મહેશ ચોકસી
સુગતકુમારી બી. (શ્રીમતી)
સુગતકુમારી, બી. (શ્રીમતી) (જ. 22 જાન્યુઆરી 1934, તિરુવનંતપુરમ્, કેરળ) : મલયાળમ ભાષાનાં કવયિત્રી. કેરળ યુનિવર્સિટીમાંથી તત્ત્વજ્ઞાનના વિષયમાં એમ.એ.ની ડિગ્રી મેળવી (1955). અધ્યાપનની કારકિર્દી. કેરળ રાજ્ય જવાહર બાલભવનનાં નિવૃત્ત આચાર્યા. 2002માં કેરળ વિમેન્સ કમિશનનાં અધ્યક્ષા. તેઓ મલયાળમ, સંસ્કૃત અને અંગ્રેજીનાં તજ્જ્ઞ છે. તેમનો કારકિર્દી-આલેખ આ પ્રમાણે છે : ઘણાં વર્ષો સુધી…
વધુ વાંચો >સુરાહી (1963)
સુરાહી (1963) : સિંધી કવિ લેખરાજ કિશનચંદ ‘અઝીઝ’ રચિત કાવ્યસંગ્રહ. આ કૃતિને કેન્દ્રીય સાહિત્ય અકાદમીનો 1966ના વર્ષનો પુરસ્કાર મળ્યો હતો. ‘અઝીઝ’નો જન્મ 1904માં સિંધ(હવે પશ્ચિમ પાકિસ્તાનમાં)માં જમીનદાર કુટુંબમાં થયો હતો. યુવાવસ્થામાં જ તેમણે કાવ્યલેખનનો પ્રારંભ કર્યો. ઉત્તરોત્તર રસ પડતો જવાથી તેમણે અરબી છંદોરચનાશાસ્ત્ર પર પ્રભુત્વ મેળવી લીધું. વ્યવસાયે તેઓ શિક્ષક…
વધુ વાંચો >સુલિવન ઍન.
સુલિવન, ઍન. (જ. 1866, ફીડિંગ, હિબ્સ, મૅસેચ્યૂસેટ્સ, અમેરિકા; અ. 1936) : અમેરિકાનાં અંધજનો માટેનાં અંધ-શિક્ષિકા. ખાસ કરીને તેઓ હેલન કૅલરનાં શિક્ષિકા તરીકે બહુ જાણીતાં થયાં. બાળપણમાં તાવના પરિણામે તેઓ લગભગ અંધ બની ગયાં હતાં. તેમણે મૅસેચ્યૂસેટ્સમાં વૉલધૅમ ખાતે આવેલા પાર્કિન્સ ઇન્સ્ટિટ્યૂશનમાં શિક્ષણ લીધું હતું. નવાં દાખલ કરાયેલાં 7 વર્ષનાં હેલન…
વધુ વાંચો >સેજમૅન ફ્રૅન્ક
સેજમૅન, ફ્રૅન્ક (જ. 29 ઑક્ટોબર 1927, માઉન્ટ ઍલ્બર્ટ, વિક્ટૉરિયા, ઑસ્ટ્રેલિયા) : ઑસ્ટ્રેલિયાના ટેનિસ ખેલાડી. તેઓ 1952માં વિમ્બલ્ડન ખાતે વિજેતા બન્યા. આમ 1933 પછી ઑસ્ટ્રેલિયન સિંગલ્સ ચૅમ્પિયન જીતનાર પ્રથમ ખેલાડી બન્યા. 1952માં ઑલિમ્પિક ખાતેના તેમના છેલ્લા વર્ષમાં તેઓ મૅન્સ અને મિક્સ્ડ ડબલ્સના પણ વિજેતા બન્યા અને એક જ વર્ષમાં ત્રણેત્રણ વિજયપદકો…
વધુ વાંચો >સેન કેશવચંદ્ર
સેન, કેશવચંદ્ર (જ. 1838; અ. 1884) : 19મી સદીની ભારતની ધાર્મિક અને સામાજિક નવજાગૃતિના જાણીતા ચિંતક અને ‘બ્રહ્મોસમાજ’ સંસ્થાના એક અગ્રગણ્ય કાર્યકર. રાજા રામમોહન રાય દ્વારા સ્થાપિત બ્રહ્મોસમાજનું નેતૃત્વ કેશવચંદ્રે 1857થી લીધું. તેમનાં વિચાર અને પ્રવૃત્તિથી શરૂઆતમાં સંસ્થાને વેગ મળ્યો. તેઓ બ્રહ્મસમાજને ખ્રિસ્તી ધર્મની દૃષ્ટિએ ચલાવવા માગતા હતા; જ્યારે દેવેન્દ્રનાથ…
વધુ વાંચો >સેન સુકુમાર
