જાહ્નવી ભટ્ટ

રાયસેન

રાયસેન : મધ્ય પ્રદેશ રાજ્યનો જિલ્લો તથા તે જ નામ ધરાવતું જિલ્લામથક. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 23° 10´ ઉ. અ. અને 78° 10´ પૂ. રે. આજુબાજુનો 8,466 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે વિદિશા, ઈશાન અને પૂર્વમાં સાગર, અગ્નિમાં નરસિંહપુર, દક્ષિણમાં હોશંગાબાદ અને સિહોર તથા પશ્ચિમે સિહોર અને…

વધુ વાંચો >

રારોટોંગા (ટાપુ)

રારોટોંગા (ટાપુ) : દક્ષિણ પૅસિફિક મહાસાગરમાં આવેલા કૂક ટાપુઓ પૈકીનો મોટામાં મોટો ટાપુ. ભૌગોલિક સ્થાન : 21° 14´ દ. અ. અને 159° 46´ પ. રે.. તે ન્યૂઝીલૅન્ડથી ઈશાનમાં 3,400 કિમી.ને અંતરે આવેલો છે. તેનો વિસ્તાર 67 ચોકિમી. જેટલો છે. આ ટાપુનું ભૂપૃષ્ઠ જ્વાળામુખીજન્ય હોઈ ખરબચડું છે. 653 મીટર ઊંચાઈ ધરાવતું…

વધુ વાંચો >

રાવી (નદી)

રાવી (નદી) : વાયવ્ય ભારત અને ઈશાન પાકિસ્તાનમાં આવેલી નદી. ‘પંજાબ’ નામના આધારરૂપ પાંચ નદીઓ પૈકીની એક. તે હિમાચલ પ્રદેશના કુલુ જિલ્લામાં આવેલા હિમાલય-વિભાગમાંથી નીકળે છે અને વાયવ્ય તરફ ચમ્બામાં થઈને વહે છે. ત્યાંથી તે પશ્ચિમ તરફ જમ્મુ-કાશ્મીર સીમા પરથી પસાર થાય છે. તે પછીથી આ નદી ભારત-પાકિસ્તાનની સરહદ પર…

વધુ વાંચો >

રાહરનાં મેદાનો (Rahr plains)

રાહરનાં મેદાનો (Rahr plains) : ભારતના પશ્ચિમ બંગાળ રાજ્યમાં આવેલાં નીચલી ગંગાનાં મેદાનો. આ મેદાનોનો વિસ્તાર આશરે 32,000 ચોકિમી. જેટલો છે. તે બાંકુડા, બીરભૂમ, વર્ધમાન તેમજ મેદિનીપુર જિલ્લાઓના વિસ્તારોને આવરી લે છે. આ પ્રદેશ પ્રાચીન કાળમાં આર્યોના પ્રદેશની છેક પૂર્વના છેડાની ભૂમિ તરીકે ઓળખાતો હતો. વેદમાં પણ તેનો વંગ (બંગ)…

વધુ વાંચો >

રાંગામાટી (Rangamati)

રાંગામાટી (Rangamati) : બાંગ્લાદેશના પૂર્વ છેડા પર ચિતાગોંગ ઉપવિભાગના ચિતાગોંગ હિલ જિલ્લાનું વડું વહીવટીમથક. તે કર્ણફૂલી નદીથી પૂર્વમાં વસેલું છે, અને નદીમાર્ગે તથા સડકમાર્ગે ચિતાગોંગ સાથે જોડાયેલું છે. આ નગર ડાંગર છડવાની મિલોનું, સુતરાઉ વણાટનું તેમજ કૃષિબજાર માટેનું મથક બની રહેલું છે. અહીં હૉસ્પિટલ તથા ચિતાગોંગ યુનિવર્સિટી સંલગ્ન સરકારી કૉલેજ…

વધુ વાંચો >

રિગા

રિગા : લૅટવિયાનું પાટનગર અને તે દેશનું મોટામાં મોટું શહેર. ભૌગોલિક સ્થાન : 57° 00´ ઉ. અ. અને 24° 30´ પૂ. રે. તે બાલ્ટિક સમુદ્રના ભાગરૂપ રિગાના અખાતના દક્ષિણ છેડે ડ્વિના (ડૌગોવા) નદીના મુખ પર આવેલું છે. તે એક મહત્વનું જહાજી મથક હોવા ઉપરાંત લૅટવિયામાં થતા ઔદ્યોગિક ઉત્પાદનનો 50 %થી…

વધુ વાંચો >

રિગાનો અખાત

રિગાનો અખાત : ઉત્તર ગોળાર્ધમાં આવેલા બાલ્ટિક સમુદ્રના પૂર્વ ભાગમાં વિસ્તરેલો અખાત. ભૌગોલિક સ્થાન : 57° 30´ ઉ. અ. અને 23° 35´ પૂ. રે.ની આજુબાજુ તે વિસ્તરેલો છે. તે લૅટવિયાના ઉત્તર કિનારાથી, ઍસ્ટોનિયાના પશ્ચિમ કિનારાથી તથા ઉત્તર-વાયવ્ય તરફ આવેલા ટાપુથી ઘેરાયેલો છે. તેનું કુલ ક્ષેત્રફળ 18,000 ચોકિમી. જેટલું છે. તેની…

વધુ વાંચો >

રિચમંડ (1)

રિચમંડ (1) : બૃહદ્ લંડન વિસ્તારનો એક શહેરી વિભાગ. તે લંડનના બહારના ભાગમાં આવેલો મ્યુનિસિપલ અધિકૃત વહીવટી વિભાગ છે. સ્થાનિક દૃષ્ટિએ તે ‘રિચમંડ અપૉન ટેમ્સ’ તરીકે ઓળખાય છે. આ વિભાગ ટેમ્સ નદીની બંને બાજુ વિસ્તરેલો છે. તેમાં જૂના બર્નેસ, ટ્વિકનહામ, કેવ, ટેડિંગટન અને હેમ્પ્ટનનો પણ સમાવેશ થઈ જાય છે. આ…

વધુ વાંચો >

રિચર્ડ્ઝ બે

રિચર્ડ્ઝ બે : દક્ષિણ આફ્રિકાના ઈશાન કિનારે નાતાલમાં આવેલું નગર તથા તે જ નામ ધરાવતું ખાડી સરોવર. ભૌગોલિક સ્થાન : શહેર : 28° 47´ દ. અ. અને 32° 06´ પૂ. રે.; સરોવર : 28° 50´ દ. અ. અને 32° 02´ પૂ. રે.. અહીં ઊંડા જળનું બારું આવેલું હોવાથી દક્ષિણ આફ્રિકાનાં…

વધુ વાંચો >

રિયાલ્તો ટાપુઓ (Rialto Islands)

રિયાલ્તો ટાપુઓ (Rialto Islands) : ભૂમધ્ય સમુદ્રના ભાગરૂપ ઍડ્રિયાટિક સમુદ્રના ઉત્તર છેડે આવેલો નાનો ટાપુસમૂહ. ભૌગોલિક સ્થાન : 45° 38´ ઉ. અ. અને 12° 30´ પૂ. રે.. ઇટાલીનું વેનિસ શહેર તેના પર વસેલું છે. આ ટાપુઓ કાંપ તેમજ દરિયાઈ નિક્ષેપોથી તૈયાર થયેલા છે અને નજીકની મુખ્ય ભૂમિથી પૂર્વ તરફ આશરે…

વધુ વાંચો >