રવીન્દ્ર વસાવડા
ઉલૂઘ બેગ મદરેસા
ઉલૂઘ બેગ મદરેસા : મધ્ય એશિયાના સમરકંદમાં તૈમૂરના સમય દરમિયાન 1417થી 1420 વચ્ચે તેના પૌત્ર ઉલૂઘ બેગે બંધાવેલું સ્થાપત્ય. સમરકંદ જૂનામાં જૂના શહેર તરીકે ઈ. પૂ. 6ઠ્ઠી સદીથી જાણીતું હતું. ઈ. પૂ. 329માં તેનો ઍલેક્ઝાન્ડર દ્વારા નાશ થયેલો. 9મી-10મી સદીમાં આરબ વિજેતાઓના સમયમાં તેનો પુન: વિકાસ થયેલો. 1924થી 1930 સુધી…
વધુ વાંચો >ઉલૂઘ બેગ વેધશાળા
ઉલૂઘ બેગ વેધશાળા : મધ્ય એશિયાના સમરકંદમાં તૈમૂરના પુત્ર ઉલૂઘ બેગે 1428માં બંધાવેલી વેધશાળા. ટિમુરિડ શહેરની ઉત્તરે એક ખડકાળ વિસ્તારમાં બાંધવામાં આવેલી આ વેધશાળાથી ઉલૂઘ બેગ તેના ખગોળશાસ્ત્રના કાર્ય માટે સૌથી વધુ પંકાયેલ છે. તેણે ખગોળવેત્તા ટૉલેમીની ઘણી ભૂલો શોધી બતાવેલી. આ વેધશાળા અંદરની બાજુએ ષટ્કોણાકાર અને બહારથી ગોળાકાર બાંધકામવાળી…
વધુ વાંચો >એક્ઝેડ્રા
એક્ઝેડ્રા : પાશ્ચાત્ય દેશોના સ્થાપત્યમાં દીવાલની અંદરનો એક અર્ધગોળાકાર ગોખલો, જેમાં ઘણી વાર બેઠક રખાયેલી હોય છે. ઘણી વાર ઓરડાનો આંતરિક ભાગ (apse or niche) પણ ગોખલામાં ફેરવાતો. રવીન્દ્ર વસાવડા
વધુ વાંચો >ઍક્રોપોલિસ
ઍક્રોપોલિસ : દેવ-દેવીઓનાં ભવ્ય સુંદર મંદિરો, રાજાઓનાં મહાલયો અને જાહેર ઇમારતોવાળું, 350 મી. લાંબા, 150 મી. પહોળા અને 45 મી. ઊંચા ખડકવાળી 91 મી. ઊંચી ટેકરી ઉપર આવેલ દુર્ગ સહિતનું પ્રાચીન ગ્રીક પવિત્ર સ્થળ. ઈ. પૂ. 4000 વર્ષ જેટલા પ્રાચીન આ સ્થળેથી પાષાણયુગના પાછળના સમયનાં માટીનાં વાસણો તથા હથિયારોના અવશેષો…
વધુ વાંચો >ઍટિક
ઍટિક : સામાન્ય રીતે ઇમારતોના ઢળતા છાપરાવાળા ભાગમાં સમાયેલ માળ; પરંતુ રોમન સ્થાપત્યમાં સ્તંભોની ઉપર અને છાપરા વચ્ચેના ભાગમાં આવેલો નાનો માળ. તેની ઊંચાઈ સામાન્ય માળોની ઊંચાઈથી ઓછી હોય છે. અગાઉનાં ઘરોમાં તે માળિયું અથવા કાતરિયું કહેવાતું. રવીન્દ્ર વસાવડા
વધુ વાંચો >ઍટ્રિયસ, ટ્રેઝરી ઑવ્ (મીસિનિયા)
