Economics

ચાંદી ધોરણ : જુઓ ચલણ

ચિટ ફંડ : ઉછીનાં નાણાં મેળવવા માટે, અરસપરસ શ્રદ્ધા અને સહકારની ભાવનાથી ઊભી થયેલી પ્રાચીન નાણાકીય સંસ્થા. બ્રિટિશરોના ભારત-પ્રવેશ પહેલાં તથા આધુનિક નાણાકીય સંસ્થાઓની શરૂઆત પહેલાં, ખાસ કરીને દક્ષિણ ભારતમાં તે શરૂ થઈ. તમિળ તેમજ મલયાળમ ભાષામાં ‘ચિટ’નો અર્થ ‘લખેલો કાગળનો ટુકડો’ થાય છે. ચિટ ફંડની પ્રાથમિક શરૂઆત રમૂજી તેમજ…

ચેક : નિશ્ચિત બૅંકર પર લખવામાં આવેલી અને રજૂ કર્યે તુરત જ ચુકવણીપાત્ર ઠરતી હૂંડી. ચેક એ કોઈ એક વ્યક્તિએ પોતાની સહી સાથે કોઈક નિશ્ચિત બૅંકર પર લખેલો બિનશરતી આદેશ છે. એમાં લખનાર વ્યક્તિ બકરને આદેશ આપે છે કે તેમાં જણાવેલ ચોક્કસ રકમ તેમાં જણાવેલ ચોક્કસ વ્યક્તિને અગર તો તેના…

ચેમ્બરલિન, એડવર્ડ હેસ્ટિંગ્ઝ (જ. 18 મે 1899, લા કાનેર, વૉશિંગ્ટન, અમેરિકા; અ. 16 જુલાઈ 1967, કેમ્બ્રિજ, મૅસચૂસેટ્સ, અમેરિકા) : વિખ્યાત અમેરિકન અર્થશાસ્ત્રી. શરૂઆતમાં આઇવા, મિશિગન તથા હાર્વર્ડ વિશ્વવિદ્યાલયોમાંથી સ્નાતક કક્ષાનો અભ્યાસ કર્યો. 1927માં હાર્વર્ડ વિશ્વવિદ્યાલયમાંથી ડૉક્ટરેટની ઉપાધિ પ્રાપ્ત કરી અને સમગ્ર વ્યાવસાયિક કારકિર્દી ત્યાં જ પૂરી કરી. પીએચ.ડી. માટેના તેમના…

જથ્થાબંધ ભાવાંક : જુઓ ગ્રાહક ભાવાંક

જમીન-વિકાસ બૅંક : ખેતીવાડી તથા ગ્રામવિકાસ સાથે સંકળાયેલી બિનખેતીની પ્રવૃત્તિઓને લાંબા ગાળાનું ધિરાણ આપતી બૅંક. ભારતની વસ્તીનો 80 % ભાગ ગામડાંમાં રહેતા ખેડૂતો અને ખેતી સાથે સંકળાયેલી પ્રવૃત્તિઓ ઉપર આધાર રાખતા લોકોનો છે. ખેત-ઉત્પાદન વધારવા માટે ખેતીવાડીની વિવિધ ઉત્પાદનપ્રક્રિયાઓ જેવી કે જમીનની સુધારણા, ટ્રૅક્ટર, ટ્રૉલી અને થ્રેશરના ઉપયોગ દ્વારા યાંત્રિકીકરણ,…

જરૂરિયાતો (આર્થિક) : અર્થપરાયણ માનવીને તેના સંજોગોના સંદર્ભમાં તુષ્ટિગુણ આપે તેવી વસ્તુઓ અને સેવાઓ પ્રાપ્ત કરવા માટેની અસરકારક રીતે કાર્યાન્વિત થઈ શકે તેવી ઇચ્છા. તે સાધનોની ઉપલભ્યતા વગર કાર્યાન્વિત થઈ શકતી નથી, કારણ કે આવી વસ્તુઓ અને સેવાઓ પ્રાપ્ત કરવા માટે કિંમત ચૂકવવી પડે છે અને તે માટે ઉત્પાદક પ્રવૃત્તિઓ…

જવાબદારી વીમો (કર્મચારીનિષ્ઠા) (fidelity insurance) : કર્મચારીઓની અપ્રામાણિકતાથી માલિકને જે આર્થિક નુકસાન થાય તે ભરપાઈ કરી આપે તેવી વીમા યોજના. અપરાધ સામે રક્ષણ આપતા વીમાના બે પ્રકાર છે : કર્મચારીઓ સિવાયની અન્ય વ્યક્તિઓએ કરેલા અપરાધ જેવા કે ઘરફોડ ચોરી અને લૂંટફાટ સામે રક્ષણ આપવાના વીમા ઉતારવામાં આવે છે; પરંતુ તેમાં…