૧૧.૨૪
પૉર્ટ-ઑ-પ્રિન્સથી પોલરૉઇડ લૅન્ડ કૅમેરા
પૉર્ટલૅન્ડ (ઓરેગૉન યુ.એસ.)
પૉર્ટલૅન્ડ (ઓરેગૉન, યુ.એસ.) : યુ.એસ.ના ઓરેગૉન રાજ્યનું મોટામાં મોટું શહેર, નદીબંદર, ઔદ્યોગિક અને વ્યાપારી કેન્દ્ર. ભૌ. સ્થાન : 45o 31′ ઉ. અ. અને 122o 4૦’ પ. રે. તે રાજ્યના મલ્ટનોમાહ પરગણાનું મુખ્ય મથક પણ છે. આ શહેર કોલંબિયા અને વિલામેટ નદીસંગમ પર વસેલું છે; વળી આ બંદર રાજ્યની વાયવ્ય સીમા…
વધુ વાંચો >પૉર્ટલૅન્ડ (વિક્ટોરિયા ઑસ્ટ્રેલિયા)
પૉર્ટલૅન્ડ (વિક્ટોરિયા, ઑસ્ટ્રેલિયા) : ઑસ્ટ્રેલિયા ખંડના અગ્નિકોણમાં આવેલા વિક્ટોરિયા રાજ્યનું એક નગર અને બંદર. ભૌ. સ્થાન : 38o 21′ દ. અ. અને 141o 36′ પૂ. રે. તે રાજ્યના પાટનગર મેલબૉર્નથી નૈર્ઋત્યમાં 364 કિમી.ને અંતરે, દક્ષિણ મહાસાગરના પૉર્ટલૅન્ડ અખાતને કિનારે આવેલું છે. આ શહેરની વસ્તી 1૦,754 (2૦17) જેટલી છે. દક્ષિણ ગોળાર્ધમાં…
વધુ વાંચો >પૉર્ટલૅન્ડ (મેન રાજ્ય યુ.એસ.)
પૉર્ટલૅન્ડ (મેન રાજ્ય, યુ.એસ.) : યુ.એસ.ના ઈશાનકોણમાં આવેલા મેન રાજ્યનું મોટામાં મોટું શહેર, કમ્બરલૅન્ડ પરગણાનું મુખ્ય મથક અને બંદરી પ્રવેશદ્વાર. ભૌ. સ્થાન : 43o 39′ ઉ. અ. અને 7૦o 15′ પ. રે. તે ઉત્તરે ઍટલાન્ટિક મહાસાગરના કાસ્કો ઉપસાગર(Casco Bay)ને પશ્ચિમ છેડે, કિનારાથી 8 કિમી.ને અંતરે, ઑગસ્ટાથી નૈર્ઋત્યમાં 8૦ કિમી.ને અંતરે,…
વધુ વાંચો >પૉર્ટલૅન્ડ ટાપુ (ઇંગ્લૅન્ડ)
પૉર્ટલૅન્ડ ટાપુ (ઇંગ્લૅન્ડ) : ઇંગ્લૅન્ડના ડોરસેટ પરગણાના કિનારા પર દક્ષિણ તરફ ઇંગ્લિશ ખાડીમાં ઉત્તર-દક્ષિણ લંબાયેલો દ્વીપકલ્પીય સ્વરૂપનો નાનો ટાપુ. ભૌ. સ્થાન : 5૦o 47′ ઉ. અ. અને 2o 2૦’ પ. રે. તેની મહત્તમ લંબાઈ 6 કિમી. અને મહત્તમ પહોળાઈ 2.8 કિમી. જેટલી છે. કુલ ક્ષેત્રફળ 11 ચોકિમી.નું છે. આ ટાપુ…
વધુ વાંચો >પૉર્ટલૅન્ડ સિમેન્ટ (Portland cement)
પૉર્ટલૅન્ડ સિમેન્ટ (Portland cement) : પથ્થર, ઈંટો, રેતી-કાંકરી વગેરે બાંધકામમાં વપરાતા માલ માટે બંધક તરીકે વપરાતો પદાર્થ. આધુનિક સમયમાં બાંધકામ માટે વપરાતા ઇજનેરી માલસામાનમાં સિમેન્ટનું સ્થાન અનોખું છે. અગાઉ સિમેન્ટની જગ્યાએ જલદૃઢ (hydraulic) ચૂનો, કુદરતી સિમેન્ટ, પૉઝોલૅનિક સિમેન્ટ, જિપ્સમ વગેરેનો ઉપયોગ થતો હતો. 2૦ % થી 4૦ % મૃણ્મય પદાર્થો…
