૧૬.૩૦
મ્યુઝિયમ ઑવ્ એન્ટિક્વિટિઝ જામનગરથી મ્હારાં સૉનેટ
મ્યુઝિયમ ઑવ્ એન્ટિક્વિટિઝ, જામનગર
મ્યુઝિયમ ઑવ્ એન્ટિક્વિટિઝ, જામનગર (સ્થાપના 1946) : ઇતિહાસ અને પુરાતત્વવિદ્યાનું ગુજરાતનું મહત્વનું મ્યુઝિયમ. તે વખતના નવાનગર રાજ્ય દ્વારા લાખોટા નામના મહેલમાં તે સ્થાપવામાં આવ્યું હતું. તેમાં નીચે દર્શાવેલ વિવિધ વિભાગવાર 400થી અધિક નમૂના પ્રદર્શિત કરાયા છે : (1) સ્થાપત્ય ખંડ : આ વિભાગમાંના સ્થાપત્ય નમૂનાઓ મોટેભાગે જૂના નવાનગર રાજ્યનાં મહત્વનાં…
વધુ વાંચો >મ્યુઝિયમ ઑવ્ નૅચરલ હિસ્ટરી, ન્યૂયૉર્ક
મ્યુઝિયમ ઑવ્ નૅચરલ હિસ્ટરી, ન્યૂયૉર્ક (સ્થાપના 1869) : વિશ્વનું સૌથી મોટું નૅચરલ સાયન્સ મ્યુઝિયમ. શ્રેષ્ઠ વૈજ્ઞાનિકોના પુરુષાર્થથી તે મહત્વનું સંશોધન-કેન્દ્ર બન્યું છે. તે અમેરિકાના ન્યૂયૉર્ક શહેરમાં સેન્ટ્રલ પાર્ક વેસ્ટ પર હારબંધ મકાનોમાં ગોઠવવામાં આવેલું છે. તેનાં પૂરક સંશોધન-મથકો હંટિંગ્ટન – ન્યૂયૉર્ક, લેક પ્લૅસિડ ફલા, પૉર્ટલ આરિઝ અને બહામામાં બિમિની ટાપુ…
વધુ વાંચો >મ્યુઝિયમ ઑવ્ નૅચરલ હિસ્ટરી, લંડન
મ્યુઝિયમ ઑવ્ નૅચરલ હિસ્ટરી, લંડન (યુ.કે.) (સ્થાપના 1881) : યુ.કે.નું નૅચરલ હિસ્ટરી અંગેનું રાષ્ટ્રીય મ્યુઝિયમ. તે જીવવિદ્યા (bio-sciences) અને જીવવૈવિધ્ય(bio–diversities)નું વૈજ્ઞાનિક અધિકૃતતા દર્શાવતું સંશોધન-કેન્દ્ર છે. 1753માં તે બ્રિટિશ મ્યુઝિયમનો અંતર્ગત ભાગ હતું. પરંતુ ઓગણીસમી સદીના મધ્યમાં નૅચરલ હિસ્ટરી અંગેના સંગ્રહોમાં વધારો થતાં ભેજ અને સ્થળસંકોચને કારણે તે સંગ્રહો બ્લુમ્સબરીથી આલ્ફ્રેડ…
વધુ વાંચો >મ્યુઝિયમ ઑવ્ મૉડર્ન આર્ટ, ન્યૂયૉર્ક
મ્યુઝિયમ ઑવ્ મૉડર્ન આર્ટ, ન્યૂયૉર્ક : અદ્યતન કલાશૈલીનો સંગ્રહ અને પ્રદર્શન ધરાવતું વિશ્વનું એક જાણીતું મ્યુઝિયમ. તેમાં 1880થી આજ સુધીની અમેરિકા અને અન્ય દેશોની તમામ પ્રકારની મુખ્ય કલા વિશેની ગતિવિધિ દર્શાવતી 1,00,000થી વધુ વસ્તુઓનો સંગ્રહ છે. આ સંગ્રહમાં ચિત્રો, શિલ્પો, આલેખનો, સ્થાપત્ય અને ડિઝાઇન, સુશોભનકલા, ઔદ્યોગિક ડિઝાઇન, હસ્તકલા, નકશીકામ અને…
વધુ વાંચો >મ્યુઝિયૉલૉજી
મ્યુઝિયૉલૉજી : મ્યુઝિયમની ચીજવસ્તુઓને સુરુચિપૂર્વક પ્રદર્શિત કરવા અંગેની વિદ્યા. મ્યુઝિયમોની લોકપ્રિયતા વધતાં થોડાં વર્ષોથી આ વિદ્યાનો સ્વતંત્ર વિદ્યા તરીકે વિકાસ થયો છે. મ્યુઝિયમની પ્રદર્શિત કરવા અંગેની સામગ્રીમાં દર્શકો વધુમાં વધુ રસ લે અને એ રીતે જે તે પદાર્થનું યથાર્થ જ્ઞાન સંક્રાંત થતું જાય, એવું પ્રયોજન આ વિદ્યાશાખાનું રહેલું છે. આમાં…
