લાલજી વિ. કરગથરા

ડૂબવાથી મૃત્યુ

ડૂબવાથી મૃત્યુ (drowning) : શરીરના શ્વસનમાર્ગમાં પ્રવાહી પ્રવેશે તેને ચૂષણ-(aspiration) પ્રવેશથી થતું મૃત્યુ કહે છે. મોટેભાગે સમુદ્રજલમાં કે મીઠા પાણીમાં આવાં મૃત્યુ વિશેષ જોવા મળે છે પરંતુ અન્ય પ્રવાહીમાં પણ આવાં મૃત્યુ થાય છે. પાણી કે પ્રવાહીમાં આખું શરીર ડૂબે ત્યારે જ નહિ પરંતુ વ્યક્તિનું નાક કે મુખ ડૂબે તોપણ…

વધુ વાંચો >

તબીબી અભિલેખ

તબીબી અભિલેખ (medical record) : દર્દીની બીમારી અંગે તબીબે તૈયાર કરેલ દસ્તાવેજ. તેમાં દર્દીનું નામ, સરનામું, બીમારી, તેનું નિદાન, દવાની સૂચના વગેરે વિગતો અથવા દર્દીના લોહીની તપાસ, એક્સ-રે-પરીક્ષણ અહેવાલ, કાર્ડિયોગ્રામ વગેરે વિગતો લખેલી હોય છે. આ વિગતો કાગળ ઉપર, ગણકયંત્રના માહિતી-સંગ્રાહકમાં અથવા અન્ય કોઈ માધ્યમ પર તૈયાર કરવામાં આવે છે.…

વધુ વાંચો >

તબીબી આચારસંહિતા

તબીબી આચારસંહિતા (medical ethics) : તબીબોએ પાળવાના વ્યાવસાયિક નીતિ-નિયમોની સૂચિ. તબીબી વ્યવસાય ઉમદા, માનભર્યો અને પવિત્ર વ્યવસાય ગણાય છે. સમાજના બધા વર્ગો સાથે તે સીધો સંકળાયેલ છે. આ વ્યવસાયનો મુખ્ય ઉદ્દેશ માનવતા કે સમાજની સેવાનો છે. તેમાં નફો કે આર્થિક વળતર એ ગૌણ બાબત છે અને તેથી સમાજમાં તબીબનું એક…

વધુ વાંચો >

તબીબી પુરાવા

તબીબી પુરાવા : બનેલી હકીકતને ન્યાયાલયમાં સાબિત કે ના-સાબિત કરવામાં ઉપયોગી તબીબી બાબત. ન્યાયાલય સમક્ષ આપવામાં આવતા તબીબી પુરાવા બે પ્રકારના હોય છે : (1) મૌખિક પુરાવા અને (2) દસ્તાવેજી પુરાવા. તબીબ તરફથી ન્યાયાલયમાં રજૂ કરવામાં આવતા દસ્તાવેજી પુરાવામાં મુખ્ય આ પ્રમાણે છે : (1) તબીબી પ્રમાણપત્ર (medical certificate), (2)…

વધુ વાંચો >

દસ્તાવેજ-પરીક્ષણ

દસ્તાવેજ-પરીક્ષણ અગત્યની માહિતી લખેલ કે મુદ્રિત કરેલ પત્ર, ધાતુની તકતી કે શિલાલેખની વૈજ્ઞાનિક તપાસ. ભારતીય પુરાવા કાયદા 1872ની કલમ 3 પ્રમાણે અક્ષરો, લખાણ, આકૃતિઓ અથવા ચિહનો કે તેમાંનાં એકથી વધારે સાધનો દ્વારા કોઈ પણ પદાર્થ ઉપર કોઈ બાબત દર્શાવી કે વર્ણવી હોય અને તેનો હેતુ પુરાવા તરીકે ઉપયોગમાં લેવાનો હોય…

વધુ વાંચો >

ધતૂરો

ધતૂરો (ધંતૂરો) : દ્વિદળી વર્ગમાં આવેલા સોલેનેસી કુળની એક વનસ્પતિ. તે ઉન્માદક (deliriant) અસર ઉત્પન્ન કરતો ઝેરી પદાર્થ ધરાવતો છોડ છે. તેની જાતિઓ છોડ, ક્ષુપ કે નાનું વૃક્ષ સ્વરૂપ ધરાવે છે. દુનિયાના ઉષ્ણકટિબંધીય અને સમશીતોષ્ણ પ્રદેશોમાં તે બધે જ થાય છે. ભારતમાં તેની 10 જેટલી જાતિઓ થાય છે. તે પૈકી…

વધુ વાંચો >

ફોરેન્સિક (ન્યાય-સહાયક) વિજ્ઞાન

ફોરેન્સિક (ન્યાય-સહાયક) વિજ્ઞાન ગુનાશોધમાં સહાય કરતું વિજ્ઞાન. ભૌતિક પદાર્થ/વસ્તુ અથવા સૈદ્ધાંતિક સમસ્યાઓના અભ્યાસમાં વિજ્ઞાનનો ઉપયોગ કરીને તેનાં પરિણામોને ન્યાયાલયમાં વૈજ્ઞાનિક પુરાવા તરીકે સ્વીકારવામાં આવે છે. બીજા અર્થમાં ન્યાયસહાયક વિજ્ઞાન એટલે ગુનાની તપાસ અને ન્યાયિક અનુશાસનમાં વૈજ્ઞાનિક રીતો અને સિદ્ધાંતોનો ઉપયોગ પણ કહી શકાય. ફોરેન્સિક શબ્દ લૅટિન પર્યાય ફરેન્સિસ ઉપરથી આવેલ…

વધુ વાંચો >