અમિતાભ મડિયા

મુખરજી, શૈલજ

મુખરજી, શૈલજ (જ. 2 નવેમ્બર 1907, કૉલકાતા; અ. 5 ઑક્ટોબર 1960, દિલ્હી) : બંગાળ શૈલીના ચિત્રકાર. બંગાળી કુટુંબમાં જન્મ અને કોલકાતા તથા બર્દવાનમાં ઉછેર તથા મૅટ્રિક સુધીનું શિક્ષણ. 1928માં તે ‘કલકત્તા સ્કૂલ ઑવ્ આર્ટ’માં દાખલ થયા અને 1934માં અહીંથી ડિપ્લોમા મેળવ્યા બાદ ઇમ્પીરિયલ ટોબૅકો કંપનીમાં થોડાં વર્ષ કલાનિર્દેશક તરીકે કામ…

વધુ વાંચો >

મુખોપાધ્યાય, કૌશિક

મુખોપાધ્યાય, કૌશિક (જ. 1960) : આધુનિક ભારતીય શિલ્પી. 1986માં તેઓ કૉલકાતાની રવીન્દ્રભારતી યુનિવર્સિટીમાંથી ર્દશ્યકલામાં સ્નાતક અને 1989માં શાંતિનિકેતનની વિશ્વભારતી યુનિવર્સિટીમાંથી લલિત કલામાં અનુસ્નાતક થયા. ફેંકી દીધેલા કૂડાકચરા અને ભંગારમાંથી શિલ્પસર્જન કરવા માટે કૌશિક જાણીતા છે. તૂટેલાં પ્લાસ્ટિકનાં પીપડાં, ડોલ ઇત્યાદિને ઇચ્છા મુજબ વધુ તોડી-ચીરીને તેની સાથે ધાતુનો અન્ય ભંગાર ચોંટાડીને,…

વધુ વાંચો >

મુદ્રણક્ષમ કલા

મુદ્રણક્ષમ કલા (graphic prints) : નિજી કલાત્મક અભિવ્યક્તિ માટે કલાકારો દ્વારા જાતે કરવામાં આવતી મુદ્રણપ્રક્રિયા. ચિત્ર અને શિલ્પ જેવી કલાકૃતિઓ અનન્ય હોય છે અને તેથી સામાન્ય રીતે તેની પ્રતિકૃતિ શક્ય નથી; પરંતુ કલાકાર મુદ્રણપ્રક્રિયા વડે જાતે રચેલી પોતાની કલાકૃતિની એકથી વધુ કૃતિઓ પ્રયોજી શકે છે અને તેને મુદ્રણક્ષમ કલા કહે…

વધુ વાંચો >

મુનુસ્વામી, એલ.

મુનુસ્વામી, એલ. (જ. 1927, ચેન્નાઈ) : આધુનિક ભારતીય ચિત્રકાર. શિલ્પી અને ચિત્રકાર દેવીપ્રસાદ રાયચૌધરીની દોરવણી નીચે અભ્યાસ કરીને 1953માં ચેન્નાઈની ‘ગવર્નમેન્ટ કૉલેજ ઑવ્ આર્ટ્સ ઍન્ડ ક્રાફ્ટ’માંથી ચિત્રકલાનો ડિપ્લોમા મેળવ્યો. 1956–57માં તેમને ભારત સરકાર તરફથી ‘કલ્ચરલ સ્કૉલરશિપ ફૉર રિસર્ચ ઇન પેઇન્ટિંગ’ મળી. 1958માં તે ચેન્નાઈની ‘ગવર્નમેન્ટ કૉલેજ ઑવ્ આર્ટ્સ ઍન્ડ ક્રાફ્ટ’માં…

વધુ વાંચો >

મુરલીધરન, કે.

મુરલીધરન, કે. (જ. 1954, ચેન્નાઈ) : આધુનિક ભારતીય ચિત્રકાર. ચેન્નાઈ ખાતેની ગવર્નમેન્ટ કૉલેજ ઑવ્ ફાઇન આર્ટ્સ ઍન્ડ ક્રાફ્ટ્સમાંથી 1976માં ચિત્રકલાનો પોસ્ટ-ડિપ્લોમા મેળવ્યો. આ પછી બૅંગાલુરુ, ચેન્નાઈ, દિલ્હી અને મુંબઈમાં પોતાની કલાનાં વૈયક્તિક પ્રદર્શનો કર્યાં. કૉલકાતાની એકૅડેમી ઑવ્ ફાઇન આર્ટ્સ ખાતે સમૂહ પ્રદર્શનમાં ભાગ લીધો. ચિત્રકલા પરિષદે અને ચેન્નાઈ ખાતેની તામિલનાડુ…