વધુ વાંચો >પૉર્ટ સુદાન
પૉર્ટ સુદાન : આફ્રિકી રાષ્ટ્રો પૈકી ક્ષેત્રફળમાં સૌથી મોટા ગણાતા સુદાન દેશનું રાતા સમુદ્રને કિનારે આવેલું કુદરતી બંદર, અગત્યનું શહેર તથા વ્યાપારી અને ઔદ્યોગિક મથક. ભૌ. સ્થાન : 19o 35′ ઉ. અ., 37o 2′ પૂ. રે. સુદાનના અતબારામાં થઈને વહેતી નાઇલ નદીથી રેલમાર્ગે 475 કિમી. અંતરે ઈશાનમાં રાતા સમુદ્રને કાંઠે…
વધુ વાંચો >પોર્ટુગલ
પોર્ટુગલ : દક્ષિણ યુરોપના આઇબેરિયન દ્વીપકલ્પ[સ્પૅનિશ મેસેટા (ઉચ્ચપ્રદેશ) ના પશ્ચિમ ખૂણા પર સ્પેનની પડોશમાં આવેલો નાનો દેશ. તે આશરે 37o ઉ. અ.થી 42o ઉ. અ. અને 6o 2૦’ પ. રે.થી 9o 3૦’ પ. રે. વચ્ચે વિસ્તરેલો છે. લંબચોરસ આકાર ધરાવતા આ દેશની ઉત્તર-દક્ષિણ લંબાઈ આશરે 56૦ કિમી. અને પૂર્વ-પશ્ચિમ સરેરાશ…
વધુ વાંચો >પોર્ટુગીઝ ભાષા અને સાહિત્ય
પોર્ટુગીઝ ભાષા અને સાહિત્ય : ઇન્ડો-યુરોપિયન જૂથની અને લૅટિનમાંથી ઊતરી આવેલી રોમાન્સ ભાષાઓ પૈકીની. પોર્ટુગલની રાષ્ટ્રભાષા અને બ્રાઝિલની રાજ્યભાષા સ્પૅનિશ સાથે તેનો નિકટનો સંબંધ છે. અરબી ભાષાની તેના પર પ્રબળ અસર છે. અંગોલા, મૉઝાંબિક અને અગાઉના પોર્ટુગીઝ સામ્રાજ્યનાં આફ્રિકા અને એશિયામાં આવેલાં સંસ્થાનોમાં તે બોલાતી ભાષા છે. આઇબિરિયન દ્વીપકલ્પના લોકો…
વધુ વાંચો >પૉર્ટો (ઓપૉર્ટો)
પૉર્ટો (ઓપૉર્ટો) : પોર્ટુગલ દેશનું લિસ્બન પછી મહત્ત્વનું બીજું શહેર, બંદર અને ઔદ્યોગિક મથક. ભૌ. સ્થાન : 41o 11′ ઉ. અ. અને 8o 36′ પ. રે. તે ઍટલાન્ટિક મહાસાગરના કિનારા પર ડોરો (ડાઉરો) નદીના મુખથી 5 કિમી. અંતરે આવેલું છે. આ નદીના ઢળતા ઉત્તર કિનારે મોટા ભાગનું શહેર વસેલું છે.…
વધુ વાંચો >પૉર્ટો એલીગ્રી (Porto Alegre)
પૉર્ટો એલીગ્રી (Porto Alegre) : દક્ષિણ અમેરિકાના સૌથી મોટા દેશ બ્રાઝિલના દક્ષિણ ભાગમાં આવેલા રિયો ગ્રાન્ડ દો સુલ રાજ્યની રાજધાની, ઔદ્યોગિક શહેર અને મહત્ત્વનું આંતરિક બંદર. ભૌ. સ્થાન : 3૦o ૦4′ દ. અ. અને 51o 11′ પ. રે. ઍટલાન્ટિક મહાસાગરના કિનારે આવેલા રિયો ગ્રાન્ડ શહેરથી ઈશાનમાં આશરે 282 કિમી.ને અંતરે…
વધુ વાંચો >પૉર્ટ-ઑ-પ્રિન્સ
