રાજ્યશાસ્ત્ર

મંડેલા, (ડૉ.) નેલ્સન રોલિલાહલા (જ. 18 જુલાઈ 1918, કૂનુ, ઉમટાટા, ટ્રાન્સકી, દક્ષિણ આફ્રિકા) : રંગભેદ વિરુદ્ધ અશ્વેત પ્રજાના સ્વાતંત્ર્ય અને અધિકારોની લડતના શક્તિશાળી નેતા, રાજનીતિજ્ઞ, ધારાશાસ્ત્રી અને રંગભેદમુક્ત દક્ષિણ આફ્રિકાના પ્રથમ પ્રમુખ. તેમના પિતા સ્થાનિક થેમ્બુ (Thembu) જાતિના મુખી હતા. તેમણે થેમ્બુ રૉયલ લિનિયેજ સંસ્થામાં અભ્યાસ કર્યો. વિદ્યાર્થી-રાજકારણમાં ભાગ લેતાં…

માઇનહૉફ, અલરિક (જ. 1934, ઑલ્ડનબર્ગ, જર્મની; અ. 1976) : જર્મનીનાં મહિલા આતંકવાદી. અભ્યાસકાળ દરમિયાન તેઓ જર્મનીનાં અણુશસ્ત્રોના નિ:શસ્ત્રીકરણની પ્રખર ઝુંબેશ ચલાવતાં હતાં. ડાબેરી પત્રકાર તરીકે તેમનું ખૂબ માન હતું. પરંતુ જેલવાસી આતંકવાદી આંદ્રે બૅડરની મુલાકાત લેતી વખતે તેઓ તેમના પ્રભાવ હેઠળ આવ્યા અને ઉદ્દામવાદી સામાજિક સુધારા લાવવા માટે હિંસાનો બળપ્રયોગ…

માઉ માઉ : આફ્રિકાવાસી કેન્યનોની રાષ્ટ્રવાદી લડત. કેન્યા આફ્રિકામાંનું મહત્વનું બ્રિટિશ સંસ્થાન હતું. કેન્યાના કેન્દ્રીય વિસ્તારમાં મુખ્યત્વે કીકુયુ જાતિના લોકો વસતા હતા. તેમણે બ્રિટિશ શાસનનો વિરોધ કરવા ‘કેન્યા આફ્રિકન યુનિયન’ નામનો રાજકીય પક્ષ 1940માં સ્થાપ્યો હતો. આ પક્ષના કીકુયુ સભ્યોમાં ગુપ્ત રીતે બ્રિટિશ શાસન વિરુદ્ધ લડતનું આયોજન થયું. બ્રિટિશ શાસન…

માઝારીન ઝૂલ (જ. 1602, એબ્રુઝી, દક્ષિણ ઇટાલી; અ. 1661) : કાર્ડિનલ, ફ્રેન્ચ રાજનીતિજ્ઞ અને ફ્રાન્સના વડાપ્રધાન. તેમણે ઇટાલી અને સ્પેનમાં શિક્ષણ મેળવ્યું અને ત્યારબાદ પોપની સેવામાં જોડાયા. આ સેવા દરમિયાન કાર્ડિનલ રિશલૂનું ધ્યાન તેમના તરફ ખેંચાયું. કાર્ડિનલ રિશલૂ ફ્રાન્સના રાજા 13મા લૂઇના વડાપ્રધાન હતા. તેમણે માઝારીનને ફ્રાન્સમાં પૅરિસ ખાતે આમંત્ર્યા…

માનવ-અધિકારો : માનવ હોવાને કારણે કોઈ પણ પ્રકારના ભેદભાવ વિના વ્યક્તિને પ્રાપ્ત થતા અધિકારો. માનવનું જીવન અમૂલ્ય છે અને પ્રત્યેક માનવને જન્મથી જ મૂળભૂત રીતે જીવન અને સ્વાતંત્ર્ય પ્રાપ્ત થયેલાં છે. માનવજીવનની આ આવશ્યક શરતો મૂલ્ય સ્વરૂપે વિશ્વસ્તરે વ્યાપ્ત બની અને માનવ-અધિકારો રૂપે સ્વીકૃતિ પામી. વૈચારિક સ્તરે માનવ-અધિકારનાં બીજ ગ્રીસના…

માફિયા : કોઈ પણ સ્થળ કે કાળમાં છૂપી રીતે ગેરકાયદેસર કામ કરનારું ગુનેગારોનું સંગઠન. સમગ્ર ઇતિહાસકાળ દરમિયાન જુદા જુદા સ્વરૂપમાં વ્યક્તિગત કે સમૂહસ્વરૂપે ગુનાઓ થતા જ રહ્યા છે. ગુનાને કોઈ સરહદો હોતી નથી. બધી સંસ્કૃતિઓમાં તે જોવા મળે છે. બધી જાતિઓમાં તે બનતા હોય છે. આર્થિક પ્રવૃત્તિના ભાગરૂપે તેનું અસ્તિત્વ…