રક્ષા મ. વ્યાસ
હમાસ
હમાસ : પેલેસ્ટાઇનનું ત્રાસવાદી, ગેરીલા સંગઠન. ઇઝરાયેલ અને પેલેસ્ટાઇન બે સાખ પડોશી દેશો છે. આ ભૂમિ મૂળ કોની તે અંગે બંને દેશો વચ્ચે સતત યુદ્ધ અને તંગદિલી પ્રવર્તે છે. આ અંગેનું મુખ્ય કારણ એ છે કે 1939માં બીજું વિશ્વયુદ્ધ પૂરું થયું ત્યારે આ પેલેસ્ટાઇનના ભૂમિ-વિસ્તારમાંથી કેટલોક ભાગ અલગ તારવીને ત્યાં…
વધુ વાંચો >હમ્ફ્રી હુબર્ટ
હમ્ફ્રી, હુબર્ટ (જ. 27 મે 1911, વાલેસ સાઉથ, ડાકોટા; અ. 13 જાન્યુઆરી 1978) : અમેરિકાના 38મા ઉપપ્રમુખ (1965–1969). અમેરિકાની મિનેસોટા યુનિવર્સિટીમાં રાજ્યશાસ્ત્ર અને ફાર્મસીના વિષયોનો અભ્યાસ કર્યો. 1944માં ડેમોક્રેટિક પક્ષના સંગઠક બન્યા. 1945માં મિન્યાપોલિસના નગરપતિ (મેયર) ચૂંટાયા. હુબર્ટ હમ્ફ્રી પક્ષમાં તેઓ ઉદારમતવાદી વલણો તરફી ઝોક ધરાવનાર નેતા તરીકે જાણીતા હતા.…
વધુ વાંચો >હલ કોડેલ
હલ, કોડેલ (જ. 2 ઑક્ટોબર 1871, ઓવરટન કાઉન્ટી, ટેનેસી; અ. 23 જુલાઈ 1955, બેથેસ્કા, મેરીલૅન્ડ) : રાજનીતિજ્ઞ, કાયદાના નિષ્ણાત, સૌથી લાંબા કાળ માટે અમેરિકાના ગૃહમંત્રી અને 1945ના શાંતિ માટેના નોબેલ પુરસ્કાર-વિજેતા. ગરીબ પરિવારના આ સંતાને પ્રારંભિક સંઘર્ષ સાથે વેરવિખેર રીતે શિક્ષણ મેળવ્યું. આ પ્રારંભિક જીવનમાં અસાધારણ રાજનીતિજ્ઞ બનવાની કોઈ તાલીમ…
વધુ વાંચો >હલ સારા જૉસેફ (બ્યુલ)
હલ, સારા જૉસેફ (બ્યુલ) (જ. 24 ઑક્ટોબર 1788, ન્યૂ પૉટ, ન્યૂ હેમ્પશાયર, અમેરિકા; અ. 30 એપ્રિલ 1879, ફિલાડેલ્ફિયા) : અમેરિકાની મહિલાવાદી નેત્રી, કવયિત્રી, નવલકથાકાર અને સંપાદક. અઢારમી સદીના આરંભે અમેરિકામાં મહિલાશિક્ષણ નહિવત્ હતું ત્યારે ભાઈ હોરેશિયો પાસે વાંચન-લેખન શીખી, મોડેથી સ્નાતક બન્યાં તેમજ થોડા સમય માટે શિક્ષિકા બન્યાં. 25ની વયે…
વધુ વાંચો >હવાના ખતપત્ર
હવાના ખતપત્ર : 1948માં ક્યુબાના હવાના ખાતે ટેરિફ અને ટ્રેડ અંગેનું ખતપત્ર રજૂ થયું તે ઘટના. 1948–1994 અંગેનો બહુદેશીય કરાર આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યાપાર સંગઠન દ્વારા રજૂ થયો હતો. તે ‘ગૅટ’ (General Agreement on Tariffs and Trade – GATT) નામથી પણ જાણીતો છે. તેનો મુખ્ય આશય રાષ્ટ્રો વચ્ચેનો મુક્ત વ્યાપાર વધે તે…
વધુ વાંચો >હાવેલ વોકલાવ
