જયકુમાર ર. શુક્લ
રા’માંડલિક 1લો
રા’માંડલિક 1લો (શાસનકાળ : ઈ. સ. 1260-1306) : ચૂડાસમા વંશના રા’ખેંગાર 3જાનો પુત્ર અને જૂનાગઢનો રાજવી. તેણે 46 વર્ષ જેટલો લાંબો સમય રાજ્ય ભોગવ્યું. તે ગાદીએ બેઠો ત્યારે નાની ઉંમરનો હતો અને રાજ્ય ચલાવવાની જવાબદારી તેનો મંત્રી મહીધર સંભાળતો હતો. રા’માંડલિક ગાદીએ બેઠો ત્યારે એની સત્તા હેઠળ જૂનાગઢ તથા તેની…
વધુ વાંચો >રા’માંડલિક 3જો
રા’માંડલિક 3જો (શાસનકાળ : ઈ. સ. 1451-1472) : ચૂડાસમા વંશના રા’મહીપાલદેવનો પુત્ર અને જૂનાગઢનો રાજવી. મહીપાલદેવને વૃદ્ધાવસ્થામાં, બાધા રાખ્યા પછી પુત્ર પ્રાપ્ત થયો હતો. ઈ. સ. 1451માં પુત્રનો રાજ્યાભિષેક કરી, મહીપાલદેવે વાનપ્રસ્થ ગ્રહણ કર્યું હતું. રાજ્યાભિષેક સમયે માંડલિકે ‘અમારિઘોષણા’ જાહેર કરી અને દરેક મહિનાની પાંચમ, આઠમ, અગિયારસ, ચૌદસ અને અમાસના…
વધુ વાંચો >રાયગઢ (રાયગડ) (મહારાષ્ટ્ર)
રાયગઢ (રાયગડ) (મહારાષ્ટ્ર) : મહારાષ્ટ્ર રાજ્યમાં આવેલો જિલ્લો. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 17° 51´થી 19° 08´ ઉ. અ. અને 72° 51´થી 73° 40´ પૂ. રે. વચ્ચેનો 7,152 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે થાણે, પૂર્વમાં પુણે, અગ્નિ તરફ સતારા, દક્ષિણે રત્નાગિરિ તથા પશ્ચિમે અરબી સમુદ્ર આવેલા છે. જિલ્લાનું…
વધુ વાંચો >રાષ્ટ્રકૂટ વંશ
રાષ્ટ્રકૂટ વંશ (ઈ. સ. 733-973) : આઠમીથી દસમી સદી દરમિયાન દખ્ખણમાં થયેલો પ્રભાવશાળી વંશ. રાષ્ટ્રકૂટ વંશના ઉત્તરકાલીન અભિલેખો પ્રમાણે તેમની ઉત્પત્તિ યદુમાંથી થઈ હતી અને તેમના પૂર્વજનું નામ રટ્ટ હતું. તેના પુત્ર રાષ્ટ્રકૂટે પોતાના નામ ઉપરથી આ કુળનું નામ રાખ્યું હતું. ડૉ. એ. એસ. આલ્તેકરના મતાનુસાર, મહારાષ્ટ્ર અને કર્ણાટકના પ્રદેશો…
વધુ વાંચો >રાસમાલા
રાસમાલા : અંગ્રેજ અધિકારી ઍલેક્ઝાન્ડર કિન્લૉક ફૉર્બ્સે લખેલ ગુજરાત પ્રાંતનો ઇતિહાસ. તેમણે 1850-56 દરમિયાન ગુજરાતના ઇતિહાસને લગતી માહિતી વહીવંચાઓના ચોપડા; રાસના ભંડાર; દેવાલય, વાવ, કૂવા અને છત્રીઓ ઉપરના લેખો; ‘પ્રબંધચિંતામણિ’, ‘દ્વયાશ્રય’, ‘શત્રુંજય માહાત્મ્ય’, ‘કુમારપાલચરિત્ર’ વગેરે ગ્રંથો; ઇંગ્લૅન્ડમાંનું ઇન્ડિયા હાઉસનું દફતર વગેરે સાધનો દ્વારા એકત્ર કરી, અંગ્રેજીમાં એક સળંગ વિસ્તૃત તવારીખ…
