હરસુખ થાનકી

ત્રિવેદી, અરવિંદ

ત્રિવેદી, અરવિંદ (જ. 8 નવેમ્બર 1938, ઇન્દોર, મધ્યપ્રદેશ; અ. 6 ઑક્ટોબર 2022, કાંદિવલી, મુંબઈ) : ગુજરાતી રંગભૂમિ-ચલચિત્રોના જાણીતા અભિનેતા. મૂળ વતન સાબરકાંઠા જિલ્લાનું કૂકડિયા ગામ. મોટા ભાઈ ઉપેન્દ્ર ત્રિવેદી પણ નાટકો–ચલચિત્રોના ખ્યાતનામ અભિનેતા-નિર્માતા-દિગ્દર્શક હતા. પિતા જેઠાલાલ ત્રિવેદી ઉજ્જૈન ખાતે વિનોદ મિલમાં કર્મચારી હતા. અરવિંદે ઉજ્જૈનની પ્રાથમિક હિંદી શાળામાં અભ્યાસ કર્યો…

વધુ વાંચો >

ત્રિવેદી, ઉપેન્દ્ર

ત્રિવેદી, ઉપેન્દ્ર (જ. 14 જુલાઈ 1937, ઇન્દોર; અ. 4 જાન્યુઆરી 2015, વિલે પાર્લે, મુંબઈ) : ગુજરાતી રંગભૂમિ અને ચલચિત્રોના જાણીતા અભિનેતા-નિર્માતા-નિર્દેશક. મૂળ વતન સાબરકાંઠા જિલ્લાનું કૂકડિયા ગામ. પિતા જેઠાલાલ ત્રિવેદી ઉજ્જૈન ખાતે વિનોદ મિલમાં કર્મચારી હતા. ઉજ્જૈનની પ્રાથમિક હિંદી શાળામાં અભ્યાસ કર્યો. પિતા લકવાગ્રસ્ત થયા પછી નાની ઉંમરે જ તેમની…

વધુ વાંચો >

થર્ટી-સિક્સ ચૌરંગી લેઇન

થર્ટી-સિક્સ ચૌરંગી લેઇન : ભારતીય ચલચિત્રોનાં મહિલા દિગ્દર્શકોમાં આગવું સ્થાન ધરાવતાં અપર્ણા સેનનું પ્રથમ અંગ્રેજી ચલચિત્ર. નિર્માણવર્ષ : 1981. ભાષા : અંગ્રેજી. નિર્માણસંસ્થા : ફિલ્મવાલાઝ. નિર્માણ : શશી કપૂર. દિગ્દર્શન અને કથા : અપર્ણા સેન, છબીકલા : અશોક મહેતા. સંગીત : વનરાજ ભાટિયા. મુખ્ય કલાકારો : જેનિફર કેન્ડલ, જ્યૉફ્રી કૅન્ડલ,…

વધુ વાંચો >

દાસગુપ્તા, બુદ્ધદેવ

દાસગુપ્તા, બુદ્ધદેવ (જ. 11 ફેબ્રુઆરી 1944, પુરુલિયા) : બંગાળી કવિ અને ફિલ્મનિર્દેશક. તે સત્યજિત રાય, ઋત્વિક ઘટક અને મૃણાલ સેન પછીના મહત્વપૂર્ણ ચલચિત્રસર્જક લેખાય છે. કારકિર્દીનો આરંભ અધ્યાપનથી કર્યો હતો. કૉલકાતા યુનિવર્સિટીમાં 1968થી 1976 સુધી અર્થશાસ્ત્ર ભણાવ્યું. 1978થી ચલચિત્રોની દુનિયામાં આવ્યા. પ્રથમ મહત્વના ચલચિત્ર ‘દૂરત્વ’માં સત્યજિત રાયની ફિલ્મોમાં જોવા મળતી…

વધુ વાંચો >

દિલીપકુમાર

દિલીપકુમાર (જ. 11 ડિસેમ્બર 1922, પેશાવર; અ. 7 જુલાઈ 2021, મુંબઈ) : હિંદી ચલચિત્રોના એક અગ્રણી કલાકાર. મૂળ નામ યૂસુફખાન સરવરખાન પઠાણ. ‘ટ્રૅજેડી કિંગ’ તરીકે મશહૂર. પેશાવરના એક નાનકડા મહોલ્લા ખોદાદાદમાં ઉછેર. બાર ભાઈબહેનોમાં ચોથો નંબર. એક ભાઈ અયૂબની તબિયત ખરાબ થતાં પરિવાર મુંબઈમાં આવીને વસ્યો, જેથી અયૂબની સારામાં સારી…

