રક્ષા મ. વ્યાસ
યૂસૂફઝાઈ, મલાલા
યૂસૂફઝાઈ, મલાલા (જ. 12 જુલાઈ 1997, મિંગોરા સ્વાત પ્રદેશ, પાકિસ્તાન) : 2014ની સૌથી નાની વયની નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર વિજેતા અને કન્યાકેળવણીની પ્રખર પુરસ્કર્તા. પશ્ચિમ પાકિસ્તાનનો સ્વાત ખીણનો પ્રદેશ તેનો પુશ્તૈની વારસાઈ વિસ્તાર છે. તે તેના અનુપમ સૌંદર્ય માટે ખ્યાતનામ છે. તેના પિતા ઝિયાઉદ્દીન યૂસૂફઝાઈ સાધારણ સ્થિતિ ધરાવતા શિક્ષક છે. તેમણે…
વધુ વાંચો >યેલત્સિન, બૉરિસ નિકોલયેવિચ
યેલત્સિન, બૉરિસ નિકોલયેવિચ (જ. 1931, સ્વેરદ્લોવ્સ્ક) : સોવિયેત રાજકારણી, 1990થી રશિયન સોવિયેત ફેડરેટિવ સોશિયાલિસ્ટ રિપબ્લિક(R.S.F.S.R.)ના પ્રમુખ. 1955માં તેઓ અર્લ પૉલિટૅકનિક ઇન્સ્ટિટ્યૂટમાંથી સ્નાતક થયા અને 1961માં સ્થાનિક સામ્યવાદી પક્ષમાં જોડાયા. 1976માં સ્થાનિક પક્ષીય સંગઠનના વડા બન્યા. 1985માં મૉસ્કો-સ્થિત સામ્યવાદી પક્ષીય સંગઠનના વડા તેમજ શાસક પૉલિટબ્યુરોના સભ્ય બન્યા. તેમની ઉદ્દામવાદી નીતિઓને કારણે…
વધુ વાંચો >રણદિવે, બી. ટી.
રણદિવે, બી. ટી. : ભારતીય સામ્યવાદી પક્ષના અગ્રણી નેતા અને પૂર્વ મહામંત્રી. આખું નામ ભાલચંદ્ર ત્ર્યંબક રણદિવે. સમગ્ર શિક્ષણ મુંબઈમાં. શિક્ષણ દરમિયાન આઝાદીની લડતમાં ભાગ લીધો અને તે માટે ચારેક વાર જેલવાસ પણ ભોગવ્યો. અનુસ્નાતક અભ્યાસ દરમિયાન ડાબેરી વિચારસરણી તરફ ઝૂક્યા અને સામ્યવાદી પક્ષના નેજા હેઠળના ‘આઇટુક’(ઑલ ઇન્ડિયા ટ્રેડ યુનિયન…
વધુ વાંચો >રબડીદેવી
રબડીદેવી (જ. જૂન 1959, સાલાર કાલાન ગામ, ગોપાલગંજ, જિ. બિહાર) : બિહારનાં મહિલા-મુખ્યમંત્રી. માત્ર પ્રાથમિક શિક્ષણ ધરાવનાર આ મુખ્યમંત્રી ગ્રામીણ વાતાવરણમાં ઊછર્યાં હતાં. 14 વર્ષની બાળવયે તે સમયના વિદ્યાર્થીનેતા લાલુપ્રસાદ યાદવ સાથે લગ્નગ્રંથિથી જોડાયાં. લગ્નજીવનના પ્રારંભથી માત્ર ગૃહિણી તરીકે ઘરેળુ જવાબદારી સંભાળતાં. તેઓ રાજકીય અને જાહેર જીવનનો નહિવત્ અનુભવ ધરાવે…
વધુ વાંચો >રમાબાઈ (‘પંડિતા’, ‘સરસ્વતી’)
રમાબાઈ (‘પંડિતા’, ‘સરસ્વતી’) (જ. 23 એપ્રિલ 1858, ગંગામૂળ, આંધ્રપ્રદેશ; અ. 5 એપ્રિલ 1922) : પ્રખર સમાજસુધારક અને મહિલા-ઉત્કર્ષનાં પુરસ્કર્તા. પિતા અનંતશાસ્ત્રી ડોંગરે. માતા લક્ષ્મીબાઈ ડોંગરે. તેમના પિતા વેદાંતના વિદ્વાન હતા. તેમણે તે જમાનામાં રમાબાઈનાં માતાને શિક્ષણ આપ્યું હતું અને તે કારણસર જ્ઞાતિએ તેમની વિરુદ્ધ કામ ચલાવી તેમને તરછોડ્યા હતા. આથી…