ઍટ્રિયસ, ટ્રેઝરી ઑવ્ (મીસિનિયા) : ઍગૅમેમ્નોનની કબર તરીકે પણ ઓળખાતી ગ્રીક ઇમારત. તે એજિયન સંસ્કૃતિની કબરોમાં સૌથી સુંદર છે. લગભગ ઈ. પૂ. 1325માં બંધાયેલી આ કબરનો મુખ્ય ભાગ આશરે 15 મી. વ્યાસના ઘેરાવાવાળો અને 13 મી. ઊંચો ઘુમ્મટ આકારનો છે. ઘુમ્મટનો ભાગ 34 વર્તુળાકાર થરોમાં બંધાયેલો છે. બધું જ બાંધકામ…
વધુ વાંચો >એડફુનું હોરસનું મંદિર
એડફુનું હોરસનું મંદિર : ઇજિપ્ત સંસ્કૃતિના રોમન કાળની અસર નીચે બંધાયેલું મંદિર. ઈ. પૂ. 237-57 વચ્ચે ત્રણ હપતામાં બંધાયેલ આ મંદિર ઇજિપ્ત સંસ્કૃતિના રોમન કાળની અસરના વખતમાં બંધાયેલાં મંદિરોમાંનો એક સુંદર નમૂનો છે. મુખ્ય મંદિર ટોલેમી ત્રીજાના વખતમાં બંધાયેલું. બહારનો સભાખંડ (hypostyle hall) ઈ. પૂ. 140-124 દરમિયાન બંધાયો અને અંતે…
વધુ વાંચો >ઍન્ટિક્વેરિયન
ઍન્ટિક્વેરિયન : પાશ્ચાત્ય સ્થાપત્યના સંદર્ભમાં પુનરુત્થાન સમયના સ્થાપત્યના એક આંતરિક ફેરફાર દર્શાવતા ગાળાનું સ્થાપત્ય. આ આંતરિક ફેરફારનો ગાળો ઈ. સ. 1750થી 1830 દરમિયાન રહ્યો હતો. જ્યારે ગ્રીક, રોમન અને મધ્યકાલીન સ્થાપત્યનાં મૂલ્યોને પુનર્જીવિત કરાયેલાં આ ગાળાના સ્થાપત્યની શૈલીનાં સચોટ ઉદાહરણો ગ્રીક અને ગૉથિક નવસર્જન તરીકે લગભગ ઓગણીસમી સદી સુધી પ્રચલિત…
વધુ વાંચો >એપિડોરસ થિયેટર
એપિડોરસ થિયેટર : ગ્રીસનું સૌથી મોટું થિયેટર. પ્રાચીન ગ્રીક શહેર એપિડોરસ પેલોપોનેસસના કિનારાના વાયવ્ય ખૂણે સારોનિક અખાત પર આર્ગોલિસ જિલ્લામાં આવેલું છે. નાના (the younger) પોલિટિકસ રાજાએ અહીં ઈ. પૂ. 350માં બંધાવેલા થિયેટરનો ઉપયોગ હાલ પણ વાર્ષિક નાટ્યોત્સવ વખતે થાય છે. તેની રંગભૂમિ બે માળ ઊંચી હતી. નાટ્યસ્થળ 20 મી.…
વધુ વાંચો >એફિલ, ઍલેક્ઝાન્દ્ર ગુસ્તાવ
એફિલ, ઍલેક્ઝાન્દ્ર ગુસ્તાવ (જ. 15 ડિસેમ્બર 1832, દજોન, ફ્રાન્સ; અ. 27 ડિસેમ્બર 1923, પૅરિસ, ફ્રાંસ) : ફ્રાન્સના પ્રસિદ્ધ સિવિલ ઇજનેર. તેમણે 1889માં જગપ્રસિદ્ધ એફિલ ટાવર બંધાવ્યો અને તે રીતે તેઓ જગપ્રસિદ્ધ બન્યા. તેમણે 1855માં સિવિલ ઇજનેરની ગ્રૅજ્યુએટ(ઇકોલે સેન્ત્રેઇલ દ આટર્સ એત મેન્યુફેક્ચરર્સ)ની પદવી મેળવી. એફિલ ટાવરના બાંધકામ પહેલાં તે પુલો…
વધુ વાંચો >