French literature
આઇડિયોગ્રામ (ચિત્રાક્ષર)
આઇડિયોગ્રામ (ચિત્રાક્ષર) : કોઈ ચોક્કસ શબ્દ કે ધ્વનિને રજૂ કરવાને બદલે સીધા વિચાર કે વસ્તુનું પ્રતિનિધાન કરતું લેખિત પ્રતીક. આ ભાવચિત્ર કે ચિત્રાક્ષર પ્રાચીન ઇજિપ્તની લિપિમાં કે પ્રાચીન ચીની લિપિમાં અવશિષ્ટ છે. પહેલાં તો ચિત્રો દ્વારા વસ્તુને રજૂ કરવામાં આવતી. (એમાં પુરુષો, સ્ત્રીઓ, વૃક્ષો, છોડ, ફૂલો શરીરનાં જુદાં જુદાં અંગો…
વધુ વાંચો >આનૂઈ, ઝાં
આનૂઈ, ઝાં (Anouilh, Jean) (જ. 23 જૂન 1910, બૉર્દો; અ. 3 ઑક્ટોબર 1987 સ્વીત્ઝર્લૅન્ડ) : અગ્રણી ફ્રેંચ નાટકકાર. તેમણે ત્રીસેક નાટકો રચ્યાં હતાં, જે પૈકી કેટલાંક ઉચ્ચ કોટિનાં છે. તેમનું સ્થાન સાર્ત્ર, કામુ, બૅકેટ, ઇયોનેસ્કો જેવા મહાન નાટકકારોમાં છે. તેમણે પૅરિસમાં આવી કાયદાશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કર્યા બાદ જાહેરાતની પેઢીમાં કામ કર્યું…
વધુ વાંચો >આમિયેલ, હેન્રી ફ્રેડરિક
આમિયેલ, હેન્રી ફ્રેડરિક (જ. 22 સપ્ટેમ્બર 1821 જિનીવા, અ. 11 મે 1881 જિનીવા ) : ફ્રેન્ચભાષી તત્ત્વચિંતક અને ડાયરીલેખક. તેમના મૃત્યુ બાદ જિનીવામાં 1883માં ઈ. શેરેરની પ્રસ્તાવના સાથે તેમની ડાયરી ‘જર્નલ ઇન ટાઇમ’ બે ગ્રંથમાં પ્રગટ થતાં તેમને ખ્યાતિ મળી. એ ડાયરીની આઠમી આવૃત્તિ 1901માં પ્રગટ થઈ હતી. સંવેદનશીલ આત્માની…
વધુ વાંચો >આરાગોં, લુઈ
આરાગોં, લુઈ (જ.3ઑક્ટોબર 1896, પૅરિસ; અ. 24 ડિસેમ્બર 1982, પૅરિસ) : ફ્રેન્ચ કવિ, નવલકથાકાર, પત્રકાર. સર્વસામાન્ય શિક્ષણ પછી તબીબી વિજ્ઞાનનો વિશેષ અભ્યાસ. આ સમયમાં આંદ્રે બ્રેતોં સાથે પરિચય. પ્રથમ વિશ્વયુદ્ધમાં તબીબી વિભાગમાં યુદ્ધસેવા. દાદાવાદ (Dadaism) અને પરાવાસ્તવવાદ(surrealism)નાં આંદોલનોમાં સક્રિય સભ્ય અને અગ્રેસર. 1919માં આંદ્રે બ્રેતોં અને ફિલિપ સુપો સાથે પરાવાસ્તવવાદના…
વધુ વાંચો >આર્તો, આન્તોનિન
આર્તો, આન્તોનિન (Artaud, Antonin) (જ. 4 સપ્ટેમ્બર 1896 , માર્સેઈલ, ફ્રાન્સ; અ. 4 માર્ચ 1948, પૅરિસ, ફ્રાન્સ) : ફ્રેન્ચ નાટ્યકાર, કવિ, અભિનેતા. એમણે પરાવાસ્તવવાદી (surrealistic) આંદોલનની સૈદ્ધાંતિક ભૂમિકા પૂરી પાડી. એમણે શિષ્ટ પ્રણાલિકાગત, મધ્યમવર્ગપરક રંગભૂમિ (થિયેટર) ની જગ્યાએ ‘આતંકની રંગભૂમિ’ (થિયેટર ઑવ્ ક્રુઅલ્ટી) સ્થાપવાનો પ્રયાસ કર્યો. આ વૈકલ્પિક રંગભૂમિનો હેતુ…
