Botany
કાસની (ચિકોરી)
કાસની (ચિકોરી) : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા એસ્ટરેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Cichorium intybus Linn. (ગુ. કાસની, કાશીની, કાસ્ની; અં. ચિકોરી, વાઇલ્ડ એન્ડિવ) છે. તેના સહસભ્યોમાં ભાંગરો, અક્કલગરો, ગોરખમુંડી, સૂર્યમુખી, કસુંબો વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. તે બહુવર્ષાયુ, 30 સેમી.થી 90 સેમી. ઊંચી, શાકીય વનસ્પતિ છે. તેનું સોટીમૂળ માંસલ અને…
વધુ વાંચો >કાસૂન્દ્રી (કાશિન્દ્રો)
કાસૂન્દ્રી (કાશિન્દ્રો) : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા સિઝાલ્પિનિયેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Cassia occidentalis Linn. (સં. કાસમર્દ, કાસારી; હિં. કસૌદી, અગૌથ; બં. કાલકસુંદા; મ. કાસવિંદા; ક. એલહુરી, અલવરી; તે. પેડિતાંગેડુ, કસવીંદચેટ્ટુ; મલા. પોન્નાવીર, અં. નિગ્રોકોફી) છે. તેના સહસભ્યોમાં કાચકા, ચિલાર, લિબીદીબી, ગુલમહોર, રામબાવળ, ગરમાળો વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. તેનું…
વધુ વાંચો >કાળીજીરી
કાળીજીરી : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા ઍસ્ટરેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Centratherum anthelminticum Kuntze syn. Vernonia anthelmintica Willd. (સં. અરણ્યજીરક, તિક્તજીરક; હિં. કાલાજીરા, બનજીરા; મ. કડુકારેળે (જીરે); ક. કાડજીરગે; તા. કટચિરાંગં, તે. અડવીજીલાકરી; મલા. કાલાજીરાક; અં. પરમલ ફ્લાબેન) છે. તેના સહસભ્યોમાં અજગંધા, ગંગોત્રી, ગોરખમુંડી, કલહાર, રાસના, ફૂલવો, સોનાસળિયા વગેરેનો…
વધુ વાંચો >કાળીપાટ
કાળીપાટ : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા મેનિસ્પર્મેસી કુળની એક કાષ્ઠમય વેલ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Cyclea arnottii Miers. syn. C. peltata Hook f. (સં. પાઠા; ગુ. કાળીપાટ; અં. કાલે પાટ) છે. તેના સહસભ્યોમાં ગળો, વેવડી, કાકસારી, વેણીવેલ વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. Cyclea પ્રજાતિની 28 જેટલી જાતિઓ એશિયાના ઉષ્ણકટિબંધીય પ્રદેશોમાં થાય છે, તે…
વધુ વાંચો >કાંગ
કાંગ : એકદળી વર્ગમાં આવેલા પોએસી (ગ્રેમીની) કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Setaria italica (Linn.) Beauv. (સં. કંગુની, કંગુનિકા, પ્રિયંગુ; હિં. કંગ્ની, કાલા કંગ્ની, કંગુની; બં. કંગુ, કોરા; મ. નાવારી, કંગુ, રાળા, ચેન્ના; ગુ. કાંગ, કારંગ; ક. નવણી, કાંગો; તે. કોરાલુ, કોરા; તા. તેનાઈ; મલા. તેના, થિના; અં. ઇટાલિયન…
વધુ વાંચો >કાંચકી (કાંકચ કાચકા)
કાંચકી (કાંકચ, કાચકા) : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા કુળ સિઝાલ્પિનિયેસીની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Caesalpinia crista syn. C. bonducella Flem. (સં. પૂતિકરંજ, લતાકરંજ; હિં. કટુકરંજા, કરંજવા; બં. લત્તાકરંચા; મ. સાગરગોટા, ગજગા, ગજરા; તા. કાલારકોડી; ક. ગજગ, ગડુગુ; અં. બૉંડકનટ, ફીવરનટ) છે. તે મોટી આરોહી (scandent), અંકુશ આકારની છાલશૂળવાળી ક્ષુપ-સ્વરૂપ વનસ્પતિ…
વધુ વાંચો >કાંટાશેળિયો
કાંટાશેળિયો : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા ઍકેન્થેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Barleria prionitis Linn. (સં. કુરંટક; મ. કોરાંટી; હિં. કટશરૈયા; ક. ગોરટેં; બં. કાંટા જાટી; તે. ગોરેડું) છે. તે બહુશાખી કાંટાળો ક્ષુપ છે અને વધુમાં વધુ 3 મી. સુધી ઊંચો જોવા મળે છે. ભારતના ઉષ્ણપ્રદેશોમાં તે બધે જ થાય…
વધુ વાંચો >કાંટાળાં વન
કાંટાળાં વન : બ્રશ કે છાંછાળાં (bristle) તેમજ સીમિત વૃદ્ધિવાળાં વૃક્ષ કે ક્ષુપ(shrub)ના વનસ્પતિ-સમૂહના વિસ્તારો. આવાં વનનાં વૃક્ષ કે ક્ષુપ કંટકમય હોય તે સામાન્ય બાબત હોવાથી વ્યાપક અર્થમાં કાંટાળાં વનમાં અંગ્રેજીમાં જેને ‘થૉર્ન ફૉરેસ્ટ’ તેમજ ‘સ્ક્રબલૅન્ડ’ કહે છે તે બંનેનો સમાવેશ થઈ જાય છે. આબોહવા : કાંટાળાં વનો શીતોષ્ણ કટિબંધ…
વધુ વાંચો >કાંટી (કાંટાવાળાં) ગોખરુ
કાંટી (કાંટાવાળાં) ગોખરુ : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા ઝાયગોફાયલેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Tribulus terrestris Linn. (સં. વનશૃંગાટક, ઇક્ષુગંધા; હિં. છોટે ગોખરુ, બં, ગોક્ષુરી, છોટ ગોખુરી; ક. – તે. ચિરિપિલેરૂ; તા. નેરંજીલ; મલા. નેરિનિલ; અં. લૅન્ડ કેલ્ટ્રોપ્સ, પંક્ચર વાઇન) છે. તેના સહસભ્યોમાં ધમાસો, જવાસો, પંગણી, સીતાનિયા, પટલાણી અને અથેલીનો…
વધુ વાંચો >કાંસકી
કાંસકી : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા માલ્વેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તેનું વૈજ્ઞાનિક નામ Abutilon indicum (Linn) Sweet. (સં. અતિબલા; હિં. કંગઈ, કકહિયા, પેટારી; બં. પેટારી; મ. પેટારી, મુદ્રાવળ, મુદ્રિકા, કાસલી; ગુ. કાંસકી, ડાબલી, પેટારી, અં. કન્ટ્રી મૅલો) છે. તેના સહસભ્યોમાં ગુલખેસ, પારસપીપળો, જાસૂદ, બલા વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. ભારતમાં તેની 18…
વધુ વાંચો >