વધુ વાંચો >રાસ સત્યાગ્રહ
રાસ સત્યાગ્રહ : રાસ ગામના ખેડૂતોએ 1930માં મહેસૂલ ન ભરીને કરેલો સત્યાગ્રહ. ગુજરાતના ખેડા જિલ્લાના બોરસદ તાલુકામાં બોરસદથી 11 કિમી. દૂર રાસ ગામ આવેલું છે. હોમ રૂલ આંદોલન(1916-1917)ના સમયથી રાસમાં રાષ્ટ્રીય જાગૃતિ આવી હતી. ખેડા સત્યાગ્રહ (1918) વખતે ગાંધીજીએ રાસમાં ખેડૂતોની વિશાળ સભાને સંબોધી હતી. અસહકારની લડત(1920-1922)માં રાસમાં દારૂનું પીઠું…
વધુ વાંચો >રાસ્પુતિન, ગ્રિગરી યેફિમૉવિચ
રાસ્પુતિન, ગ્રિગરી યેફિમૉવિચ (જ. 1872, પ્રોક્રોવસ્કી, સાઇબીરિયા; અ. 30 ડિસેમ્બર 1916, સેંટ પીટર્સબર્ગ) : રશિયાની ઝારશાહીનાં છેલ્લાં વરસો દરમિયાન સામ્રાજ્ય માટે વિનાશક ભાગ ભજવનાર સાધક. તે સાઇબીરિયાના ખેડૂત પરિવારમાં જન્મ્યો હતો. તે અભણ, વ્યભિચારી, સ્વાર્થી તથા લોભી હતો; પરંતુ લોકો માનતા હતા કે તે સંમોહનવિદ્યા તથા અલૌકિક શક્તિ ધરાવે છે.…
વધુ વાંચો >રાંકે, લિયોપોલ્ડ વૉન
રાંકે, લિયોપોલ્ડ વૉન (જ. 21 ડિસેમ્બર 1795, વીહ, થુરિંગિયા, જર્મની; અ. 23 મે 1886, બર્લિન) : 19મી સદીના અગ્રણી જર્મન ઇતિહાસકાર. તેમણે લાઇપઝિગ અને બર્લિનમાં અભ્યાસ કરીને 1818માં ડૉક્ટરેટની ડિગ્રી મેળવી. 1818થી 1825 સુધી રાંકેએ ફ્રૅન્કફર્ટની માધ્યમિક શાળામાં શિક્ષક તરીકે કામ કર્યું. 1825થી બર્લિન યુનિવર્સિટીમાં ઇતિહાસમાં એસોસિયેટ પ્રોફેસર અને 1834થી…
વધુ વાંચો >રાંચી
રાંચી : ઝારખંડ રાજ્યનો મોટામાં મોટો જિલ્લો તથા તે જ નામ ધરાવતું જિલ્લામથક અને પાટનગર. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 23° 00´ ઉ. અ. અને 85° 00´ પૂ. રે.ની આજુબાજુનો 7,698 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તરે હઝારીબાગ અને ચત્રા, પૂર્વમાં પુરુલિયા (પ. બં.) અને પશ્ચિમ સિંગભૂમ, દક્ષિણે પશ્ચિમ…
વધુ વાંચો >રિચર્ડ-2
રિચર્ડ-2 (જ. 6 જાન્યુઆરી 1367, બોરડોક્સ, અ. ફેબ્રુઆરી 1400, પોન્ટિફ્રેક્ટ, યૉર્કશાયર) : 1377થી 1399 સુધી ઇંગ્લૅન્ડનો રાજા. તે એડવર્ડ ધ બ્લૅક પ્રિન્સનો પુત્ર અને રાજા એડવર્ડ ત્રીજાનો પૌત્ર હતો. રિચર્ડ તેના દાદાની ગાદીએ જૂન 1377માં બેઠો ત્યારે તે 10 વર્ષનો એટલે સગીર હતો. તેથી તેના કાકા જૉન ઑવ્ ગોન્ટ અને…
વધુ વાંચો >