હર્ષિદા દવે

મદન, ત્રિલોકીનાથ

મદન, ત્રિલોકીનાથ (ટી. એન. મદન) (જ. 12 ઑગસ્ટ 1931) : ભારતીય સમાજશાસ્ત્રી અને નૃવંશશાસ્ત્રી. તેમણે લખનૌ યુનિવર્સિટીમાંથી એમ.એ.ની પદવી પ્રાપ્ત કરી. સમાજ-નૃવંશશાસ્ત્ર વિષયમાં ડૉ. ડબ્લ્યૂ. ઈ. એચ. સ્ટેનરના માર્ગદર્શન હેઠળ ઑસ્ટ્રેલિયન નૅશનલ યુનિવર્સિટી, કૅનબરામાંથી 1960માં પીએચ.ડી.ની પદવી પ્રાપ્ત કરી. તેમણે કાશ્મીરના બ્રાહ્મણો વિશે ક્ષેત્રકાર્ય કર્યું અને સગાઈ-સંબંધોનો અભ્યાસ કર્યો. કેટલાંક…

વધુ વાંચો >

મરડૉક, જ્યૉર્જ પીટર

મરડૉક, જ્યૉર્જ પીટર (જ. 1897; અ. 1985) : અમેરિકાના નૃવંશશાસ્ત્રી. અમેરિકન ઇતિહાસ સાથે સ્નાતકની પદવી યેલ યુનિવર્સિટીમાંથી પ્રાપ્ત કરી. હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીમાં કાયદાશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કર્યો. 1925માં નૃવંશશાસ્ત્ર અને સમાજશાસ્ત્રના વિષયમાં પીએચ. ડી. ની પદવી મેળવી. 1928માં યેલ યુનિવર્સિટીમાં નૃવંશશાસ્ત્ર અને સમાજશાસ્ત્રના અધ્યાપક તરીકે જોડાયા. 1938માં તે વિષયના પ્રાધ્યાપક બન્યા. 21 વર્ષ…

વધુ વાંચો >

મહેતા, બબલભાઈ પ્રાણજીવનદાસ

મહેતા, બબલભાઈ પ્રાણજીવનદાસ (જ. 10 ઑક્ટોબર 1910, સાયલા (સૌરાષ્ટ્ર); અ. 27 સપ્ટેમ્બર 1981, થામણા) : જાણીતા ગાંધીવાદી કાર્યકર, સ્વાતંત્ર્ય સૈનિક અને લોકસેવક. એક વર્ષની ઉંમરે જ પિતાને ગુમાવતાં માતાની છત્રછાયા હેઠળ ઊછર્યા. સુઘડતા, કરકસર, ઉદ્યોગપરાયણતા જેવા ગુણોનો વારસો માતા પાસેથી મળેલો. પ્રારંભિક શિક્ષણ હળવદ તથા મુંબઈમાં. નાનપણથી જ સંગીત અને…

વધુ વાંચો >

માથુર, કૃપાશંકર

માથુર, કૃપાશંકર (જ. 1929; અ. 21 સપ્ટેમ્બર 1977, લખનૌ) : ભારતીય સમાજશાસ્ત્રી અને નૃવંશશાસ્ત્રી. તેમણે લખનૌ યુનિવર્સિટીમાંથી સ્નાતક અને અનુસ્નાતકની પદવી પ્રાપ્ત કરી હતી. 1951માં તેમની નિમણૂક લખનૌ યુનિવર્સિટીમાં સમાજશાસ્ત્ર અને નૃવંશશાસ્ત્રના અધ્યાપક તરીકે કરવામાં આવી. ઑસ્ટ્રેલિયન નૅશનલ યુનિવર્સિટી, કૅનબરામાંથી પીએચ. ડી.ની પદવી (1960) પ્રાપ્ત કરી. તેમણે કરેલા સંશોધનકાર્યનું પુસ્તક…

વધુ વાંચો >

મૅકિમ, મેરિયેટ

મૅકિમ, મેરિયેટ (જ. 1924) : અમેરિકાના નૃવંશશાસ્ત્રી. તેમણે શિકાગો યુનિવર્સિટીમાંથી એમ.એ. તથા પીએચ.ડી.ની પદવી પ્રાપ્ત કરી હતી. તેમણે 1951–52માં ભારતની મુલાકાત લીધેલી અને ઉત્તર ભારતના અલીગઢ જિલ્લાના ગ્રામીણ વિસ્તારમાં ક્ષેત્રકાર્ય કર્યું હતું. ભારતીય સમુદાયોની સંરચના, તબીબી સમાજશાસ્ત્ર અને ટૅક્નૉલૉજિકલ પરિવર્તન વિશેની સમસ્યાઓનો અભ્યાસ કર્યો. અમેરિકાના નૃવંશશાસ્ત્રી તરીકે આર્થિક વિકાસ અને…

વધુ વાંચો >

મેન્ચર, જોન પી.