વધુ વાંચો >આ લા રેશર્શે દુ તાં પેર્દુ
આ લા રેશર્શે દુ તાં પેર્દુ (A la recherche du temps perdu) (1913-1927) : ફ્રેન્ચ નવલકથા. માર્સેલ પ્રુસ્ત (1871-1922)ની આ શ્રેષ્ઠ કૃતિનું અંગ્રેજીમાં ‘રિમેબ્રન્સ ઑવ્ થિંગ્ઝ પાસ્ટ’ નામે ભાષાંતર (1922-1931) સી. કે. સ્કૉટ મોનક્રીફે કરેલું છે. આ મહાનવલ સાત ખંડોમાં પ્રગટ થઈ હતી. તેનું પૂર્ણ સુધારેલું ભાષાંતર 1981માં પ્રગટ થયેલું.…
વધુ વાંચો >આવાં ગાર્દ
આવાં ગાર્દ (Avant Garde) : કલા અને સાહિત્યના ઇતિહાસમાં વપરાતી સંજ્ઞા. મૂળે આ સંજ્ઞા યુદ્ધક્ષેત્રમાંથી આવેલી છે. ઇટાલિયનમાં ‘અવાન્તિ’ અને ફ્રેન્ચમાં ‘આવાં’નો અર્થ છે ‘મોખરે’. ‘મોખરે રહેતા સૈનિક’ સંદર્ભે પ્રયોજાતી આ સંજ્ઞા ઓગણીસમી સદીની છેલ્લી પચ્ચીસીમાં યુદ્ધક્ષેત્રમાંથી ખસીને સાંસ્કૃતિક અને રાજકીય ક્ષેત્રે પ્રવેશીને, ક્રમશ: કલા અને સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં સ્થિર થયેલી…
વધુ વાંચો >ઇન કૅમેરા (નો એક્ઝિટ)
ઇન કૅમેરા (નો એક્ઝિટ) (1940) : સુપ્રસિદ્ધ ફ્રેન્ચ અસ્તિત્વવાદી સાહિત્યકાર જ્યૉં પૉલ સાર્ત્રનું ઍબ્સર્ડ પ્રકારનું નાટક. માનવી પોતાના જીવનનું નિયંત્રણ અને સંચાલન કરી શકતો નથી, કોઈ અર્દશ્ય શક્તિ કઠપૂતળીની જેમ તેને દોરી ખેંચીને નચાવ્યા કરે છે. માણસની એ લાચારીનું આ નાટકમાં નિરૂપણ કર્યું છે. એમાં લેખકે નરકાગારનું સ્થળ નાટ્યપ્રયોગ માટે…
વધુ વાંચો >ઍદમૉવ, આર્થર
ઍદમૉવ, આર્થર (જ. 23 ઑગસ્ટ 1908, કિસ્લૉવૉસ્ક, રશિયા; અ. 16 માર્ચ 1970, પૅરિસ) : ઍબ્સર્ડ નાટ્યના પ્રણેતા અને તે શૈલીના મહત્વના અને અગ્રેસર લેખક. 1912માં તેમનો ધનાઢ્ય અમેરિકન પરિવાર રશિયા છોડી જર્મનીમાં સ્થાયી થયો. તેમણે જિનીવા, કૉન્ઝ અને પૅરિસમાં શિક્ષણ લીધું. ફ્રેન્ચ ભાષામાં પ્રભુત્વ મેળવી 1924માં તેમણે પૅરિસમાં કાયમી વસવાટ…
વધુ વાંચો >એલન – ફોર્નિયર
એલન – ફોર્નિયર (જ. 3 ઑક્ટોબર 1886, સોલોન, ફ્રાન્સ; અ. 22 સપ્ટેમ્બર 1914, સેંટ રેમી ફ્રાન્સ) : ફ્રેંચ લેખક. મૂળ નામ હેનરી-અલબાન ફોર્નિયર. તેમણે પૂરેપૂરી લખેલી એકમાત્ર નવલકથા ‘ધ લાસ્ટ ડોમેન’ (1959) અર્વાચીન યુગની એક પ્રશિષ્ટ કૃતિ ગણાય છે. મધ્ય ફ્રાન્સમાં દૂર દૂર આવેલા ગ્રામ-વિસ્તારમાં ગાળેલા શૈશવના આનંદી દિવસોના બીજ…
વધુ વાંચો >