ચિત્રકલા
શુક્લ, યજ્ઞેશ્વર
શુક્લ, યજ્ઞેશ્વર (જ. 1907, પોરબંદર, ગુજરાત; અ. 1986) : ગુજરાતના પ્રસિદ્ધ ચિત્રકાર. તેમનો જન્મ મૂળ હળવદના બ્રાહ્મણ પરિવારમાં થયેલો. મૅટ્રિક્યુલેશન કર્યા પછી 1929માં મુંબઈની સર જે. જે. સ્કૂલ ઑવ્ આર્ટમાં ચિત્રકલાનો અભ્યાસ શરૂ કર્યો. અહીં પ્રસિદ્ધ ચિત્રકાર જગન્નાથ અહિવાસી તથા પ્રિન્સિપાલ સોલોમન તેમના કલાગુરુ બનેલા. સહાધ્યાયીઓમાંથી અબ્દુર્રહીમ આલમેલકર, રસિકલાલ પરીખ,…
વધુ વાંચો >શુબુન, તેન્શો (Shubun, Tensho)
શુબુન, તેન્શો (Shubun, Tensho) (જ. ચૌદમી સદીનો અંત ?, ઓમિ, જાપાન; અ. 1444-48 ?, ક્યોટો, જાપાન) : જાપાની ચિત્રકાર. જાપાનમાં એકરંગી (monochromatic) શાહી વડે આલેખિત ચિત્રોના વિકાસમાં તેનો મુખ્ય ફાળો છે. ચીની ચિત્રશૈલીઓને અનુસરતા જાપાની ચિત્રકારો પાસેથી શુબુન ચિત્રકલા શીખેલો. ક્યોટોમાં શોકોકુ-જી (Shokku-Ji) મંદિરમાં એ પોતે ધર્મગુરુ હતો. આ જ…
વધુ વાંચો >શેખ, ગુલામમોહમ્મદ નૂરમોહમ્મદ
શેખ, ગુલામમોહમ્મદ નૂરમોહમ્મદ (જ. 16 ફેબ્રુઆરી 1937, વઢવાણ, ગુજરાત) : ગુજરાતના અગ્રણી આધુનિક ચિત્રકાર, કલાગુરુ અને ગુજરાતી કવિ. એક ગરીબ પરિવારમાં જન્મ અને ઉછેર થયેલો. સુરેન્દ્રનગરમાં મૅટ્રિક્યુલેશન કર્યા પછી વડોદરા ખાતેની મહારાજા સયાજીરાવ યુનિવર્સિટી ઑવ્ બરોડાની ફૅકલ્ટી ઑવ્ ફાઇન આર્ટ્સમાં કલાના વિદ્યાર્થી તરીકે જોડાયા અને કલાગુરુ રવિશંકર રાવળની નાણાકીય સહાય…
વધુ વાંચો >શેન ચોઉ (Shen Chou)
શેન ચોઉ (Shen Chou) (જ. 1427, સુ ચોઉ, કિયાન્ગ્સુ, ચીન; અ. 1509) : ચીની ચિત્રકાર. એક સુખી, સંપન્ન અને પ્રતિષ્ઠિત કુટુંબમાં શેનનો જન્મ થયો હતો. લાંબા જીવન દરમિયાન તેમણે ચિત્રકાર ઉપરાંત સુલેખનકાર (caligrapher) તરીકે પણ નામના મેળવી હતી અને તેઓ કવિતામાં ઊંડો રસ દાખવતા. તેમનાં ઘણાં ચિત્રોમાં, ખાસ કરીને તેમનાં…
વધુ વાંચો >શેફર, ઍરી (Scheffer, Ary)
શેફર, ઍરી (Scheffer, Ary) (જ. 1795, હોલૅન્ડ; અ. 1858) : ડચ રંગદર્શી ચિત્રકાર. તેમણે તેમનું લગભગ સમગ્ર જીવન ફ્રાંસમાં વિતાવેલું. ફ્રેંચ ચિત્રકારો પ્રુધોં (Prudhon) અને ગુઇરી (Guerin) હેઠળ તેમણે ચિત્રકલાની તાલીમ લીધેલી. એ દરમિયાન સહાધ્યાયી ચિત્રકારો જેરિકો (Gericault) અને દેલાક્રવા(Delacroix)નો પ્રભાવ પણ તેમણે ઝીલ્યો હતો. દેલાક્રવાની માફક શેફરે પણ દાંતે,…
