ગિરીશભાઈ પંડ્યા

પ્રી-કૅમ્બ્રિયન કાળગાળો પૃથ્વીની ઉત્પત્તિથી માંડીને કૅમ્બ્રિયનના પ્રારંભ સુધીનો કાળગાળો. આ કાળગાળા દરમિયાન તૈયાર થયેલી ખડકરચનાઓ માટે પણ ‘પ્રી-કૅમ્બ્રિયન રચના’ એવો શબ્દપ્રયોગ ઉપયોગમાં લેવાય છે. અમુક સમય પહેલાં આ કાળની બધી જ રચનાઓને જીવાવશેષરહિત સમજવામાં આવતી હતી, પરંતુ હવે તેમાં રહેલી ઉપરની રચનાઓમાંથી જીવાવશેષ-સામગ્રી મળી આવી છે. કિરણોત્સારી પદ્ધતિથી આ કાળના…

પ્લાયસ્ટોસીન રચના : ચતુર્થ જીવયુગના પૂર્વાર્ધ કાલખંડ દરમિયાન રચાયેલી ભૂસ્તર-શ્રેણીનો સમૂહ. તેમાંનાં મૃદુશરીરી પ્રાણીઓનાં પ્રમાણ, તેમાં રહેલાં સસ્તન પ્રાણીઓના અવશેષો અને ત્યારે પ્રવર્તેલી હિમજન્ય આબોહવા જેવી ભિન્ન ભિન્ન હકીકતોના સંદર્ભમાં સર ચાર્લ્સ લાયલે ‘પ્લાયસ્ટોસીન’ શબ્દ પ્રયોજેલો છે. જોકે આ પૈકીની એક પણ બાબત વ્યાપક રીતે બધા વિસ્તારો માટે સરખી રીતે…

પ્લાયોસીન રચના : તૃતીય જીવયુગના પાંચ કાલખંડ પૈકીનો સૌથી ઉપરનો, પાંચમો વિભાગ. તેની નીચે માયોસીન રચના અને ઉપર ચતુર્થ જીવયુગની પ્લાયસ્ટોસીન રચના રહેલી છે. ભૂસ્તરીય ઇતિહાસની કાળગણનાના ક્રમ મુજબ તેના ખડકસ્તરોની જમાવટ આજથી ગણતાં 1 કરોડ 20 લાખ વર્ષ અગાઉથી શરૂ થયેલી અને 16 લાખ વર્ષ અગાઉ સુધી ચાલેલી, એટલે…