પૉર્ટ–ઑ–પ્રિન્સ : હૈતીનું પાટનગર, મોટું શહેર અને બંદર. ભૌ. સ્થાન : 18o 32′ ઉ. અ. અને 72o 2૦’ પ.રે. ઉત્તર કૅરિબિયન સમુદ્રના મહા ઍન્ટિલીઝ(વેસ્ટ ઇન્ડિઝ)માં હિસ્પાનિયોલા ટાપુના પશ્ચિમ કિનારે ગોનાઇવ્ઝના અખાતના શીર્ષભાગ પર તે આવેલું છે. આ શહેર કિનારાના મેદાની ભાગમાં સપાટ ખીણના પશ્ચિમ છેડા પર વસેલું છે. તે અર્ધચંદ્રાકાર…
વધુ વાંચો >પૉર્ટ ઑવ્ સ્પેન
પૉર્ટ ઑવ્ સ્પેન : દક્ષિણ કૅરિબિયન સમુદ્રમાંના ત્રિનિદાદ-ટોબેગો ટાપુનું પાટનગર અને મુખ્ય બંદર. ભૌ. સ્થાન : 1૦o 39′ ઉ. અ. અને 61o 31′ પ. રે. ત્રિનિદાદ ટાપુના પશ્ચિમ ભાગમાં વિસ્તરેલા દ્વીપકલ્પની દક્ષિણે પારિયાના અખાતને કિનારે તે વસેલું છે. આ અખાતને કારણે ત્રિનિદાદનો ટાપુ વેનેઝુએલાના ઈશાન ભાગથી અલગ પડે છે. આબોહવા…
વધુ વાંચો >પૉર્ટ જેન્ટીલ
પૉર્ટ જેન્ટીલ : આફ્રિકા ખંડના પશ્ર્ચિમ ભાગમાં ઍટલાન્ટિક મહાસાગરને કિનારે આવેલા ગેબોં (Gabon) દેશના બેન્ડજે પ્રદેશ તથા ઉગૂવે દરિયાઈ પ્રાંતનું મુખ્ય બંદર અને ઔદ્યોગિક મથક. ભૌ. સ્થાન : ૦o 43′ દ. અ. અને 8o 47′ પૂ. રે. તે ઉગૂવે નદીના મુખ પર આવેલું છે અને ઍટલાન્ટિક મહાસાગરમાં પ્રવેશેલી લોપેઝની ભૂશિરથી…
વધુ વાંચો >પૉર્ટ ફ્રેન્ક્વી (ઇલેબો)
પૉર્ટ ફ્રેન્ક્વી (ઇલેબો) : મધ્ય આફ્રિકાના દક્ષિણમધ્ય ભાગમાં આવેલા કૉંગો ડેમોક્રેટિક રિપબ્લિક ઑવ્ ધ કૉંગોના કસાઈ-ઑક્સિડેન્ટલ પ્રદેશનું શહેર અને નદીબંદર. પૉર્ટ ફ્રેન્ક્વી (જૂનું નામ) હવે ઇલેબો નામથી ઓળખાય છે. ભૌ. સ્થાન : 4o 19′ દ. અ. અને 2૦o 35′ પૂ. રે. તે કસાઈ (કૉંગો નદીની શાખા) અને સાન્કુરુ (કસાઈ નદીની…
વધુ વાંચો >પૉર્ટ બ્લેર
પૉર્ટ બ્લેર : આંદામાન-નિકોબાર ટાપુસમૂહનું પાટનગર અને બંદર. તે બંગાળના ઉપસાગરમાં અગ્નિ દિશા તરફ, કૉલકાતાથી દક્ષિણે 1255 કિમી. અંતરે તથા ચેન્નઈથી પૂર્વમાં 1191 કિમી. અંતરે, દક્ષિણ આંદામાન ટાપુના પૂર્વ કિનારા પર આવેલું છે. ભૌ. સ્થાન : 11o 4૦’ ઉ. અ. અને 92o 46′ પૂ. રે. આંદામાનની પ્રથમ વસાહતના સ્થાપક આર્ચિબાલ્ડ…
વધુ વાંચો >પૉર્ટ મૉરેસ્બી
