ગિરીશભાઈ પંડ્યા

ક્રાયસોકોલા (રત્ન) : મુખ્યત્વે અસ્ફટિકમય. સિલિકા ઉપરાંત અન્ય અશુદ્ધિયુક્ત તાંબાનું આ જલીય સંયોજન રત્ન તરીકે ટર્ક્વોઇઝને સ્થાને ખપે છે. ઈરાનમાંથી તે મળી રહે છે. ગિરીશભાઈ પંડ્યા

ક્રાયસોબેરિલ : રા. બં. : BeAl2O4; સ્ફ. વ. : ઑર્થોરૉમ્બિક; સ્વ.: જાડા, પાતળા, મેજ આકારના, ચપટા, પ્રિઝમ સ્ફટિક; ‘a’ અક્ષને સમાંતર લિસોટાવાળા, સાદી કે ભેદિત યુગ્મતા ધરાવતા તારક આકારમાં કે હૃદય આકારમાં, ષટ્કોણ આકારમાં, યુગ્મસ્ફટિકો; રંગ : પીળો, પીળાશ પડતો કે લીલો, લીલા રંગની વિવિધ ઝાંયવાળો, રાખોડી, કથ્થાઈ, નીલો, નીલમ…

ક્રિટેશિયસ રચના (Cretaceous system) : ચૂનાના ખડકનાં લક્ષણો ધરાવતી ખડકરચના. ‘ક્રિટેશિયસ’ પર્યાય મૂળ લૅટિન શબ્દ ‘ક્રીટા’ એટલે ચૉક પરથી ઊતરી આવેલો છે. ‘ક્રિટેશિયસ’ નામ 1822માં બેલ્જિયમના દ’ હેલૉય તરફથી અપાયું અને ઇંગ્લૅન્ડમાં ફિટન દ્વારા તે સર્વપ્રથમ સ્વીકૃતિ પામ્યું. ભૂસ્તરીય કાળગણનામાં મેસોઝોઇક (મધ્યજીવ) યુગના ત્રણ કાળ પૈકીનો ત્રીજો અથવા છેલ્લો કાળ…

ક્લાર્ક, ડબ્લ્યૂ. બી. (રેવ.) (જ. 2 જૂન 1798, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 16 જૂન 1878, સીડની, ઑસ્ટ્રેલિયા) : અંગ્રેજ ભૂસ્તરશાસ્ત્રી. પણ પછીથી ઑસ્ટ્રેલિયાના ન્યૂ સાઉથ વેલ્સમાં સ્થાયી થયેલા. તેઓ ઑસ્ટ્રેલિયામાં ભૂસ્તરશાસ્ત્રનો પાયો નાખનાર હતા. મુખ્યત્વે સ્તરવિદ (stratigrapher) હતા. સાઇલ્યુરિયન કાળના ખડકસ્તરોનો તેમણે અભ્યાસ કર્યો હતો. ઑસ્ટ્રેલિયામાં મૂળ સ્થાનમાંથી (in situ) સોનું શોધી…

ક્લીપન : ભૂસંચલનજન્ય વિવૃતિઓ : સ્તરવિદ્યાની ર્દષ્ટિએ અને સ્તરાનુક્રમ મુજબ વ્યસ્ત રીતે ગોઠવાઈ ગયેલી ભેખડ-સ્વરૂપની ખડકવિવૃતિ. અતિધસારા(overthrust)-પટના કે ‘નૅપ’ના ધસારા બાદ શેષ રહી ગયેલા ખડકવિભાગો પોતાની નીચેના તળખડક-વિભાગોથી ધસારા-સપાટી દ્વારા સ્તરાનુક્રમની ર્દષ્ટિએ જુદા પડી આવે છે. આ પ્રકારની વિવૃતિઓમાં નવા સમયના ખડકસ્તરો ઉપર હોવા જોઈએ તેને બદલે નીચે હોય છે;…

ક્વાર્ટ્ઝ (રત્ન તરીકે) : વિવિધ પ્રકારોમાં મળી આવતી ક્વાર્ટ્ઝની સ્ફટિકમય કે દળદાર જાતો. તેમને કાચમણિના સામાન્ય નામે પણ ઓળખવામાં આવે છે. જરૂરિયાત મુજબ તે અર્ધકીમતી રત્નપ્રકારોમાં ખપે છે. તે જ્યારે રંગવિહીન, પારદર્શક અને સ્ફટિકમય હોય ત્યારે રૉક ક્રિસ્ટલ, આછો ગુલાબી હોય તો રોઝી ક્વાર્ટ્ઝ, જાંબલી કે પર્પલ હોય તો ઍમેથિસ્ટ…