Geography

ભોજપુર : મધ્યપ્રદેશના મધ્ય-પશ્ચિમ ભાગમાં આવેલા રાયસેન જિલ્લાના ગોહરગંજ તાલુકાનું ઐતિહાસિક મહત્વ ધરાવતું ગામ. તે ગોહરગંજથી ઉત્તરે 13 કિમી. અંતરે બેટવા નદી નજીક પૂર્વ તરફ આવેલું છે. આ ગામ તેના અદભુત કોતરણીવાળા, ભવ્ય શિવમંદિર અને એક વખતના વિશાળ બંધ માટે જાણીતું બનેલું છે. પરમાર વંશના રાજા ભોજે અગિયારમી સદીમાં આ…

ભોજપુર (બિહાર) : બિહાર રાજ્યના વાયવ્ય ભાગમાં આવેલો જિલ્લો. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 25° 30´ ઉ. અ. અને 84° 30´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો 2464.4 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે રાજ્યનો સરન અને ઉત્તરપ્રદેશનો બલિયા જિલ્લો, પૂર્વમાં પટણા જિલ્લો, દક્ષિણમાં જહાનાબાદ અને રોહતાસ જિલ્લા તથા પશ્ચિમમાં બકસર જિલ્લા…

મકરવૃત્ત (Tropic of Capricorn) : પૃથ્વીના ગોળા પરનું 23° 30´ દક્ષિણે આવેલું અક્ષાંશવૃત્ત. અક્ષાંશ એ કોણીય અંતર છે એટલે મકરવૃત્ત એ વિષુવવૃત્તીય તલસપાટીના સંદર્ભમાં પૃથ્વીના કેન્દ્રબિંદુથી દક્ષિણ ગોળાર્ધ તરફનું 23° 30´ કોણીય અંતર ગણાય. મકરવૃત્ત પૃથ્વી પર ઉષ્ણકટિબંધની દક્ષિણ સીમાને દર્શાવતી કાલ્પનિક રેખા છે. સૂર્યની આજુબાજુ પ્રદક્ષિણા દરમિયાન પૃથ્વી પોતાની…

મકાઉ : ચીનના અગ્નિ કિનારે હૉંગકૉંગ નજીક આવેલો પ્રદેશ. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 22° 10´ ઉ. અ. અને 113° 33´ પૂ. રે. પરનો માત્ર 5 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. આ વિસ્તારમાં મકાઉનો નાનો દ્વીપકલ્પ તેમજ ત્રણ નાનકડા ટાપુઓ આવેલા છે. તે હૉંગકૉંગથી પશ્ચિમે આશરે 65 કિમી.ને અંતરે ઝૂજિયાંગ…

મક્દિસી (અલ્-મક્દિસી) (જ. 946, અલ્-બયતુલ મક્દિસ, જેરૂસલેમ; અ. 1000) : અરબ ભૂગોળશાસ્ત્રી અને પ્રવાસી. તેમનું નામ શમ્સુદ્દીન અબૂ અબ્દિલ્લા મુહમ્મદ ઇબ્ન અહમદ અલ્-બન્ના અશ્-શામી અલ્-મક્દિસી. તેમણે સ્પેન, સિજિસ્તાન અને ભારત સિવાયના બધા મુસ્લિમ દેશોનો પ્રવાસ કર્યો હતો. તેમણે અરબીની સૌથી મૂલ્યવાન ભૂગોળવિષયક કૃતિ લખી હતી. તેનું નામ ‘અહસનુત તકાસીમ ફી…

મચ્છુ (નદી) : ગુજરાત રાજ્યના રાજકોટ જિલ્લામાં વહેતી મુખ્ય નદી. તે રાજકોટ જિલ્લાના આણંદપુર પાસેની ટેકરીમાંથી નીકળી, જિલ્લાના ઉત્તર તરફના પટ્ટામાં આવેલી ટેકરીઓમાં થઈને વાંકાનેર, મોરબી અને માળિયા (મિયાણા) શહેર પાસેથી વહીને કચ્છના અખાતને મળે છે. તેની લંબાઈ 112.65 કિમી. છે. આ નદીનો ઉપરવાસનો શરૂઆતનો પ્રવાહપથ ખડકાળ છે. અહીં તેના…

મછલીપટણમ્ (મચિલીપટણમ્, મસુલીપટણમ્) : આંધ્રપ્રદેશના કૃષ્ણા જિલ્લાનું વડું વહીવટી મથક. ભૌગોલિક સ્થાન : 16° 10´ ઉ. અ. અને 81° 08´ પૂ. રે. પૂર્વ કિનારાનાં સૌથી જૂનાં બંદરો પૈકીનું એક. તે બંદર તાલુકામાં આવેલું છે અને ‘બંદર’ નામથી પણ ઓળખાય છે. 1949માં આ શહેરને અપાયેલું મછલીપટણમ્ નામ આ નગર માટે બાંધેલા…