વધુ વાંચો >મ્યુસેન્ડા
મ્યુસેન્ડા : વનસ્પતિઓના દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા રુબિયૅસી કુળની એક પ્રજાતિ. દુનિયામાં લગભગ 100 જેટલી તેની જાતિઓ થાય છે. તે મોટે ભાગે ક્ષુપ સ્વરૂપ ધરાવે છે. તેનું મુખ્યત્વે જૂની દુનિયાના ઉષ્ણ અને ઉપોષ્ણ પ્રદેશોમાં વિતરણ થયેલું છે. ભારતમાં તેની 15 જેટલી જાતિઓ થાય છે. થોડીક વિદેશી (exotic) જાતિઓ ઉદ્યાનોમાં શોભન (ornamental)…
વધુ વાંચો >મ્યુસે, લૂઈ ચાર્લ્સ આલ્ફ્રેડ દ
મ્યુસે, લૂઈ ચાર્લ્સ આલ્ફ્રેડ દ (જ. 11 ડિસેમ્બર 1810, પૅરિસ; અ. 2 મે 1857, પૅરિસ) : ફ્રેન્ચ કવિ, નાટ્યકાર અને ગદ્યલેખક. શિક્ષણ કૉલેજ હેન્રી ફૉર્થમાં. ઉજ્જ્વળ કારકિર્દી. તબીબી વિજ્ઞાન, કાયદાશાસ્ત્ર અને કલાનું અધ્યયન. છેવટે લેખનને જ વ્યવસાય તરીકે સ્વીકાર્યું. ચાર્લ્સ નૉદિયરના ઘરમાં રોમૅન્ટિક જૂથના સભ્યો ફર્સ્ટ સેનેકલ મંડળના નેજા હેઠળ…
વધુ વાંચો >મ્યૂઑન
મ્યૂઑન (Muon) : ઇલેક્ટ્રૉન જેવો પણ તેના કરતાં વધુ દળ ધરાવતો મૂળભૂત કણ. કોઈ પણ મૂળભૂત કણ તેની અંદર તેના કરતાં નાનો એકમ ધરાવતો નથી. લેપ્ટૉન તરીકે ઓળખાતા મૂળભૂત કણોના પરિવારમાં મ્યૂઑનનો સમાવેશ થાય છે. લેપ્ટૉન પરિવારમાં ઇલેક્ટ્રૉનનો પણ સમાવેશ થાય છે. ઇલેક્ટ્રૉનની જેમ મ્યૂઑન પણ ઋણ વિદ્યુતભાર ધરાવે છે.…
વધુ વાંચો >મ્યૂચ્યુઅલ ફંડ
મ્યૂચ્યુઅલ ફંડ : મહત્તમ આર્થિક લાભ પ્રાપ્ત કરવા માટે ઇચ્છુક રોકાણકારોની બચત એકત્રિત કરીને તેમના લાભાર્થે શૅર, ડિબેન્ચર, બૉન્ડ વગેરેમાં રોકાણ અને લેવેચ કરતું ટ્રસ્ટ. મ્યૂચ્યુઅલ ફંડ મૂળ અંગ્રેજી નામથી જ ઓળખાવાય છે, છતાં એને ગુજરાતીમાં ‘પારસ્પરિક ભંડોળ’ કહી શકાય. બચત કરવી એ બિલકુલ વૈયક્તિક અને કૌટુંબિક બાબત છે. પરંતુ…
વધુ વાંચો >મ્યૂટિની ઑન ધ બાઉન્ટી
મ્યૂટિની ઑન ધ બાઉન્ટી (1932) : મધદરિયે જહાજ પર યોજાતા બળવાને લગતી આંગ્લ નવલકથા. ચાર્લ્સ મૉર્ડોફ તથા જેમ્સ નૉર્મન હૉલ તેના સહલેખકો છે. અસામાન્ય સફળતા પામેલી આ નવલકથા સત્ય ઘટના પર આધારિત છે. અંગ્રેજી યુદ્ધ-જહાજ એચ. એમ. એસ. બાઉન્ટી પર 1789માં આ બળવો પ્રસર્યો હતો. એ જહાજના કપ્તાનના મુખ્ય સાથી…