હાવેલ, વોકલાવ (જ. 5 ઑક્ટોબર 1936, પ્રાગ, ચેક પ્રજાસત્તાક) : 2003ના વર્ષનો મહાત્મા ગાંધી શાંતિ પુરસ્કાર મેળવનાર ચેક પ્રજાસત્તાકના પૂર્વપ્રમુખ. ચેક પ્રજાસત્તાકના ગાંધી તરીકે ઓળખાતા વોકલાવ હાવેલ ‘નોખી માટીના નોખા માનવી’ છે. 1 કરોડ રૂપિયાનું મૂલ્ય ધરાવતા અને આંતરરાષ્ટ્રીય ચલણમાં રૂપાંતરિત કરી શકાય તેવા મહાત્મા ગાંધી શાંતિ પુરસ્કાર માટે વિનમ્ર,…
વધુ વાંચો >હિદાયતુલ્લાહ મોહમ્મદ
હિદાયતુલ્લાહ, મોહમ્મદ (જ. 17 ડિસેમ્બર 1905; અ. 18 સપ્ટેમ્બર 1992) : ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપ્રમુખ અને સર્વોચ્ચ અદાલતના મુખ્ય ન્યાયાધીશ. ભારતમાં અનુસ્નાતક કક્ષા સુધીનું શિક્ષણ મેળવી ઇંગ્લૅન્ડ ગયા. કેમ્બ્રિજમાંથી બૅરિસ્ટર ઍટ લૉ થયા. હિન્દુ મહિલા પુષ્પાબહેન સાથે તેમણે આંતરધર્મીય લગ્ન કર્યા હતા. ભારત આવી ઍડ્વોકેટ તરીકે નાગપુર વડી અદાલતમાં કામગીરી બજાવી. 1930–1946ના…
વધુ વાંચો >હિન્ડનબર્ગ પૉલ ફૉન
હિન્ડનબર્ગ, પૉલ ફૉન (જ. 2 ઑક્ટોબર 1847, પોસન, પ્રશિયા; અ. 2 ઑગસ્ટ 1934, ન્યૂ ડેક, જર્મની) : રાજનીતિજ્ઞ અને જર્મન ફિલ્ડ માર્શલ. જર્મનીના વાઇમર રિપબ્લિક(1925–1934)નો બીજો પ્રમુખ. મધ્યમવર્ગીય કુટુંબનું સંતાન. પિતા પ્રશિયાના અધિકારી, 11 વર્ષની વયે લશ્કરની કામગીરીનું આકર્ષણ. 1866માં પ્રશિયન લશ્કર પ્રારંભિક અધિકારી, તે વેળા ઑસ્ટ્રો–હંગેરિયન યુદ્ધમાં અને 1870–1877માં…
વધુ વાંચો >હિરોહિટો
હિરોહિટો (જ. 29 એપ્રિલ 1901, ટોકિયો; અ. 7 જાન્યુઆરી 1989, ટોકિયો) : જાપાનના રાજા અને શાસક, તેમણે સતત 62 વર્ષ સુધી આ હોદ્દો ધરાવ્યો હતો. વિશ્વની એક સૌથી જૂની રાજાશાહીના પારિવારિક સભ્ય. તેઓ જાપાનના સૌપ્રથમ શાસક જિમ્મુના 124મા પરંપરાગત વારસદાર હતા. ટોકિયોના એઓયામા મહેલમાં જન્મેલા આ શાસકે ‘પીયર્સ’ શાળા અને…
વધુ વાંચો >હિલેરી એડમન્ડ (સર)
હિલેરી, એડમન્ડ (સર) (જ. 1919, ઑકલૅન્ડ, ન્યૂઝીલૅન્ડ; અ. 11 જાન્યુઆરી 2008) : વિશ્વના સૌથી ઊંચાપર્વત માઉન્ટ એવરેસ્ટ ગૌરીશંકર શિખર પર સૌપ્રથમ પદાર્પણ કરનાર માનવબેલડીમાંના એક પર્વતખેડુ. બીજા હતા શેરપા તેનસિંગ નોરગે. 1953માં સર એડમન્ડ હિલેરી અને ભારતના શ્રી શેરપા તેનસિંગ નોરગેએ 29 મે 1953, સવારના 11–30 વાગ્યે આ શિખર પર…
વધુ વાંચો >