વધુ વાંચો >

મુર્ડિયા, કિરણ

મુર્ડિયા, કિરણ (જ. 1951, ઉદયપુર, રાજસ્થાન) : આધુનિક ભારતીય ચિત્રકાર. 1972માં ઉદયપુર યુનિવર્સિટીમાંથી ચિત્રકલાના વિષય સાથે અનુસ્નાતક કક્ષાની ડિગ્રી મેળવી. એ પછી જયપુર અને દિલ્હીમાં પોતાની કલાનાં વૈયક્તિક પ્રદર્શનો યોજ્યાં તથા ઉદયપુર, મુંબઈ, દિલ્હી, ચંડીગઢ, અમદાવાદ અને ચેન્નાઈ ખાતે સમૂહ પ્રદર્શનોમાં ભાગ લીધો. ચિત્રકલા માટે રાજસ્થાન લલિત કલા અકાદમી તથા…

વધુ વાંચો >

મુસૉર્ગ્સ્કી, મૉડેસ્ટ પેટ્રોવિચ

મુસૉર્ગ્સ્કી, મૉડેસ્ટ પેટ્રોવિચ (જ. 21 માર્ચ 1839, ટોરોપેટ્સ નગર નજીક કારેવો ગામ, રશિયા; અ. 28 માર્ચ 1881, રશિયા) : વિશ્વવિખ્યાત રશિયન સંગીતકાર-સંગીતનિયોજક. લશ્કરી કારકિર્દીનો લાંબો ઇતિહાસ ધરાવતા ધનાઢ્ય કુટુંબમાં જન્મ. બાળપણ પોતાના ગામમાં જ વીત્યું. અહીંની સરોવરસમૃદ્ધ પ્રકૃતિની શ્રીની બાળમાનસ પર ઊંડી છાપ પડી. આ છાપે ભવિષ્યમાં થનારા સંગીતસર્જન પર…

વધુ વાંચો >

મૂર, હેન્રી

મૂર, હેન્રી (જ. 30 જુલાઈ 1898, કૅસલફર્ડ, યૉર્કશાયર, ઇંગ્લૅન્ડ; અ. 31 ઑગસ્ટ 1986, હર્ટફોર્ડશાયર, ઇંગ્લૅન્ડ) : મહાન આંગ્લ શિલ્પી. ઇંગ્લૅન્ડની શિલ્પકળાની પરંપરામાં તેમણે હિંમતભેર નવી કેડી પાડી. એમની અભિનવ અને ચોટદાર લાક્ષણિકતાઓને કારણે તે વિશ્વભરમાં ખ્યાતનામ બન્યા. બારમા વર્ષે શિષ્યવૃત્તિ મળવાથી કળાનો અભ્યાસ શરૂ કરેલો; પરંતુ કુટુંબની નબળી આર્થિક સ્થિતિને…

વધુ વાંચો >

મૂરીલ્યો, બાર્થોલો મ એસ્ટેબાન

મૂરીલ્યો, બાર્થોલો મ એસ્ટેબાન (જ. 1617, સેવિલ, સ્પેન; અ. 1682, કાર્ડિઝ, સ્પેન) : સ્પેનના પ્રસિદ્ધ બરોક ચિત્રકાર. 1645માં તેમણે સાન ફ્રાન્સિસ્કો કૉન્વેન્ટ માટે 11 નોંધપાત્ર ચિત્રો તૈયાર કર્યાં અને તેનાથી તે ખ્યાતિ પામ્યા. 1660માં તેમણે ‘એકૅડેમી ઑવ્ સેવિલ’ની સ્થાપના કરી અને તે સંસ્થાના તે પ્રથમ અધ્યક્ષ બન્યા. કારાવાજિયોની શૈલીમાં ચિત્રાલેખન…

વધુ વાંચો >

મૅકકૉનલ, કિમ

મૅકકૉનલ, કિમ (જ. 1946 ઓક્લહૉમા, યુ.એસ.) : આધુનિક અમેરિકન ચિત્રકાર. સૅન ડિયેગોમાં યુનિવર્સિટી ઑવ્ કૅલિફૉર્નિયામાં ચિત્રકલાનો અભ્યાસ કર્યો. અહીં તેમનો ઘનિષ્ઠ પરિચય કલાવિવેચક એમી ગોલ્ડિન તથા ચિત્રકાર મિરિયમ શૅપિરો સાથે થયો, જે તેમની કલાકારકિર્દી માટે નિર્ણાયક બની રહ્યો. પૌરસ્ત્ય ગાલીચા અને વસ્ત્રો પરની ભાતના ગોલ્ડિને કરેલાં બૌદ્ધિક અને આધ્યાત્મિક અર્થઘટનોથી…

વધુ વાંચો >