પૉર્ટ મૉરેસ્બી : નૈર્ઋત્ય પ્રશાંત મહાસાગરમાં ઑસ્ટ્રેલિયાની ઉત્તરમાં આવેલા ન્યૂ ગિની ટાપુના પૂર્વ પડખેના પાપુઆ ન્યૂ ગિની નામના દેશનું મોટામાં મોટું શહેર, પાટનગર અને દરિયાઈ બંદર. ભૌ. સ્થાન : 9o 3૦’ દ. અ. અને 147o 1૦’ પૂ. રે. પર તે આવેલું છે. વળી પાપુઆના અખાતના કિનારા પરની પાગા (Paga) તથા…
વધુ વાંચો >પૉર્ટર કૅથરિન અન્ને
પૉર્ટર, કૅથરિન અન્ને (જ. 189૦, ઇન્ડિયાના ક્રિક, ટૅક્સાસ; અ. 18 સપ્ટેમ્બર, સિલ્વર સ્પ્રિંગ મેરી લૅન્ડ, યુ.એસ. 198૦) : ટૂંકી વાર્તાનાં અમેરિકી લેખિકા અને નવલકથાકાર. કૉન્વેન્ટમાં શિક્ષણ લીધા બાદ તેમણે મેક્સિકોમાં પત્રકાર અને શિક્ષક તરીકે કારકિર્દીનો પ્રારંભ કર્યો. તેમની ટૂંકી વાર્તાનો પ્રથમ સંગ્રહ તે ‘ફ્લાવરિંગ જુડાસ’ (193૦). ત્યારપછી, 1939માં ‘પેલ હૉર્સ,…
વધુ વાંચો >પૉર્ટર જ્યૉર્જ
પૉર્ટર, જ્યૉર્જ (જ. 6 ડિસેમ્બર 192૦, સ્ટેઇનફોર્થ, યૉર્કશાયર, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 31 ઑગસ્ટ 2૦૦2, કેન્ટરબરી, યુ.કે.) : અલ્પઆયુષ્ય ધરાવતા પ્રકાશરાસાયણિક પદાર્થોની પરખ માટે સ્ફુરપ્રકાશી અપઘટન(flash photolysis)ની પદ્ધતિ વિકસાવનાર બ્રિટિશ ભૌતિકરસાયણવિદ જ્યૉર્જે લીડ્ઝ વિશ્વવિદ્યાલયની થૉર્ન ગ્રામર સ્કૂલ તથા કેમ્બ્રિજની ઇમાન્યુએલ કૉલેજમાં શિક્ષણ પ્રાપ્ત કર્યું હતું. 1945થી કેમ્બ્રિજમાં ડૉ. નૉરિશના હાથ નીચે પ્રકાશરાસાયણિક…
વધુ વાંચો >પૉર્ટર રૉડની રૉબર્ટ
પૉર્ટર, રૉડની રૉબર્ટ (જ. 8 ઑક્ટોબર 1917, લિવરપુલ, યુ.કે.; અ. 8 સપ્ટેમ્બર 1985) : પ્રતિપિંડો(antibodies)ની રાસાયણિક સંરચના શોધી કાઢવા માટેના 1972ના નોબેલ પુરસ્કારના જેરાલ્ડ એડલમન સાથેના સહવિજેતા. તેઓ બ્રિટિશ જૈવરસાયણવિદ (biochemist) હતા અને તેમણે લિવરપુલ તથા કેમ્બ્રિજ યુનિવર્સિટીઓ ખાતે શિક્ષણ લીધું હતું. બીજા વિશ્વયુદ્ધ વખતે તેમણે લશ્કરી સેવા આપી હતી.…
વધુ વાંચો >પૉર્ટ લુઈસ
પૉર્ટ લુઈસ : હિન્દી મહાસાગરમાં આવેલા ટાપુ-દેશ મૉરિશિયસનું પાટનગર, મોટામાં મોટું શહેર અને એકમાત્ર બંદર. ભૌ. સ્થાન : 2૦o 1૦’ દ. અ. અને 57o 3૦’ પૂ. રે. મુખ્ય ટાપુના વાયવ્ય કિનારા પર નીચાણવાળા ભાગમાં તે આવેલું છે. અહીંની આબોહવા અયનવૃત્તીય (tropical), ગરમ અને ભેજવાળી રહે છે. ડિસેમ્બરથી મે દરમિયાનનું સરેરાશ…
વધુ વાંચો >