હરસુખ થાનકી

રાય, હિમાંશુ (જ. 1892; અ. 19 મે 1940) : મૂક ભારતીય ચિત્રોનું ટૅક્નીકલ પાસું મજબૂત કરનાર અભિનેતા, નિર્માતા, દિગ્દર્શક. 1925ના અરસામાં ભારતીય ચિત્રો હજી કોઈ ચોક્કસ ઘાટ પકડવાનો પ્રયાસ કરતાં હતાં ત્યારે હિમાંશુ રાયે ભારતીય ચિત્રોને આંતરરાષ્ટ્રીય ફલક પર પહોંચાડ્યાં હતાં. હિમાંશુ રાયે જોયું કે વિદેશી ચિત્રોમાં જેટલું ધ્યાન ટૅક્નીકલ…

રાવસાહેબ : ચલચિત્ર. ભાષા : હિંદી. રંગીન. નિર્માણ-વર્ષ : 1986. નિર્માતા : પેહલાજ બજાજ. દિગ્દર્શિકા : વિજયા મહેતા. કથા : જયવંત દળવી. છબિકલા : અદીપ ટંડન. સંગીત : ભાસ્કર ચંદાવરકર. મુખ્ય કલાકારો : અનુપમ ખેર, વિજયા મહેતા, નીલુ ફુલે, તન્વી, મંગેશ કુલકર્ણી. જયવંત દળવીના એક લોકપ્રિય નાટક ‘બૅરિસ્ટર’ (1977) પર…

રાષ્ટ્રીય ચલચિત્ર-વિકાસ નિગમ (નૅશનલ ફિલ્મ ડેવલપમેન્ટ કૉર્પોરેશન – એન.એફ.ડી.સી.) : દેશમાં સારાં ચલચિત્રોને આર્થિક સહાય આપવા માટે સરકાર દ્વારા 1975માં રચવામાં આવેલી સંસ્થા. તેનું કાર્યક્ષેત્ર ઘણું વિશાળ છે. ચલચિત્રોનાં નિર્માણ, વિતરણ અને તેની આયાત-નિકાસથી માંડીને છબિઘરોના નિર્માણ માટે નાણાં ઉપલબ્ધ કરવા સુધીનું તે કામ કરે છે. દેશમાં દૂરદર્શનનો વ્યાપ વધતાં…

રાષ્ટ્રીય ચલચિત્ર સંગ્રહાલય (નૅશનલ ફિલ્મ આર્કાઇવ્ઝ ઑવ્ ઇન્ડિયા) : દેશમાં બનતી ફિલ્મોનો અને તે સંબંધિત સાહિત્યનો સંગ્રહ કરતી સંસ્થા. સ્થાપના 14 ફેબ્રુઆરી, 1964ના દિવસે કરવામાં આવી. ભારતીય ફિલ્મકળા અને સંસ્કૃતિના વિકાસની કથાનું સંરક્ષણ કરવાનો તેનો ઉદ્દેશ રહ્યો છે. ભારત સરકારે 1954માં ફિલ્મો માટે રાષ્ટ્રીય પુરસ્કારો શરૂ કર્યા ત્યારે ફિલ્મો માટે…

રાષ્ટ્રીય બાલ અને યુવા-ચલચિત્ર કેન્દ્ર (નૅશનલ સેન્ટર ઑવ્ ફિલ્મ્સ ફૉર ચિલ્ડ્રન ઍન્ડ યંગ પીપલ) : બાળકો અને યુવાઓ માટે સ્વચ્છ અને ઉત્કૃષ્ટ ચલચિત્રોનું નિર્માણ કરવાનો ઉદ્દેશ ધરાવતી સંસ્થા. તેની સ્થાપના 1955માં કરવામાં આવી. પ્રારંભે તેનું નામ ‘બાલ ચલચિત્ર સમિતિ’ હતું. દેશની પરંપરાગત સંસ્કૃતિ અને કળાનો બાળકોને પરિચય કરાવીને નવી પેઢીના…

રીડ, કૅરલ (સર) (જ. 30 ડિસેમ્બર 1906, લંડન; અ. 25 એપ્રિલ 1976) : ચલચિત્રોના નિર્માતા અને દિગ્દર્શક. શ્રમજીવી વર્ગની જિંદગીની હાડમારીઓ અને તેમની સમસ્યાઓનું પડદા પર વાસ્તવિક નિરૂપણ કરીને ખ્યાતિ મેળવનારા ચિત્રસર્જક સર કૅરલ રીડે તેમની કારકિર્દી 1927માં બ્રિટિશ લંડન ફિલ્મ્સ ખાતે એડ્ગર વૉલેસના સહાયક દિગ્દર્શક તરીકે શરૂ કરી હતી.…

રુદાલી : ચલચિત્ર. નિર્માણ-વર્ષ : 1992. ભાષા : હિંદી. રંગીન. નિર્માણ-સંસ્થા : રાષ્ટ્રીય ફિલ્મ વિકાસ નિગમ. દિગ્દર્શક : કલ્પના લાઝમી. કથા : બંગાળી લેખિકા મહાશ્વેતાદેવીની વાર્તા પર આધારિત. પટકથા-સંવાદ-ગીત : ગુલઝાર. સંગીત : ભૂપેન હઝારિકા. છબિકલા : સંતોષ સિવન. મુખ્ય કલાકારો : ડિમ્પલ કાપડિયા, રાખી, સુસ્મિતા મુખરજી, દીના પાઠક, રાજ…