શિલ્પકલા

ક્ષત્રપ શિલ્પકલા : ઈ. સ. 1થી ઈ. સ. 400 દરમિયાન પશ્ચિમી ક્ષત્રપોના અમલ દરમિયાન ગુજરાતમાં પણ ક્ષત્રપ શિલ્પકલાનો વિકાસ થયો, જેમાં ખડકોમાં કંડારેલી ગુફાઓમાં તથા ઈંટેરી સ્તૂપો પર કરેલાં અર્ધશિલ્પ રૂપાંકનો તેમજ દેવતાઓનાં પૂર્ણમૂર્ત શિલ્પોનો સમાવેશ થાય છે. જૂનાગઢની બાવાપ્યારાની અને ઉપરકોટની બૌદ્ધ ગુફાઓ તથા સાણા અને તળાજાની બૌદ્ધ ગુફાઓ…

ગયૂર હસન (જ. 1939, શ્રીનગર; અ. 16 નવેમ્બર 2013) : કાશ્મીરી શિલ્પકાર. ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑવ્ મ્યૂઝિક ઍન્ડ ફાઇન આર્ટ્સ, શ્રીનગરના વડા તરીકે સેવાઓ આપેલી. વડોદરાની મ. સ. યુનિવર્સિટીમાંથી શિલ્પ વિષય સાથે સ્નાતક થયેલા. જમ્મુ અને કાશ્મીર અકાદમી તરફથી તેમને શિષ્યવૃત્તિ પ્રાપ્ત થયેલી. રાષ્ટ્રીય કલા પ્રદર્શનોમાં 1973–76 દરમિયાન ભાગ લીધો. તેમનાં શિલ્પ…

ગાઉધી, આન્તોન્યો (જ. 26 જૂન, 1852, રેઉસ, સ્પેન; અ. 7 જૂન, 1926, બાર્સેલોના, સ્પેન) : સ્થપતિ, શિલ્પી અને માટીકામના કલાકાર. મૂળ નામ આન્તોન્યો ગાઉધી ઇ કોર્નેત. બાર્સેલોનાની સ્થાપત્યસંસ્થામાં અભ્યાસ. મુખ્યત્વે તરંગી કલ્પનાશીલતા પ્રયોજીને સ્થાપત્યકલામાં અનેક પ્રયોગો કરીને અવકાશી મોકળાશ (spacial) અને અંગસંયોજન માટે એ જાણીતા છે. સ્થાપત્યવિધાનમાં એમનું મહત્વનું પ્રદાન…

ચૌધરી, શંખો (જ. 25 ફેબ્રુઆરી 1916, દેવઘર, બિહાર, અ. 2007) : પ્રસિદ્ધ ભારતીય શિલ્પી. વીસમી સદીમાં ભારતીય ચિત્રશિલ્પક્ષેત્રે ભારે પરિવર્તન આવ્યું. પરદેશના વાદોની સાર્વત્રિક અસરો હતી. શાળાશિક્ષણ ઢાકામાં થયું. પછી શાંતિનિકેતનમાં જોડાયા. વિશેષ યોગ્યતા સાથે શાંતિનિકેતનમાંથી કલાનો ડિપ્લોમા લીધો. 1948માં મિનિસ્ટ્રી ઑવ્ એજ્યુકેશન દ્વારા યુવાનો માટેની સ્કૉલરશિપ મેળવી. 1949માં તેમણે…

છત્રાયસ્તી : મૂર્તિકલામાં વ્યક્તિના માથે ધરેલ છત્રીવાળું આદમકદ શિલ્પ. સ્થાપત્ય સાથે સંલગ્ન મૂર્તિકલામાં જુદા જુદા આકારની છત્રીઓ કંડારવામાં આવે છે – ખાસ કરીને મહાનુભાવોની મૂર્તિઓ સાથે. આવી છત્રીઓના મુખ્ય આધારને છત્રાયસ્ત કહેવામાં આવે છે. છત્રીઓના ઘેરાવા પ્રમાણે તેની રચનાનો અલગ અલગ આકાર કરવામાં આવતો હતો. રવીન્દ્ર વસાવડા