Geography

ભુજ (તાલુકો) : ગુજરાત રાજ્યના કચ્છ જિલ્લાનો તાલુકો. તે આશરે 23 18´ ઉ. અ. અને 69 42´ પૂ. રે.ની આજુબાજુ આવેલો છે. તેનો વિસ્તાર આશરે 4,499.83 ચો.કિમી. છે. આ તાલુકાની ઉત્તરે કચ્છનું રણ, પૂર્વે અંજાર તાલુકો, દક્ષિણે મુંદ્રા તાલુકો, નૈર્ઋત્યે માંડવી તાલુકો અને પશ્ચિમે નખત્રાણ તાલુકો સીમા રૂપે આવેલા છે. આ તાલુકામાં…

ભુજિયો : કચ્છના જિલ્લા મથક ભુજથી થોડાક અંતરે ડુંગર ઉપર આવેલો કિલ્લો. ડુંગરના મથાળાનો ભાગ ખૂબ મજબૂત નીચી દીવાલથી ઘેરાયેલો છે. તેમાં દાખલ થવા માટે એક જ પ્રવેશદ્વાર છે. કિલ્લાનો અંદરનો ભાગ ઊંચો-નીચો છે. કિલ્લામાં કેટલાંક મકાનો પણ આવેલાં છે. અંદરના ચોકમાં એક ખૂણામાં ચોકી કરવા માટેનો ટાવર છે. વાસ્તવમાં…

ભુવનેશ્વર (શહેર) : ઓરિસા રાજ્યનું પાટનગર અને મુખ્ય શહેર. ભૌગોલિક સ્થાન : 21° 15´ ઉ. અ. અને 85° 50´ પૂ. રે. તે ઓરિસાના પુરી જિલ્લામાં ઈશાન ભાગમાં, કોલકાતાથી નૈર્ઋત્યમાં 386 કિમી.ને અંતરે આવેલું છે અને કોલકાતા-ચેન્નઈ રાષ્ટ્રીય ધોરી માર્ગ પરનું તેમજ દક્ષિણ-પૂર્વીય રેલવિભાગ પરનું મુખ્ય મથક છે. મહાનદીના ત્રિકોણ-પ્રદેશના મથાળે…

ભુસાવળ : મહારાષ્ટ્ર રાજ્યના જલગાંવ જિલ્લામાં આવેલું નગર. ભૌગોલિક સ્થાન : 21° 03´ ઉ. અ. અને 75° 46´ પૂ. રે. તે સાતપુડા હારમાળા અને દખ્ખણના ઉચ્ચપ્રદેશની  અજંતા હારમાળાની વચ્ચે તાપી નદી પર આવેલું છે. મુંબઈથી કોલકાતા અને અલાહાબાદ તરફ જતા મુખ્ય રેલ અને સડકમાર્ગો અહીં થઈને પસાર થાય છે. નજીકના…

ભૂઆકૃતિવિજ્ઞાન (geomorphology) : પૃથ્વીની સપાટી પરનાં ભૂમિસ્વરૂપો કે ભૂમિઆકારો(landforms)નું વર્ણન કરતું વિજ્ઞાન. તે જુદાં જુદાં ભૂમિસ્વરૂપોની ઉત્પત્તિ (રચના) અને ઇતિહાસની સમજ આપે છે. તેનો પદ્ધતિસરનો અભ્યાસ કરવાથી ક્રમબદ્ધ રચાયેલા ખડકસ્તરોનો ખ્યાલ આવી શકે છે, તદુપરાંત તેમના ઉપર થતો ઘસારો, ખવાણ, ધોવાણ તેમજ અન્ય પ્રક્રિયાઓનો તાગ મેળવી શકાય છે. આ બધી…

ભૂકેન્દ્રીય ભાગ : જુઓ પૃથ્વી

ભૂક્ષરણ (soil erosion) : ભૂમિના ઉપરિ સ્તરની નષ્ટ થવાની ક્રિયા. આ ઉપરિસ્તર કૃષિ માટે આવશ્યક છે. તેની રચના અને ફળદ્રૂપતા પાકની રોપણી અને ઉત્પાદન સાથે સંકળાયેલી છે. વનસ્પતિને જરૂરી ખનિજ તત્વો અને કાર્બનિક પદાર્થો ઉપરિસ્તરમાં આવેલાં હોય છે. તે 3થી 4 ફૂટ સુધી જાડું હોય છે. આ સ્તરને વનસ્પતિનું પોષક…