રઘુવીર ચૌધરી

ચંદા : ગુજરાતી નવલકથા ‘જનમટીપ’(ઈશ્વર પેટલીકર)ની નાયિકા. ઠાકરડા કોમની આ ખેડૂતકન્યા સાંઢ નાથીને શૌર્ય દાખવે છે, ચોક્કસ આગ્રહો સાથે જીવે છે, વેઠે છે અને કુટુંબને તારે છે. નારીની કુટુંબનિષ્ઠા અને પુરુષસમોવડું પરાક્રમ દાખવતી ચંદા ગ્રામજીવનની વાસ્તવિકતા ઉપર ઊભી રહીને લોકસંસ્કૃતિનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. સાંઢ નાથનાર ચંદાની સગાઈ તૂટે છે અને…

જનમટીપ (1944) : ઈશ્વર પેટલીકર (1916–1983)ની ગ્રામજીવનની કીર્તિદા કૃતિ. ‘જનમટીપ’ શ્રમજીવી ઠાકરડા કોમનાં પાત્રોના સંઘર્ષ અને નાયક-નાયિકાના ચિત્તના આંતરસંઘર્ષની કથા છે. એના મુખ્ય ઘટકો આ પ્રમાણે છે : સાંઢ નાથવાને કારણે ચંદા લોકમાનસમાં દ્વિવિધ સંચલનો જગવે છે. એની નામના વધે છે અને સગાઈ તૂટી જાય છે. ચંદાની વીરતા જેને સ્પર્શી…

ઝેર તો પીધાં છે જાણી જાણી ભા. 1, 2, 3 (1952, 1958, 1985) : મનુભાઈ પંચોળી, ‘દર્શક’ની બૃહદ નવલકથા. 1987માં તેને ભારતીય જ્ઞાનપીઠનો મૂર્તિદેવી પુરસ્કાર એનાયત થયેલો. એના ભૌગોલિક-ઐતિહાસિક વ્યાપ અને ચિંતનાત્મક ઊંડાણને કારણે ‘સરસ્વતીચંદ્ર’ સાથે એનું સાંસ્કૃતિક સંધાન તરી આવે તેમ છે. વીસમી સદીના વૈશ્વિક મનુષ્યને અહીં ભારતીય નજરે…