વધુ વાંચો >મ્યુઝિયમ ઑવ્ એન્ટિક્વિટિઝ, જામનગર
મ્યુઝિયમ ઑવ્ એન્ટિક્વિટિઝ, જામનગર (સ્થાપના 1946) : ઇતિહાસ અને પુરાતત્વવિદ્યાનું ગુજરાતનું મહત્વનું મ્યુઝિયમ. તે વખતના નવાનગર રાજ્ય દ્વારા લાખોટા નામના મહેલમાં તે સ્થાપવામાં આવ્યું હતું. તેમાં નીચે દર્શાવેલ વિવિધ વિભાગવાર 400થી અધિક નમૂના પ્રદર્શિત કરાયા છે : (1) સ્થાપત્ય ખંડ : આ વિભાગમાંના સ્થાપત્ય નમૂનાઓ મોટેભાગે જૂના નવાનગર રાજ્યનાં મહત્વનાં…
વધુ વાંચો >મ્યુઝિયમ ઑવ્ નૅચરલ હિસ્ટરી, ન્યૂયૉર્ક
મ્યુઝિયમ ઑવ્ નૅચરલ હિસ્ટરી, ન્યૂયૉર્ક (સ્થાપના 1869) : વિશ્વનું સૌથી મોટું નૅચરલ સાયન્સ મ્યુઝિયમ. શ્રેષ્ઠ વૈજ્ઞાનિકોના પુરુષાર્થથી તે મહત્વનું સંશોધન-કેન્દ્ર બન્યું છે. તે અમેરિકાના ન્યૂયૉર્ક શહેરમાં સેન્ટ્રલ પાર્ક વેસ્ટ પર હારબંધ મકાનોમાં ગોઠવવામાં આવેલું છે. તેનાં પૂરક સંશોધન-મથકો હંટિંગ્ટન – ન્યૂયૉર્ક, લેક પ્લૅસિડ ફલા, પૉર્ટલ આરિઝ અને બહામામાં બિમિની ટાપુ…
વધુ વાંચો >મ્યુઝિયમ ઑવ્ નૅચરલ હિસ્ટરી, લંડન
મ્યુઝિયમ ઑવ્ નૅચરલ હિસ્ટરી, લંડન (યુ.કે.) (સ્થાપના 1881) : યુ.કે.નું નૅચરલ હિસ્ટરી અંગેનું રાષ્ટ્રીય મ્યુઝિયમ. તે જીવવિદ્યા (bio-sciences) અને જીવવૈવિધ્ય(bio–diversities)નું વૈજ્ઞાનિક અધિકૃતતા દર્શાવતું સંશોધન-કેન્દ્ર છે. 1753માં તે બ્રિટિશ મ્યુઝિયમનો અંતર્ગત ભાગ હતું. પરંતુ ઓગણીસમી સદીના મધ્યમાં નૅચરલ હિસ્ટરી અંગેના સંગ્રહોમાં વધારો થતાં ભેજ અને સ્થળસંકોચને કારણે તે સંગ્રહો બ્લુમ્સબરીથી આલ્ફ્રેડ…
વધુ વાંચો >મ્યુઝિયમ ઑવ્ મૉડર્ન આર્ટ, ન્યૂયૉર્ક
મ્યુઝિયમ ઑવ્ મૉડર્ન આર્ટ, ન્યૂયૉર્ક : અદ્યતન કલાશૈલીનો સંગ્રહ અને પ્રદર્શન ધરાવતું વિશ્વનું એક જાણીતું મ્યુઝિયમ. તેમાં 1880થી આજ સુધીની અમેરિકા અને અન્ય દેશોની તમામ પ્રકારની મુખ્ય કલા વિશેની ગતિવિધિ દર્શાવતી 1,00,000થી વધુ વસ્તુઓનો સંગ્રહ છે. આ સંગ્રહમાં ચિત્રો, શિલ્પો, આલેખનો, સ્થાપત્ય અને ડિઝાઇન, સુશોભનકલા, ઔદ્યોગિક ડિઝાઇન, હસ્તકલા, નકશીકામ અને…
વધુ વાંચો >મ્યુઝિયૉલૉજી
મ્યુઝિયૉલૉજી : મ્યુઝિયમની ચીજવસ્તુઓને સુરુચિપૂર્વક પ્રદર્શિત કરવા અંગેની વિદ્યા. મ્યુઝિયમોની લોકપ્રિયતા વધતાં થોડાં વર્ષોથી આ વિદ્યાનો સ્વતંત્ર વિદ્યા તરીકે વિકાસ થયો છે. મ્યુઝિયમની પ્રદર્શિત કરવા અંગેની સામગ્રીમાં દર્શકો વધુમાં વધુ રસ લે અને એ રીતે જે તે પદાર્થનું યથાર્થ જ્ઞાન સંક્રાંત થતું જાય, એવું પ્રયોજન આ વિદ્યાશાખાનું રહેલું છે. આમાં…
