ઇતિહાસ – ગુજરાત

ખુમાણ લોમો : સૌરાષ્ટ્રમાં રાજકોટ નજીક ખેરડી ગામનો કાઠી સરદાર. બહાદુરશાહ પછી ગુજરાતના સુલતાનોની સત્તા નબળી પડતાં તેના ઘોડેસવારો ધંધૂકા સુધીના પ્રદેશમાં લૂંટફાટ કરતા હતા. ગુજરાતનો છેલ્લો સુલતાન મુઝફ્ફરશાહ ત્રીજો (1561-73) મીરજાખાનના લશ્કરથી બચવા નાસભાગ કરતા હતા ત્યારે લોમા ખુમાણે 1583 સુધી તેમને ખેરડીમાં આશ્રય આપ્યો હતો. 1590માં ભૂચર મોરીના…

ખુરશેદજી અરદેશર : જુઓ વાડિયા અરદેશર ખુરશેદજી

ખુંદમીર : અમદાવાદના મુસ્લિમ સંત. સૈયદ ખુંદમીરના વડવા ઈરાનથી પાટણ અને પાટણથી અમદાવાદ આવ્યા હતા. ઉરઝી સૈયદોમાં એમનું નામ ખૂબ જાણીતું છે. ઈ. સ. 1454માં ગુજરાતના સુલતાન કુત્બુદ્દીને સૈયદ ખુંદમીર બિન સૈયદ વડા, બિન સૈયદ યાકુબની મા બીબીજી માટે અમદાવાદમાં સ્થાપત્યના ઉત્તમ નમૂનારૂપ હાલતા મિનારાવાળી મસ્જિદ રાજપુર-હીરપુરમાં બંધાવી હતી. તે…

ખેડાવાડાનું મંદિર : ગુજરાતમાં સોલંકીકાળમાં બંધાયેલાં મંદિરો પૈકી સાબરકાંઠા જિલ્લામાં હિંમતનગર તાલુકાના ખેડાવાડા ગામમાં આવેલું પંચાયતન મંદિર. આ પ્રકારનાં મંદિરોમાં મધ્યના મુખ્ય મંદિરની જગતીના ચાર છેડે એક એક નાના મંદિરની રચના જોવામાં આવે છે. ચાર ખૂણે અનુક્રમે શિવ, સૂર્ય, પાર્વતી અને વિષ્ણુનાં મંદિરો હોવાનું જણાય છે જ્યારે વચ્ચે દક્ષિણાભિમુખ મંદિર…

ગંજ મઆની : ગુજરાતમાં સલ્તનતકાળ દરમિયાન બહાદુરશાહના શાસનકાળ વખતે કવિ-લેખક મુતીઈએ લખેલ ઇતિહાસગ્રંથ. 1530માં હજયાત્રા કરી મુતીઈ એડનના કિનારે આવેલ મોખા બંદરથી જહાજ દ્વારા ગુજરાત આવવા નીકળ્યા અને 1531માં સૌરાષ્ટ્રના દક્ષિણ કિનારે આવેલ દીવ બંદરે ઊતર્યા. આ વખતે બહાદુરશાહે ત્યાં પડાવ નાખી લશ્કરી જમાવટ કરી હતી. મુતીઈ પણ બહાદુરશાહ સાથે…

ગાયકવાડ, ચિમણાબાઈ (બીજાં) (જ. 1871, દેવાસ, હાલ મધ્ય પ્રદેશ; અ. 23 ઑગસ્ટ 1958, પુણે) : વડોદરા રાજ્યનાં મહારાણી અને જાણીતાં સમાજસુધારક. તેમનો જન્મ દેવાસના જાણીતા ઘાટગે કુટુંબમાં થયો હતો. કિશોરવયમાં તેમણે ભાષા અને લલિતકલાઓનો વારસો મેળવ્યો હતો. વડોદરાના મહારાજા સયાજીરાવ ગાયકવાડ (ત્રીજા) સાથે 1885માં તેમનાં લગ્ન થયાં. તેમણે મહારાજા સયાજીરાવ…

ગાંધી, મથુરાદાસ લાલજીભાઈ (જ. 1875;  અ. 6 ઑગસ્ટ 1957, મોડાસા) : મોડાસા પંથકમાં ‘દાદા’ના હુલામણા નામથી ઓળખાતા સાબરકાંઠાના સ્વાતંત્ર્યસેનાની. પિતા લાલજીભાઈ પીતાંબરદાસ ગાંધી અને માતા સંતોકબહેન. તે પ્રાથમિક શિક્ષણ પૂરું કરીને પિતાની સાથે દહેગામની શાળામાં માત્ર 15 વર્ષની ઉંમરે માસિક રૂપિયા સાતના પગારથી મદદનીશ શિક્ષક બન્યા. પરંતુ ટૂંકો પગાર ન…