શિલીન નં. શુક્લ
કૅન્સર અન્નનળી(oesophagus)નું
કૅન્સર, અન્નનળી(oesophagus)નું : અન્નનળીનું કૅન્સર થવું તે. ખોરાકના કોળિયાને મોંમાંથી જઠર સુધી પહોંચાડતી નળીને અન્નનળી કહે છે. તેનો કેટલોક ભાગ ગળામાં તથા કેટલોક ભાગ છાતી અને પેટની વચ્ચેના ઉરોદરપટલ(diaphragm)માં થઈને પેટમાં જાય છે. મોટા ભાગની અન્નનળી છાતીના પાછલા ભાગમાંથી પસાર થાય છે. છાતીમાં તે હૃદયની પાછળ અને બંને ફેફસાંની વચ્ચે…
વધુ વાંચો >કૅન્સર અંડપિંડ(ovary)નું
કૅન્સર, અંડપિંડ(ovary)નું : સ્ત્રીઓના જનનપિંડ(gonad)નું કૅન્સર થવું તે. અંડપિંડનો આકાર ફોલેલી બદામ જેવો હોય છે. તે શ્રોણીગુહા(pelvic cavity)ના ઉપલા ભાગમાં અંડવાહિનીઓ અથવા અંડનળીઓ(fallopian tubes)ના દૂરના છેડે આવેલા હોય છે. કેડનાં હાડકાંની વચ્ચેની બખોલ જેવા પેટના પોલાણના નીચલા ભાગને શ્રોણી (pelvis) કહે છે. અંડપિંડ પહોળા તંતુબંધ (broad ligament) અને અંડપિંડી તંતુબંધ…
વધુ વાંચો >કૅન્સર અંત:સ્રાવી (endocrine) ગ્રંથિઓનું
કૅન્સર, અંત:સ્રાવી (endocrine) ગ્રંથિઓનું : અંત:સ્રાવી કોષોનું કૅન્સર થવું તે. જેમાંથી કોઈ રસ ઝરે તે પેશી કે અવયવને ગ્રંથિ (gland) કહે છે. તે 2 પ્રકારની હોય છે – નલિકારહિત (ductless) અને નલિકાવાળી. નલિકારહિત ગ્રંથિને અંત:સ્રાવી ગ્રંથિ પણ કહે છે. તેનો રસ કોઈ નળી દ્વારા બહાર આવતો નથી પરંતુ તેનો રસ…
વધુ વાંચો >કૅન્સર ગર્ભાવરણનું (choriocarcinoma)
કૅન્સર, ગર્ભાવરણનું (choriocarcinoma) : ગર્ભનાં આવરણો-(chorion)ની પેશીનું કૅન્સર થવું તે. ગર્ભને પોષણ મળી રહે તે માટે ગર્ભપોષક પેશી(gestational trophoblast)નો વિકાસ થાય છે. આ પોષકપેશીના રોગોને ગર્ભપોષક પેશીય રોગ (gestational trophoblastic disease, GTD) કહે છે. તેમાં 4 વિકારોનો સમાવેશ થાય છે – (1) બહુકોષ્ઠાર્બુદ (hydatidiform mole), (2) ઓર-સ્થાની ગાંઠ (placental site…
વધુ વાંચો >કૅન્સર ગર્ભાશય-કાય અને અંડનળીનું
કૅન્સર, ગર્ભાશય-કાય અને અંડનળીનું : ગર્ભાશય-કાય(body of uterus)નું કૅન્સર થવું તે. તેને ગર્ભાશયાંત:સ્તર(endometrium)નું કૅન્સર પણ કહે છે. ગર્ભાશયના મુખ્ય 3 ભાગ છે : મુખ્ય પોલાણવાળો ભાગ અથવા કાય (body), અંડનળીઓ અને ગર્ભાશય-ગ્રીવા (cervix). ગર્ભાશયમાંના પોલાણની આસપાસની સપાટી બનાવતા પડને ગર્ભાશયાંત:સ્તર (endometrium) કહે છે, જ્યારે તેની આસપાસના સ્નાયુવાળા પડને ગર્ભાશય-સ્નાયુસ્તર (myometrium)…
વધુ વાંચો >કૅન્સર ગર્ભાશયના મુખ(ગ્રીવા)(uterine cervix)નું