સેન, સુકુમાર (જ. 1900, ગોઆબગન, ઉત્તર કોલકાતા; અ. 1992) : બંગાળના અગ્રણી પૌર્વાત્યવિજ્ઞાની, વ્યુત્પત્તિશાસ્ત્રી, ભાષાવિજ્ઞાની, ભારતીય અને બંગાળી સાહિત્યના તવારીખકાર, નિબંધકાર, વાર્તાકાર અને શિક્ષક. એન્સાઇક્લોપીડિયા જેવા વિશાળ જ્ઞાનભંડાર તેમજ વિદ્વત્તાને કારણે તેઓ જીવંત દંતકથા બની ગયા હતા. તેમની શૈક્ષણિક કારકિર્દી ઉજ્જ્વળ હતી. તેમણે સંસ્કૃતમાં ઑનર્સ સાથે બી.એ.ની અને ‘તુલનાત્મક વ્યુત્પત્તિવિજ્ઞાન’માં…
વધુ વાંચો >સેન સુદીપ
સેન, સુદીપ (જ. 9 ઑગસ્ટ 1964, નવી દિલ્હી) : અંગ્રેજીમાં લખતા ભારતીય લેખક. વર્જિનિયાની હૉલિન્સ કૉલેજમાંથી અંગ્રેજીમાં એમ.એ. અને ન્યૂયૉર્કની કૉલંબિયા યુનિવર્સિટીમાંથી પત્રકારત્વમાં એમ.એસ.ની ડિગ્રી મેળવી. ‘આર્ક આર્ટ્સ બુક્સ’ના સાહિત્યિક તંત્રી તથા લેખનની કારકિર્દી મળી. સુદીપ સેન તેમને મળેલાં સન્માન આ પ્રમાણે છે : સર્જનાત્મક લખાણ માટે વેરેન બેલ રનર્સ-અપ…
વધુ વાંચો >સૅન્ટૉસ ડૂમૉન્ટ ઍલ્બર્ટો
સૅન્ટૉસ, ડૂમૉન્ટ ઍલ્બર્ટો [જ. 1873, સૅન્ટૉસ ડૂમૉન્ટ (અગાઉ પામિરા તરીકે ઓળખાતું આ શહેર હવે તેમના નામથી ઓળખાય છે.), બ્રાઝિલ; અ. 1932] : બ્રાઝિલના હવા ઉડાણના અગ્રેસર. તેમણે ફ્રાન્સમાં અભ્યાસ કર્યો અને મોટાભાગની જિંદગી ત્યાં જ ગાળી. 1898માં તેમણે એક બલૂન ઉડાવ્યું. તે પછી તેમણે એક ‘ઍરશિપ’ બનાવ્યું અને 1901માં તેમાં…
વધુ વાંચો >સૅફાયર વિલિયમ
સૅફાયર, વિલિયમ (જ. 1929, ન્યૂયૉર્ક સિટી) : અમેરિકાના નામી પત્રકાર. અગાઉ તે પ્રમુખ નિક્સનનાં પ્રવચનોના લેખક અને ખાસ મદદનીશ હતા. પછી 1973થી ‘ન્યૂયૉર્ક ટાઇમ્સ’ માટે વૉશિંગ્ટન ખાતેથી કટાર લખી મોકલવાની કામગીરી તેમણે સંભાળી. 1978માં તેઓ બહુવિધ અને રસપ્રદ સમીક્ષા માટે પુલિત્ઝર પારિતોષિકના વિજેતા બન્યા. ભાષાવિષયક પ્રશ્નોની છણાવટને લગતી સાપ્તાહિક કટારથી…
વધુ વાંચો >સેલર્સ પીટર
સેલર્સ, પીટર (જ. 1958, પિટર્સબર્ગ, પેન્સિલવૅનિયા, અમેરિકા) : અમેરિકાના નામી રંગભૂમિ-દિગ્દર્શક. તેમણે હાર્વર્ડ ખાતે અભ્યાસ કર્યો. 1983-84માં તે ‘બૉસ્ટન શેક્સપિયર કંપની’ના દિગ્દર્શક બન્યા. પીટર સેલર્સ 1984-86ના ગાળામાં વૉશિંગ્ટનમાંના કૅનેડી સેન્ટર ખાતેના ‘અમેરિકન નૅશનલ થિયેટર’માં દિગ્દર્શનકાર્ય સંભાળ્યું, ત્યાં તેમણે સૉફૉક્લિઝની ‘ઍજૅક્સ’ કૃતિનું અત્યંત મૌલિક ઢબે અને કંઈક ઉદ્દામવાદી અભિગમથી દિગ્દર્શન-નિર્માણ કર્યું;…
વધુ વાંચો >