ખંડ ૬(૧)

ક્વાર્ટ વેજ : એક પ્રકાશીય ઉપકરણ. તેની મદદથી ખનિજોની ઝડપી અને ધીમાં કિરણોની સ્પંદનદિશાઓ, વ્યતિકરણ રંગોનો ક્રમ તેમજ પ્રકાશીય સંજ્ઞા નક્કી કરી શકાય છે. વધુમાં તે પોલરાઇઝિંગ માઇક્રોસ્કોપમાં ન્યૂટનનું વ્યતિકરણ રંગોનું માપ દર્શાવે છે. ક્વાર્ટ્ઝ વેજની રચનામાં એક છેડેથી બીજા છેડા તરફ બદલાતી જતી જાડાઈવાળો તેમજ પાતળો થતો જતો ક્વાર્ટ્ઝ…

ક્વાર્ટ્ઝ : મોટા ભાગના આગ્નેય ખડકો અને લગભગ બધા વિકૃત (metamorphic) અને જળકૃત (sedimentary) ખડકોના અંગભૂત ભાગ તરીકે જોવા મળતું સૌથી વધુ વ્યાપક સિલિકા ખનિજ. તે લગભગ શુદ્ધ સિલિકોન ડાયૉક્સાઇડ અથવા સિલિકા (SiO2) છે અને પૃથ્વીના પોપડામાં ફેલ્સ્પાર પછી બીજું સ્થાન ધરાવે છે. રેતીખડક (sandstone) અને ક્વાટર્ઝાઇટ તેમજ અખનિત રેતી…

ક્વાર્ટ્ઝ (રત્ન તરીકે) : વિવિધ પ્રકારોમાં મળી આવતી ક્વાર્ટ્ઝની સ્ફટિકમય કે દળદાર જાતો. તેમને કાચમણિના સામાન્ય નામે પણ ઓળખવામાં આવે છે. જરૂરિયાત મુજબ તે અર્ધકીમતી રત્નપ્રકારોમાં ખપે છે. તે જ્યારે રંગવિહીન, પારદર્શક અને સ્ફટિકમય હોય ત્યારે રૉક ક્રિસ્ટલ, આછો ગુલાબી હોય તો રોઝી ક્વાર્ટ્ઝ, જાંબલી કે પર્પલ હોય તો ઍમેથિસ્ટ…