Music
લુટોસ્લેવ્સ્કી, વિટોલ્ડ (Lutoslawski, Witold)
લુટોસ્લેવ્સ્કી, વિટોલ્ડ (Lutoslawski, Witold) (જ. 25 જાન્યુઆરી 1913, વૉર્સો, પોલૅન્ડ) : આધુનિક પૉલિશ સ્વરનિયોજક. વૉર્સો યુનિવર્સિટીમાંથી ગણિત સાથે સ્નાતક થઈ વૉર્સો કૉન્ઝર્વેટરીમાં સંગીતના વિદ્યાર્થી તરીકે દાખલ થયા અને સ્વરનિયોજન તથા સંગીતના સિદ્ધાંતોનું અધ્યયન કર્યું. એમની આરંભિક કૃતિઓમાં નાવીન્ય નહોતું. એમાં પશ્ચિમ યુરોપિયન પ્રણાલીગત સ્વરસમૂહો સાથે પૉલિશ લોકધૂનોનું સંયોજન થયેલું છે…
વધુ વાંચો >લૅટિન અમેરિકાનાં સંગીત અને નૃત્ય
લૅટિન અમેરિકાનાં સંગીત અને નૃત્ય : યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સના દક્ષિણ અમેરિકાના પ્રદેશ તથા સમગ્ર કૅરિબિયન ટાપુઓની સંગીત-નૃત્ય-કલા. આ વિશાળ વિસ્તારના સંગીતનો ભૌગોલિક દૃષ્ટિએ નહિ, પણ મહદ્ અંશે વંશીય (ethnic) ઘટકોની દૃષ્ટિએ વિચાર કરવામાં ઔચિત્ય રહેલું છે. આ વંશીય ઘટકો તે યુરોપિયન (મુખ્યત્વે ઇબેરિયન), અમેરિન્ડિયન, આફ્રિકન તથા મેસ્ટિઝો (એટલે કે ‘મિશ્ર’). લૅટિન…
વધુ વાંચો >લૅસુસ, રોલાં દે
લૅસુસ, રોલાં દે (જ. આશરે 1532, મોન્સ, બેલ્જિયમ; અ. આશરે 1592 પછી, મ્યૂનિક, જર્મની) : સમગ્ર યુરોપનો સોળમી સદીના સૌથી વધુ મહાન સંગીતકાર. ‘ઑર્લાન્ડો દિ લાસો’, ઑર્લાન્ડુસ લાસુસ’ અને ‘ઑર્લાન્ડે લાસે’ નામે પણ તેઓ ઓળખાય છે. પરંતુ તેઓ જર્મન હતા તથા તેમની કારકિર્દીનો મુખ્ય હિસ્સો જર્મનીના મ્યૂનિક નગરમાં વીત્યો હોવાથી…
વધુ વાંચો >લેહાર ફ્રાન્ઝ
લેહાર ફ્રાન્ઝ (જ. 30 એપ્રિલ 1870, કોમેરોમ, હંગેરી; અ. 24 ઑક્ટોબર 1948, બૅડ આઇસ્કૅલ, ઑસ્ટ્રિયા) : વિશ્વવિખ્યાત હંગેરિયન સંગીતકાર અને સ્વરનિયોજક. ખુશમિજાજી અને આનંદી વિધવાને વિષય બનાવતા એમના ઑપેરેતા ‘ડાય લુસ્ટીકે વિથ્વે’(The Merry Widow)થી એમને નામના મળેલી. ચેક રિપબ્લિકમાં પ્રાહા કૉન્ઝર્વેટરી ખાતે એમણે સંગીતનો અભ્યાસ કર્યો. 1890માં એક બૅન્ડમાસ્ટર તરીકે…
વધુ વાંચો >લૉઇડ, મૅરી (મટિલ્ડા એલિસ વિક્ટોરિયાવુડ)
લૉઇડ, મૅરી (મટિલ્ડા એલિસ વિક્ટોરિયાવુડ) (જ. 12 ફેબ્રુઆરી 1870, લંડન; અ. 7 ઑક્ટોબર 1922, લંડન) : મ્યૂઝિક હૉલની દંતકથારૂપ ઉચ્ચકોટિની અંગ્રેજ ગાયિકા. પિતા હોટલમાં ભોજન વખતે ચાકરીમાં હાજર રહેનાર વેઇટર હતા. શરૂઆતમાં મૅરીએ કૃત્રિમ ફૂલો બનાવવાનો હુન્નર કર્યો. 1885માં ‘રૉયલ ઈગલ’ કાર્યક્રમમાં તે પ્રથમવાર ‘બેલો ડેલમેર’ના નામે રજૂ થયાં. જોકે…