વધુ વાંચો >મ્યુસેન્ડા
મ્યુસેન્ડા : વનસ્પતિઓના દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા રુબિયૅસી કુળની એક પ્રજાતિ. દુનિયામાં લગભગ 100 જેટલી તેની જાતિઓ થાય છે. તે મોટે ભાગે ક્ષુપ સ્વરૂપ ધરાવે છે. તેનું મુખ્યત્વે જૂની દુનિયાના ઉષ્ણ અને ઉપોષ્ણ પ્રદેશોમાં વિતરણ થયેલું છે. ભારતમાં તેની 15 જેટલી જાતિઓ થાય છે. થોડીક વિદેશી (exotic) જાતિઓ ઉદ્યાનોમાં શોભન (ornamental)…
વધુ વાંચો >મ્યુસે, લૂઈ ચાર્લ્સ આલ્ફ્રેડ દ
મ્યુસે, લૂઈ ચાર્લ્સ આલ્ફ્રેડ દ (જ. 11 ડિસેમ્બર 1810, પૅરિસ; અ. 2 મે 1857, પૅરિસ) : ફ્રેન્ચ કવિ, નાટ્યકાર અને ગદ્યલેખક. શિક્ષણ કૉલેજ હેન્રી ફૉર્થમાં. ઉજ્જ્વળ કારકિર્દી. તબીબી વિજ્ઞાન, કાયદાશાસ્ત્ર અને કલાનું અધ્યયન. છેવટે લેખનને જ વ્યવસાય તરીકે સ્વીકાર્યું. ચાર્લ્સ નૉદિયરના ઘરમાં રોમૅન્ટિક જૂથના સભ્યો ફર્સ્ટ સેનેકલ મંડળના નેજા હેઠળ…
વધુ વાંચો >મ્યૂઑન
મ્યૂઑન (Muon) : ઇલેક્ટ્રૉન જેવો પણ તેના કરતાં વધુ દળ ધરાવતો મૂળભૂત કણ. કોઈ પણ મૂળભૂત કણ તેની અંદર તેના કરતાં નાનો એકમ ધરાવતો નથી. લેપ્ટૉન તરીકે ઓળખાતા મૂળભૂત કણોના પરિવારમાં મ્યૂઑનનો સમાવેશ થાય છે. લેપ્ટૉન પરિવારમાં ઇલેક્ટ્રૉનનો પણ સમાવેશ થાય છે. ઇલેક્ટ્રૉનની જેમ મ્યૂઑન પણ ઋણ વિદ્યુતભાર ધરાવે છે.…
વધુ વાંચો >મ્યૂચ્યુઅલ ફંડ
મ્યૂચ્યુઅલ ફંડ : મહત્તમ આર્થિક લાભ પ્રાપ્ત કરવા માટે ઇચ્છુક રોકાણકારોની બચત એકત્રિત કરીને તેમના લાભાર્થે શૅર, ડિબેન્ચર, બૉન્ડ વગેરેમાં રોકાણ અને લેવેચ કરતું ટ્રસ્ટ. મ્યૂચ્યુઅલ ફંડ મૂળ અંગ્રેજી નામથી જ ઓળખાવાય છે, છતાં એને ગુજરાતીમાં ‘પારસ્પરિક ભંડોળ’ કહી શકાય. બચત કરવી એ બિલકુલ વૈયક્તિક અને કૌટુંબિક બાબત છે. પરંતુ…
વધુ વાંચો >મ્યૂટિની ઑન ધ બાઉન્ટી
મ્યૂટિની ઑન ધ બાઉન્ટી (1932) : મધદરિયે જહાજ પર યોજાતા બળવાને લગતી આંગ્લ નવલકથા. ચાર્લ્સ મૉર્ડોફ તથા જેમ્સ નૉર્મન હૉલ તેના સહલેખકો છે. અસામાન્ય સફળતા પામેલી આ નવલકથા સત્ય ઘટના પર આધારિત છે. અંગ્રેજી યુદ્ધ-જહાજ એચ. એમ. એસ. બાઉન્ટી પર 1789માં આ બળવો પ્રસર્યો હતો. એ જહાજના કપ્તાનના મુખ્ય સાથી…
વધુ વાંચો >