વધુ વાંચો >

દીક્ષિત, માધુરી

દીક્ષિત, માધુરી (જ. 15 મે 1968, રત્નાગિરિ, મહારાષ્ટ્ર) : જાણીતી ભારતીય અભિનેત્રી. પિતા : શંકર, માતા : સ્નેહલતા. હિંદી ચિત્રોની નાયિકાઓમાં મધુબાલા પછી સૌથી વધુ સૌંદર્યવાન ગણાયેલાં અભિનેત્રી માધુરી દીક્ષિતના નખશિખ સૌંદર્યથી અભિભૂત થયેલા ખ્યાતનામ ચિત્રકાર એમ.એફ. હુસેને ખાસ તેમને કેન્દ્રમાં રાખીને એક ચિત્ર ‘ગજગામિની’નું નિર્માણ કર્યું હતું. મહારાષ્ટ્રના મધ્યમવર્ગમાં…

વધુ વાંચો >

દેવદાસ

દેવદાસ : ભારતીય ચલચિત્રોના ઇતિહાસમાં સીમાચિહ્નરૂપી ગણાયેલાં ચલચિત્રો પૈકીનું એક. ‘દેવદાસ’નું સર્જન ખ્યાતનામ બંગાળી સાહિત્યકાર શરદચંદ્ર ચૅટરજીની શ્રેષ્ઠ કૃતિ પરથી કરાયું છે. નિર્માણવર્ષ : 1935; શ્વેત અને શ્યામ; ભાષા : બંગાળી અને હિંદી; નિર્માણસંસ્થા : ન્યૂ થિયેટર્સ, કૉલકાતા; નિર્માતા : બી. એન. સરકાર; લેખક : શરદચંદ્ર ચૅટરજી; દિગ્દર્શક-પટકથાલેખક : પી.…

વધુ વાંચો >

દેવિકારાણી

દેવિકારાણી (જ. 30 માર્ચ 1908, વિશાખાપટ્ટનમ્; અ. 9 માર્ચ 1994, બૅંગાલુરુ) : હિન્દી ચલચિત્રોનાં બંગાળી અભિનેત્રી અને નિર્માત્રી. પિતા : કર્નલ એમ. એન. ચૌધરી. માતા : લીલા ચૌધરી. શિક્ષણ : લંડન અને શાંતિનિકેતન ખાતે. ‘ભારતીય સિનેમાની પ્રથમ મહિલા’ તરીકે વિખ્યાત દેવિકારાણી કવિવર રવીન્દ્રનાથ ટાગોરનાં બહેન સુકુમારીદેવીનાં દૌહિત્રી હતાં. ઉચ્ચ શિક્ષણ…

વધુ વાંચો >

દેસાઈ, મનમોહન

દેસાઈ, મનમોહન (જ. 26 ફેબ્રુઆરી 1937, મુંબઈ; અ. 1 માર્ચ 1994, મુંબઈ) : હિંદી ચલચિત્રોના ગુજરાતી નિર્માતા. મનોરંજનના મહારથી ગણાતા અને ચલચિત્રજગતમાં ‘મનજી’ તરીકે ઓળખાતા મનમોહન દેસાઈનો જન્મ અને ઉછેર મુંબઈમાં થયા. પિતા કીકુભાઈ દેસાઈ અગ્રણી નિર્માતા હતા અને પૅરેમાઉન્ટ સ્ટુડિયોના માલિક હતા. મનમોહન પાંચ વર્ષના હતા ત્યારે જ પિતાનું…

વધુ વાંચો >

દેસાઈ, લીલા

દેસાઈ, લીલા (જ. 1919, નેવાર્ક, ન્યૂજર્સી) : હિંદી ચલચિત્રોના ઉષ:કાળની લોકપ્રિય ગુજરાતી અભિનેત્રી. જન્મ ન્યૂયૉર્કમાં. શિક્ષણ : સ્નાતક, લખનૌ યુનિવર્સિટીમાંથી. કૉલકાતાના ન્યૂ થિયેટર્સ દ્વારા ચલચિત્રોમાં પ્રવેશ. જે સમયે તવાયફો પણ ચલચિત્રોમાં કામ કરવા તૈયાર ન થતી એ જમાનામાં લીલા દેસાઈ સ્નાતક થયા પછી ચલચિત્રોમાં જોડાયાં હતાં. શિક્ષિત, વિદુષી, નૃત્યમાં પણ…

વધુ વાંચો >