નાટ્યકલા

મહેતા, વનલતા (જ. 15 જુલાઈ 1928, સૂરત) : નવી ગુજરાતી રંગભૂમિનાં જાજ્વલ્યમાન અભિનેત્રી અને બાલરંગભૂમિ ક્ષેત્રે નોંધપાત્ર પ્રદાન કરનાર રંગકર્મી. મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાંથી બી. એ., બી. એડ.ની ડિગ્રી તેમજ ઇન્ડિયન એકૅડેમી ઑવ્ આર્ટ્સનો નાટ્યડિપ્લોમા મેળવી ભારત સરકાર તરફથી અભિનયના પ્રશિક્ષણ માટે પ્રથમ શિષ્યવૃત્તિ મેળવવાનું સદભાગ્ય તેમને પ્રાપ્ત થયું. તેના અનુસંધાનમાં 1956થી…

મહેતા, વિજયા (જ. 4 નવેમ્બર 1933, વડોદરા) : ભારતીય રંગમંચનાં પ્રખ્યાત અભિનેત્રી તથા દિગ્દર્શિકા. મૂળ નામ વિજયા જયવંત. જાણીતાં ચલચિત્ર-અભિનેત્રી શોભના સમર્થ અને નલિની જયવંત તેમનાં નજીકનાં સગાં થાય છે. તેથી ર્દશ્ય-શ્રાવ્ય કલાઓ પ્રત્યેની રુચિ નાનપણથી કેળવાઈ. તેમનાં પ્રથમ લગ્ન વિખ્યાત ચલચિત્ર-અભિનેત્રી દુર્ગા ખોટેના પુત્ર હરીન સાથે થયાં હતાં, પરંતુ…

મહેશ ચંપકલાલ (ડૉ.) (જ. 25 ઑક્ટોબર 1951, મ્બાલે, પૂર્વ આફ્રિકા) : નાટ્યવિદ, અભિનેતા અને દિગ્દર્શક. તેમણે વડોદરાની મ. સ. યુનિવર્સિટીમાંથી 1987માં ‘ભરત મુનિનો અભિનયસિદ્ધાંત’ વિશે સંશોધન કરી નાટકમાં પીએચ.ડી.ની ડિગ્રી તથા 1996માં ‘નાટકમાં ભાષા’ અંગે સંશોધન કરીને ગુજરાતી સાહિત્યમાં પીએચ.ડી.ની ડિગ્રી પ્રાપ્ત કરી છે. 1973થી 1981 દરમિયાન તેઓ મુંબઈની વ્યાવસાયિક…

મહોરું (mask) જીવંત વ્યક્તિના ચહેરા પર પહેરવામાં આવતું બનાવટી ચહેરાવાળું આવરણ. ફરેબનો એક પ્રકાર. પ્રાગૈતિહાસિક કાળના પથ્થરયુગથી માંડીને આજ દિન સુધી સમગ્ર વિશ્વમાં જુદા જુદા હેતુસર તેનો ઉપયોગ થતો રહ્યો છે. જીવંત વ્યક્તિના ચહેરાનાં હાવભાવ, વ્યક્તિત્વ, ઘાટઘૂટ અને મન:સ્થિતિને છુપાવવા માટે કેટલાક ઇસ્લામી દેશોના અપવાદ સિવાય સમગ્ર વિશ્વમાં તેનો ઉપયોગ…

મંક, કાજ (જ. 13 જાન્યુઆરી 1898; મેરિબો, ડેન્માર્ક; અ. 4 જાન્યુઆરી 1946, સિલ્કબૉર્ગ નજીક, ડેન્માર્ક) : ડેન્માર્કના નાટ્યલેખક, ધર્મોપદેશક અને રાષ્ટ્રભક્ત. મૂળ નામ હૅરલ્ડ લીનિન્ગર. કૉપનહૅગન યુનિવર્સિટી ખાતે ધર્મશાસ્ત્રનો અભ્યાસ. જટલૅન્ડમાંના નાના દેવળના પાદરી તરીકે કારકિર્દીનો પ્રારંભ. તે દરમિયાન તેમણે ધાર્મિક અને વીરરસિક નાટકો લખ્યાં. એ નાટ્યપ્રવૃત્તિના પરિણામે 1930ના દાયકામાં…

માઇ હાર્ટ ઇઝ ઇન ધ હાઇલૅન્ડ (1939) : મૂળ આર્મેનિયન વંશના પ્રખ્યાત અમેરિકી લેખક વિલિયમ સારૉયાનનું પ્રલંબ એકાંકી. ‘માઇ હાર્ટ ઇઝ ઇન ધ હાઇલૅન્ડ’ અમેરિકી નાટ્યસાહિત્યના ઇતિહાસમાં મહત્વનું સ્થાન ધરાવે છે. મનસ્વી કવિ અને એના યુવાન પુત્રની એમાં કાવ્યાત્મક કથા છે. સારૉયાનની નાટ્યકથાઓમાં સાહજિકતા અને સ્વયંભૂ વિકસતી પ્રસંગગૂંથણી નોંધપાત્ર હોય…