કૅન્સર, ગર્ભાશયના મુખ(ગ્રીવા)(uterine cervix)નું : ગર્ભાશયની ગ્રીવા અથવા મુખનું કૅન્સર થવું તે. તેને અંગ્રેજીમાં ટૂંકમાં કૅન્સર સર્વિક્સ પણ કહે છે. સ્ત્રીઓનાં અંદરનાં જનનાંગો(genitalia)માં મુખ્ય અવયવો છે : અંડપિંડ (ovary), ગર્ભાશય (uterus) અને યોનિ (vagina). ગર્ભાશયના મુખ્ય ત્રણ ભાગ છે : ગર્ભાશય-કાય (body of uterus), બે અંડવાહિનીઓ અથવા અંડનળીઓ (fallopian tubes)…
વધુ વાંચો >કૅન્સર ગુદામાર્ગ(anal canal)નું
કૅન્સર, ગુદામાર્ગ(anal canal)નું : અમેરિકામાં દર વર્ષે 6,000 નવા દર્દીઓ આ રોગથી પીડાય છે. 50 વર્ષથી મોટી ઉંમરની વ્યક્તિઓ અને ખાસ કરીને સ્ત્રીઓમાં તે વધુ જોવા મળે છે. તેનું કારણ જાણી શકાયું નથી પરંતુ ગુદામાર્ગમાં શોથ (inflammation) કે મસા(piles)ને કારણે જો લાંબા ગાળાનું ક્ષોભન (irritation) રહે તો ગુદામાર્ગનું કૅન્સર થવાની…
વધુ વાંચો >કૅન્સર ચામડીનું
કૅન્સર, ચામડીનું : ચામડીનું કૅન્સર થવું તે. ચામડી શરીરનું બહારનું આવરણ બનાવે છે. તેમાં વિવિધ પ્રકારનાં કૅન્સર વિકસે છે. દા.ત. તલીય કોષ (basal cell) કૅન્સર, શલ્કસમ કોષ (squamous cell) કૅન્સર, કૃષ્ણકોષી કૅન્સર (malignant melanoma), ત્વકીય લસિકાર્બુદ (cutaneous lymphoma) તથા કાપોસીનું માંસાર્બુદ (Kaposi’s sarcoma). અમેરિકામાં તેનું પ્રમાણ સૌથી વધુ છે. વસ્તીરોગવિદ્યા…
વધુ વાંચો >કૅન્સર જઠર(stomach)નું
કૅન્સર, જઠર(stomach)નું : જઠર અંગ્રેજી મૂળાક્ષર ‘J’ આકારનો, કોથળી જેવો તથા અન્નનળી અને નાના આંતરડા વચ્ચે આવેલો પાચનમાર્ગનો અવયવ છે. ખાધેલા ખોરાકનો તેમાં ટૂંક સમય માટે સંગ્રહ થાય છે તથા તેનું પાચન થાય છે. તેને બે વક્રસપાટીઓ હોય છે – નાની અને મોટી. તેના ઉપલા અને નીચલા છેડે દ્વારરક્ષકો (sphincters)…
વધુ વાંચો >કૅન્સર જઠરાંત્રીય સંજાલપેશીય માંસાર્બુદ
કૅન્સર, જઠરાંત્રીય સંજાલપેશીય માંસાર્બુદ (gastrointestinal stromal tumour, GIST) : જઠરાંત્રમાર્ગની સંધાનપેશી(conn-ective tissue)માં ઉદભવતું માંસાર્બુદ (sarcoma). તેને જઠરાંત્ર સંજાલપેશીય માંસાર્બુદ (gastrointestinal stromal tumour, GIST) કહે છે. તે સંજાલપેશીના પૂર્વગ કોષો(precursors)માં ઉદભવે છે. અગાઉ તેમને અરૈખિક સ્નાયુઅર્બુદ (leiomyoma), અરૈખિક સ્નાયુમાંસાર્બુદ (leiomyosarcoma) વગેરે નામથી જાણવામાં આવતા હતા. તેમની કાર્યાણુલક્ષી (molecular) અને પ્રતિરક્ષાલક્ષી પેશીવિદ્યાકીય…
વધુ વાંચો >