વધુ વાંચો >શેમ્ઝા, અનવર જલાલ
શેમ્ઝા, અનવર જલાલ (જ. 1928, સિમલા; અ. 1985, પાકિસ્તાન) : આધુનિક પાકિસ્તાની ચિત્રકાર. 1940માં તેઓ લાહોરની મેયો સ્કૂલ ઑવ્ આર્ટમાં જોડાયા અને 1947માં ત્યાં કલા-અભ્યાસ પૂરો કર્યો. ત્યારબાદ 1956થી 1958 સુધી તેમણે લંડનની સ્લેડ સ્કૂલ ઑવ્ આર્ટમાં અભ્યાસ કર્યો. સુલેખનાત્મક (calligraphic) ચિત્રો ચીતરવા માટે શેમ્ઝા જાણીતા છે. તેઓ અરબસ્તાનની કુફી…
વધુ વાંચો >શેરગીલ, અમૃતા
શેરગીલ, અમૃતા (જ. 30 જાન્યુઆરી 1913, બુડાપેસ્ટ, હંગેરી; અ. 6 ડિસેમ્બર 1941, લાહોર, ભારત) : આધુનિક ભારતીય મહિલા-ચિત્રકાર. અત્યંત નાની ઉંમરે ઉત્કૃષ્ટ ચિત્રસર્જન કરી તેમણે પોતાની કલા દ્વારા અનુગામીઓ પર જબરદસ્ત પ્રભાવ મૂક્યો છે. મહારાજા રણજિતસિંહની પૌત્રી પ્રિન્સેસ બામ્બા એક યુરોપયાત્રા દરમિયાન એક હંગેરિયન મહિલા મેરી ઍન્તૉનિયેતને મળેલી. એ મહિલાને…
વધુ વાંચો >શૈલાશ્રય ચિત્રો
શૈલાશ્રય ચિત્રો : આદિમ માનવ દ્વારા પાષાણકાલ દરમિયાન પર્વત(શૈલ)ની કુદરતી ગુફાઓની ભીંત પર દોરાયેલાં ચિત્ર. જગતમાં ચિત્રકલાના સૌથી પુરાણા નમૂના પાષાણકાલનાં છે. આદિમ માનવી જે ગુહાશ્રયો(rock-shelters)માં રહેતો તેમની ભીંતો પર તેણે ચિત્રો આલેખ્યાં હતાં. તેની કલાપ્રવૃત્તિ પાષાણનાં ઓજારોના નિર્માણ પૂરતી સીમિત ન રહેતાં ચિત્રોના સર્જન સુધી વિસ્તરી હતી. સૌપ્રથમ ઈ.…
વધુ વાંચો >શોકાડો, શોજો (Shokado, Shojo)
શોકાડો, શોજો (Shokado, Shojo) (જ. 1584, યામાટો, જાપાન; અ. 3 નવેમ્બર 1639, જાપાન) : જાપાની ચિત્રકાર. મૂળ નામ : નાકાનુમા. બૌદ્ધ ધર્મના શિન્ગૉન સંપ્રદાયના તેઓ પુરોહિત હતા; પરંતુ સ્વૈચ્છિક નિવૃત્તિ લઈને તેઓ ઓટોકો પર્વતના ઢાળ ઉપર આવેલ ટાકિનોમોટોબો નામના નાનકડા બૌદ્ધ મંદિરમાં રહેવા ચાલ્યા ગયા. અહીં તેમણે ચિત્રકલા, કવિતા અને…
વધુ વાંચો >શ્નોર, ફૉન કેરોલ્સ્ફીલ્ડ જુલિયસ (Schnorr, Von Carolsfeld Julius)
શ્નોર, ફૉન કેરોલ્સ્ફીલ્ડ જુલિયસ (Schnorr, Von Carolsfeld Julius)(જ. 26 માર્ચ, 1794, લિપઝિગ, જર્મની; અ. 24 મે, 1872, ડ્રૅસ્ડન, સેક્સની, જર્મની) : ચિત્રકળાની ‘નેઝારેને’ (Nazarene) ચળવળમાં અગત્યનો ભાગ લેનાર જર્મન ચિત્રકાર. પિતા હાન્સ ફીટ શ્નોર (Hans Veit Schnorr) પાસેથી શ્નોરે પ્રાથમિક તાલીમ લીધી. 1818માં શ્નોર રોમ ગયા અને ત્યાં ‘લુકાસ બ્રધરહૂડ’…
વધુ વાંચો >