો >

રિસર્ચ ઍન્ડ એનૅલિસિસ વિંગ (Research and Analysis Wing)

રિસર્ચ ઍન્ડ એનૅલિસિસ વિંગ (Research and Analysis Wing) : ભારત સરકારનું ગુપ્તચર-સંગઠન. ગુપ્તચર-વ્યવસાય વિશ્વનો પ્રાચીનતમ વ્યવસાય છે. પ્રાચીન ભારતમાં ગુપ્તચર-સંગઠનો દમન માટેનાં નહિ, પરંતુ શાસન-સંચાલન માટેનાં સાધન ગણાતાં હતાં અને ‘રાજાની આંખો સમાન’ હતાં. કૌટિલ્યના અર્થશાસ્ત્રમાં આ અંગે વિગતસભર માહિતી અને પદ્ધતિઓનું વર્ણન ઉપલબ્ધ છે. ભારતમાં બ્રિટિશ શાસન દરમિયાન પ્રથમ…

વધુ વાંચો >

રીગન, રોનાલ્ડ વિલ્સન

રીગન, રોનાલ્ડ વિલ્સન (જ. 6 ફેબ્રુઆરી 1911, ટામપિકો, ઇલિનોઇસ) : અમેરિકાના ચાલીસમા પ્રમુખ અને જાણીતા ફિલ્મ-કલાકાર. પિતા જૅક રીગન અને માતા નેલે રીગન. તેમનો સમગ્ર ઉછેર શિકાગોની પશ્ચિમે આવેલા ડિકસન નગરમાં થયો હોવાથી તેઓ તેને જ વતન માનતા. વિવિધ રમતો એમને ખૂબ ગમતી, પરંતુ તેમની પ્રિય રમત ફૂટબૉલ હતી. ઇલિનોઇસની…

વધુ વાંચો >

રૂઝવેલ્ટ, અન્ના એલિનૉર

રૂઝવેલ્ટ, અન્ના એલિનૉર (જ. 11 ઑક્ટોબર 1884, ન્યૂયૉર્ક શહેર; અ. 7 નવેમ્બર 1962) : અમેરિકાનાં માનવતાવાદી નેત્રી, રાજકારણી અને લેખિકા. માતાપિતાના અકાળ અવસાનને કારણે તેમનો ઉછેર માતામહીએ કર્યો. પ્રારંભે અમેરિકામાં અને પછીથી યુરોપમાં શિક્ષણ મેળવ્યું. 1905માં તેમણે પોતાના દૂરના પિતરાઈ ફ્રૅન્કલિન ડિલાનો રૂઝવેલ્ટ સાથે લગ્ન કર્યાં. પ્રારંભે શરમાળ વ્યક્તિત્વ ધરાવતાં…

વધુ વાંચો >

રૂઝવેલ્ટ, થિયોડૉર

રૂઝવેલ્ટ, થિયોડૉર (જ. 27 ઑક્ટોબર 1858, ન્યૂયૉર્ક સિટી; અ. 6 જાન્યુઆરી 1919, ઑઇસ્ટર બે, ન્યૂયૉર્ક) : 1901થી 1909 દરમિયાન યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના પ્રમુખ. બાળપણમાં તેમણે પોતાનાં પરિવારજનો સાથે યુરોપ તથા મધ્યપૂર્વના દેશોની મુલાકાત લીધી હતી. તેઓ રિપબ્લિકન પક્ષમાં જોડાયા અને 1881માં ન્યૂયૉર્ક રાજ્યની ધારાસભામાં ચૂંટાઈ આવ્યા હતા. ઈ. સ. 1897માં પ્રમુખ…

વધુ વાંચો >

રૂઝવેલ્ટ, ફ્રૅન્કલિન

રૂઝવેલ્ટ, ફ્રૅન્કલિન (જ. 30 જાન્યુઆરી 1882, સ્પ્રિંગવુડ, હાઇડ પાર્ક, ન્યૂયૉર્ક; અ. 12 એપ્રિલ 1945, વૉર્મ સ્પ્રિંગ્ઝ, જ્યૉર્જિયા) : ચાર વાર ચૂંટાનાર તથા 12 વર્ષથી વધુ સમય હોદ્દો ભોગવનાર યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના એકમાત્ર પ્રમુખ. તેમણે શાળાનો અભ્યાસ ગ્રોટન, મૅસેચૂસેટ્સમાં કર્યો. ત્યારબાદ હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીમાંથી ઇતિહાસ વિષય સાથે 1903માં સ્નાતક થયા. તેમણે 1907માં કોલમ્બિયા…

વધુ વાંચો >