વધુ વાંચો >લોચન (14મી-15મી સદી)
લોચન (14મી-15મી સદી) : ઉત્તર હિંદુસ્તાની સંગીતના શાસ્ત્રકાર. વતન બિહારનું મુજફ્ફરપુર. તેમનો જીવનકાળ ચૌદમી સદીનાં અંતિમ તથા પંદરમી સદીનાં પ્રારંભનાં વર્ષો ગણવામાં આવે છે. તેમના જીવનકાળ દરમિયાન ઉત્તર હિંદુસ્તાની શાસ્ત્રીય સંગીતની પદ્ધતિઓમાં ઝડપભેર ફેરફાર થઈ રહ્યા હતા, જેનો પૂરેપૂરો ઉપયોગ કરી તેમણે બે ગ્રંથો તૈયાર કર્યા – ‘રાગસર્વસંગ્રહ’ તથા ‘રાગ-તરંગિણી’.…
વધુ વાંચો >વર્દી, ગ્વીસેપે ફોર્તુનિનો ફ્રાન્ચેસ્કો
વર્દી, ગ્વીસેપે ફોર્તુનિનો ફ્રાન્ચેસ્કો (જ. 10 ઑક્ટોબર 1813, લે રોન્ચોલે, ઇટાલી; અ. 27 જાન્યુઆરી 1901, મિલાન, ઇટાલી) : ઓગણીસમી સદીના ઇટાલિયન ઑપેરા સ્વરનિયોજકોમાં અગ્રણી સંગીતકાર. પિતા કાર્લો ગ્વીસેપે શાકભાજીની દુકાન ચલાવતા. નાનપણથી જ વર્દીએ સંગીતની પ્રતિભાના ચમકારા પ્રદર્શિત કર્યા. ઍન્તોનિયો બારેત્ઝી નામના એક સંગીત-શોખીન વેપારીએ વર્દીના સંગીતશિક્ષણમાં રસ લેવો શરૂ…
વધુ વાંચો >વર્મા, માણિક
વર્મા, માણિક (જ. 1926, મુંબઈ; અ. 10 નવેમ્બર 1996, મુંબઈ) : ઉત્તર હિંદુસ્તાની શાસ્ત્રીય સંગીતનાં વિખ્યાત ગાયિકા. મૂળ નામ માણિક દાદરકર, પરંતુ ફિલ્મ ડિવિઝનમાં કાર્યરત ફિલ્મ-નિર્દેશક અમર વર્મા સાથે લગ્ન થતાં માણિક વર્મા તરીકે જાણીતાં થયાં. સમગ્ર શિક્ષણ મુંબઈમાં. 1946માં મુંબઈ યુનિવર્સિટીની સ્નાતકની પદવી પ્રાપ્ત કરી. તેમણે શાસ્ત્રીય સંગીતની શિક્ષા…
વધુ વાંચો >વલ્લભદાસજી
વલ્લભદાસજી (જ. 1903; અ. 1972, મુંબઈ) : સ્વામીનારાયણ પંથના મહંત અને શાસ્ત્રીય સંગીતના ગાયક. તેમણે બાળપણમાં જ સંન્યાસ ધારણ કર્યો હતો અને તેઓ મુંબઈના એક મંદિરમાં નિવાસ કરતા હતા. બાળપણથી જ તેમને સંગીતનો ખૂબ શોખ હતો. મંદિરમાં ગાયન-વાદનના કાર્યક્રમો થતા, જેમાંથી તેમને સંગીતમાં રુચિ પેદા થઈ અને તેઓ મૃદંગ વગાડવાનું…
વધુ વાંચો >વહીદખાં
વહીદખાં (જ. 1895, ઇટાવા; અ. ?) : સૂરબહાર અને સિતારના પ્રસિદ્ધ કલાકાર. તેમના પિતા ઉસ્તાદ ઇમદાદખાં પણ સૂરબહાર અને સિતારના ઉચ્ચ કલાકાર હતા. ઇનાયતખાંસાહેબ તેમના નાના ભાઈ હતા. વહીદખાંએ શરૂઆતમાં ધ્રુપદ, ખયાલ તથા ઠૂમરીની તાલીમ લઈ, પછી સિતાર અને સૂરબહારની તાલીમ પોતાના પિતા પાસેથી પ્રાપ્ત કરી. ત્રણ વર્ષ સુધી તેઓ…
વધુ વાંચો >