મેન્ચર, જોન પી. (જ. અ.) : અમેરિકાનાં વિદુષી મહિલા નૃવંશશાસ્ત્રી. તેમણે સ્નાતકની પદવી સ્મિથ કૉલેજમાંથી અને પીએચ. ડી.ની પદવી કોલંબિયા યુનિવર્સિટીમાંથી 1958માં પ્રાપ્ત કરી. તેમણે 1958 પછીનાં વર્ષોમાં ભારતનાં કેરળ, તામિલનાડુ તથા પશ્ચિમ બંગાળમાં ક્ષેત્રકાર્ય કર્યું હતું. 1969–74ના સમયગાળા દરમિયાન કોલંબિયા યુનિવર્સિટી તરફથી રિસર્ચ એસોસિયેટ તરીકે સંશોધનકાર્ય કર્યું હતું. આ…

વધુ વાંચો >

મેન્ડલબોમ, ડૅવિડ જી.

મેન્ડલબોમ, ડૅવિડ જી. (જ. 22 ઑગસ્ટ 1911, શિકાગો; અ. 19 એપ્રિલ 1987, શિકાગો) : અમેરિકાના નૃવંશશાસ્ત્રી. તેમણે નૉર્થવેસ્ટ યુનિવર્સિટીમાંથી બી.એ.ની અને યેલ યુનિવર્સિટીમાંથી પીએચ.ડી.ની પદવી પ્રાપ્ત કરી હતી. 1938થી 1946ના સમય દરમિયાન મિનેસોટા યુનિવર્સિટીમાં અધ્યાપનકાર્ય કર્યું. બીજા વિશ્વયુદ્ધ દરમિયાન ત્રણ વર્ષ મિલિટરી અને સરકારી વિભાગમાં સેવાઓ આપી. 1946માં નૃવંશશાસ્ત્ર વિભાગના…

વધુ વાંચો >

રાલ્ફ લિંટન

રાલ્ફ લિંટન (જ. 1893; અ. 1953) : આંતરરાષ્ટ્રીય ખ્યાતિપ્રાપ્ત સાંસ્કૃતિક નૃવંશશાસ્ત્રી. તેમણે કારકિર્દીનો પ્રારંભ પુરાતત્વવિદ તરીકે કર્યો. તેમને 1920-22 દરમિયાન માર્કેસઝ ટાપુ (Marquesas Island) પર મોકલવામાં આવ્યા હતા. અહીં તેમને ટાપુ પર રહેતા લોકો વિશે રસ જાગ્યો અને સાંસ્કૃતિક નૃવંશશાસ્ત્રમાં જોડાયા. ત્યારપછી તેમણે નૃવંશશાસ્ત્રમાં ખાસ કરીને વ્યક્તિત્વ, સામાજિક સંરચના, સાંસ્કૃતિક…

વધુ વાંચો >

રિવર્સ, વિલિયમ હેલ્સ રિવર્સ

રિવર્સ, વિલિયમ હેલ્સ રિવર્સ (જ. 1864; અ. 1922) : ઇંગ્લૅન્ડના નૃવંશશાસ્ત્રી. તેમણે શાળાનું શિક્ષણ ટોનબ્રિજ સ્કૂલમાંથી લીધું. કૉલેજ-શિક્ષણ લંડનની સેન્ટ બોથોલોમ્યુ હૉસ્પિટલમાં મેળવ્યું. તબીબી પદવી મેળવ્યા પછી તેઓ રૉયલ કૉલેજ ઑવ્ ફિઝિશિયનમાં જોડાયા. ઈ. સ. 1879માં કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીમાં શરીરવિજ્ઞાન અને પ્રયોગાત્મક મનોવિજ્ઞાનના અધ્યાપક તરીકે સેવા આપી. આ દરમિયાન તેમણે જ્ઞાનેન્દ્રિયોના…

વધુ વાંચો >

રેડફીલ્ડ, રૉબર્ટ

રેડફીલ્ડ, રૉબર્ટ (જ. 4 ડિસેમ્બર 1897, શિકાગો; અ. 16 ઑક્ટોબર 1958) : અમેરિકાના નૃવંશશાસ્ત્રી. તેમના પિતા બેરથા ડ્રેઇર રેડફીલ્ડ શિકાગોના ખ્યાતનામ વકીલ હતા. તેમનાં માતા પણ સુશિક્ષિત અને સંસ્કારી હતાં. રૉબર્ટ રેડફીલ્ડે શાળા અને કૉલેજ-શિક્ષણ શિકાગોમાંથી મેળવ્યું હતું. ઈ. સ. 1915માં તેમણે સ્નાતકની પદવી પ્રાપ્ત કરી. ઈ. સ. 1920માં કાયદાની…

વધુ વાંચો >