વધુ વાંચો >રસ્ક, ડીન ડેવિડ ડીન રસ્ક
રસ્ક, ડીન ડેવિડ ડીન રસ્ક (જ. 9 ફેબ્રુઆરી 1909, ચેરોકી કાઉન્ટી, જ્યૉર્જિયા રાજ્ય; અ. 20 ડિસેમ્બર 1994) : જૉન કૅનેડી અને લિન્ડન બી. જૉન્સનના શાસન હેઠળ અમેરિકાના ગૃહમંત્રી અને અમેરિકાની વિયેટનામ નીતિના પ્રખર સમર્થક. તેઓ 1931માં ડેવિડસન કૉલેજમાંથી સ્નાતક થયા અને ઑક્સફર્ડ યુનિવર્સિટીની સેંટ જૉન કૉલેજમાંથી તેમણે અનુસ્નાતકની પદવી મેળવી.…
વધુ વાંચો >રહી, ડૉ. સીંગમૅન
રહી, ડૉ. સીંગમૅન [જ. 26 એપ્રિલ 1875, વ્હાનઘાઈ (Whanghae), કોરિયા; અ. 19 જુલાઈ 1965, હોનોલુલુ] : કોરિયાના રાજનીતિજ્ઞ અને રિપબ્લિક ઑવ્ કોરિયા(દક્ષિણ કોરિયા)ના પ્રથમ પ્રમુખ (1948-60). તેમણે પ્રારંભમાં પરંપરાગત અને પ્રશિષ્ટ શિક્ષણ મેળવ્યું અને ત્યારબાદ મેથડિસ્ટ સ્કૂલમાં દાખલ થયા જ્યાં અંગ્રેજી શીખ્યા. શિક્ષણના પ્રભાવે પ્રખર રાષ્ટ્રવાદી અને ખ્રિસ્તી બન્યા. 1896માં…
વધુ વાંચો >રંગભેદ
રંગભેદ : રંગના આધારે નાગરિકો વચ્ચે ભેદભાવ દર્શાવવાની સરકારી નીતિ. દક્ષિણ આફ્રિકાની સરકારે દેશની અંદર વસતી વિવિધ જાતિઓ, વર્ગો અને જૂથોને રંગને આધારે અલગ ગણી તેમની વચ્ચે ભેદભાવભર્યો વ્યવહાર આચર્યો હતો. 1909માં દક્ષિણ આફ્રિકાની સરકારે ઍક્ટ ઑવ્ યુનિયન દ્વારા શ્યામ બહુમતીને રાજકારણથી જોજનો દૂર રાખી સત્તાવિહીન બનાવવાની ચાલનો આરંભ કર્યો.…
વધુ વાંચો >રંગા, એન. જી.
રંગા, એન. જી. (જ. 7 નવેમ્બર 1900, નીડુબ્રોલુ, ગંતુર જિલ્લો, આંધ્રપ્રદેશ; અ. 8 જૂન 1995, ગુંતુર) : આખું નામ રંગાનાયકુલુ નીડુબ્રોલુ ગોજિનેની. બંધારણ-સભાના સભ્ય, પીઢ સાંસદ. કૃષિવિદ્, સ્વાતંત્ર્ય-સેનાની, અને સમાજવાદી રાજકારણી. મધ્યમવર્ગીય ગ્રામીણ કુટુંબમાં જન્મ. નાની વયે માતાપિતાનું શિરછત્ર ગુમાવ્યું. શાલેય અને કૉલેજશિક્ષણ ગંતુર જિલ્લામાં પૂરું કર્યું. આ દરમિયાન સાહિત્યવાચનનો…
વધુ વાંચો >રાજકીય આદર્શ વિભાવના (Utopia)
રાજકીય આદર્શ વિભાવના (Utopia) : આદર્શ રાજ્યનો પરિચય કરાવતી કાલ્પનિક વિભાવના. આદર્શ રાજ્ય કે સમાજ વિશેના વિચારો માનવ ઇતિહાસના વિવિધ તબક્કે અભિવ્યક્તિ પામ્યા છે. આ અંગેની સર્વસાધારણ કલ્પના એવી છે કે આદર્શ રાજ્યમાં દુ:ખ નથી, સંઘર્ષ નથી, સર્વ ચીજોની છત છે. બધું જ સામુદાયિક માલિકીનું છે. માનવતાવાદથી અતિરિક્ત કશુંક એવું…
વધુ વાંચો >