Geology

ચાક : એક પ્રકારનો ચૂનાખડક. પ્રમાણમાં ખૂબ જ પોચો, અથવા ઓછો સખત બનેલો, સફેદથી આછા રાખોડી રંગવાળો, સૂક્ષ્મ જીવાવશેષ કવચ-કણિકાથી બંધાયેલો, છિદ્રાળુ અને ચૂર્ણશીલ સૂક્ષ્મદાણાદાર ચૂનાખડક. આ ખડકો લગભગ સંપૂર્ણપણે કૅલ્સાઇટના બંધારણવાળા હોય છે, એટલું જ નહિ; પરંતુ તે સંરચનાવિહીન સૂક્ષ્મદાણાદાર કૅલ્સાઇટના જ દ્રવ્યથી સંશ્લેષિત થયેલા હોય છે. સમુદ્રસપાટી નજીકના…

ચાર્નોકાઇટ : (1) હાઇપરસ્થીન એક આવશ્યક ખનિજઘટક તરીકે જેમાં હાજર હોય એવો ગ્રૅનાઇટ કે ગૅબ્રો ખડક; (2) હાઇપરસ્થીન સહિતના ક્વાટર્ઝોફેલ્સ્પૅથિક નાઇસ કે ગ્રૅન્યુલાઇટ ખડક માટે વપરાતું નામ; (3) ગાર્નેટ અને પ્લેજિયોક્લેઝવાળા કે વિનાના ક્વાર્ટ્ઝ – ઑર્થોક્લેઝ – હાઇપરસ્થીન ખનિજઘટકોની લાક્ષણિકતા ધરાવતો ગ્રૅન્યુલાઇટ ગ્રૅનાઇટથી નોરાઇટ તેમજ હાઇપરસ્થીન પાઇરૉક્સિનાઇટ સુધીનાં ભિન્ન ભિન્ન…

ચાલ્કોપાઇરાઇટ : તાંબાનું ખનિજ. રાસા. બં. : CuFeS2; સ્ફ.વ. ટેટ્રાગોનલ; સ્ફ. સ્વ. : ટેટ્રાહેડ્રનની માફક સ્ફિનૉઇડ ફલકો રૂપે, સ્ફિનૉઇડ ફલક સપાટીઓ રેખાંકનોવાળી, એકબીજાને સમાંતર વિકસેલા સ્ફટિકો, ક્યારેક જૂથમાં મળતા સ્ફટિકો; જથ્થા રૂપે મળે ત્યારે ઘનિષ્ઠ; ક્યારેક દ્રાક્ષના ઝૂમખા જેવા તો ક્યારેક વૃક્કાકાર એટલે કે મૂત્રપિંડના આકારના; યુગ્મતા (112), (012) ફલક…

ચાલ્કોસાઇટ : તાંબાનું ખનિજ. રા.બં. : Cu2S; સ્ફ.વ. : ઑર્થોરૉમ્બિક; સ્ફ. સ્વ. : સામાન્યપણે સ્ફટિકો સુવિકસિત, હેક્ઝાગોનલ જેવા દેખાતા, પરંતુ યુગ્મતા(110)ને લીધે તૈયાર થતા પ્રિઝમ ફલકો; ટૂંકાં પ્રિઝમ સ્વરૂપો કે જાડા મેજ આકારના એકાકી સ્ફટિકો પણ મળે છે. જથ્થા રૂપે પણ પ્રાપ્ય; યુગ્મતા (112) અને (032) ફલકોને આધારે પણ જોવા…

ચેમ્બરલિન, ટૉમસ ક્રાઉડર (જ. 25 સપ્ટેમ્બર 1843, ઇલિનોય, યુ. એસ.; અ. 15 નવેમ્બર 1928, શિકાગો, ઇલિનોય, યુ. એસ.) : અમેરિકન ભૂસ્તરશાસ્ત્રી. હિમકાળ અને આંતરહિમકાળ દરમિયાન થયેલી હિમચાદરોની વૃદ્ધિ અને પીછેહઠ પરથી ચતુર્થ જીવયુગના પ્લાયસ્ટોસીન સમયના ગાળાનો વયનિર્ણય સૂચવવામાં તે અગ્રણી હતા. લોએસની ઉત્પત્તિ પણ તેમણે પ્રસ્થાપિત કરી આપેલી. તેમણે જ…