ખંડ ૫
કિઓન્જારથી ક્રિમોના
કિંગપોસ્ટ
કિંગપોસ્ટ : બે બાજુ ઢળતાં છાપરાં માટે જે ત્રિકોણાકાર આધાર ઊભા કરવા પડે છે તે આખા ત્રિકોણને સ્થાપત્યની પરિભાષામાં કિંગપોસ્ટ ટ્રસ કહેવામાં આવે છે. ત્રિકોણના ઉપરના ભાગથી એટલે કે મોભટોચથી, એને ટેકો આપવા ત્રિકોણના નીચેના કેન્દ્રના આધાર સુધીનો લાકડાનો સ્તંભ તે કિંગપોસ્ટ. મન્વિતા બારાડી
વધુ વાંચો >કિંગ બી. બી.
કિંગ, બી. બી. (જ. 16 સપ્ટેમ્બર 1925, ઇટા બેના, મિસિસિપી, અમેરિકા; અ. 14 મે 2015 , લાસ વેગાસ, યુ.એસ.) : જાઝ સંગીતની ‘બ્લૂ’ શૈલીનો અગ્રિમ ગિટારવાદક. મૂળ નામ રિલે કિંગ. ‘બ્લૂ’ શૈલીના અલગ અલગ લયના વિકાસમાં તેનો ફાળો મહત્ત્વનો છે. મિસિસિપીનાં હબસી માતાપિતાનો પુત્ર બી. બી. કિંગ બાળપણમાં જ બ્લૅક…
વધુ વાંચો >કિંગ લિયર
કિંગ લિયર (1606) : શેક્સપિયરની જગપ્રસિદ્ધ કરુણાન્તિકા. પોતાની ત્રણ દીકરીઓમાં જે દીકરી પિતાને વધુમાં ચાહતી હશે તેને રાજ્યવિસ્તારનો મોટો ભાગ બક્ષવામાં આવશે. ગોનરિલ અને રિગન આ બે બહેનોએ પિતા પ્રત્યે અનહદ પ્રેમ પ્રકટ કર્યો. બંનેએ ત્યાં સુધી કહ્યું કે તે પતિ કરતાં વિશેષ પિતાને ચાહે છે. લિયર આ સાંભળી પ્રસન્ન…
વધુ વાંચો >કિંગ્સ્ટન
કિંગ્સ્ટન : કૅરિબિયન સમુદ્રમાં વેસ્ટ ઇન્ડિઝ ટાપુઓના મહાએન્ટિલિસ ટાપુસમૂહના જમૈકા ટાપુની રાજધાની અને મુખ્ય શહેર. 16 કિમી. લાંબા અને 3.2 કિમી. પહોળા અખાતના કિનારે તે 78o 48′ ઉ. અ. અને 17o 58′ પૂ. રે. પર આવેલું છે. તે ગુલામોના વ્યાપારનું મોટું બજાર ગણાતું હતું. 1682માં ભૂકંપને કારણે પૉર્ટ રૉયલ નાશ…
વધુ વાંચો >કિંગ્સટાઉન
કિંગ્સટાઉન : સેન્ટ લૉરેન્સ ટાપુ અને ગ્રેનેડાઇન્સ ટાપુસમૂહની રાજધાની અને પ્રમુખ નગર. કૅરેબિયન સમુદ્રમાં બે ટાપુસમૂહો આવેલા છે : મહા એન્ટિલિસ અને લઘુ એન્ટિલિસ. કિંગ્સટાઉન શહેર મહા એન્ટિલિસ ટાપુસમૂહના સેન્ટ વિન્સેન્ટ ટાપુના દક્ષિણ ભાગમાં આવેલું છે. કૅરિબિયન કિનારે 13o 12′ ઉત્તર અક્ષાંશ અને 61o 14′ પશ્ચિમ રેખાંશ પર આ શહેર…
વધુ વાંચો >કિંગ્સલી ડેવિસ
કિંગ્સલી ડેવિસ (જ. 20 ઑગસ્ટ 1988; અ. 27 ફેબ્રુઆરી 1997) : યુ.એસ.ની યુનિવર્સિટી ઑવ્ કૅલિફૉર્નિયા(બર્કલી)માં સોશિયૉલોજીના ફૉર્ડ પ્રોફેસર. તે ઇન્ટરનૅશનલ પૉપ્યુલેશન ઍન્ડ અર્બન રિસર્ચ નામની સંશોધન-સંસ્થાના અધ્યક્ષ હતા. તેમનાં બે પ્રકાશનો વિશ્વખ્યાત થયેલાં : ‘વર્લ્ડ અર્બનાઇઝેશન’ (1950-1970), વૉલ્યૂમ 1 : બેઝિક ડેટા ફૉર સિટીઝ, કન્ટ્રિઝ ઍન્ડ રીજિયન્સ, તથા વૉલ્યૂમ 2…
વધુ વાંચો >કિંગ્સલી, બેન
કિંગ્સલી, બેન (જ. 31 ડિસેમ્બર 1943, યોર્કશાયર, ઇગ્લૅન્ડ-) : ઍંગ્લો-બ્રિટિશ ચલચિત્ર-અભિનેતા. મૂળ નામ ક્રિશ્ના બાનજી. માતા ભારતીય મૂળનાં તો પિતા ઇંગ્લૅન્ડના મૂળ વતની. 1972માં નિર્મિત ‘ફિયર ઇઝ ધ કી’ ફિલ્મથી અભિનય-કારકિર્દીની શરૂઆત કરી અને ત્યારથી 1990 સુધીમાં કુલ દસ ફિલ્મોમાં ભૂમિકા ભજવી. પસંદગીની ભૂમિકાઓ જ સ્વીકારવાના આગ્રહી હોવાથી અત્યાર સુધી…
વધુ વાંચો >કિંદરખેડાનું સૂર્યમંદિર
કિંદરખેડાનું સૂર્યમંદિર : કિંદરખેડા(જિ. જૂનાગઢ)નું પૂર્વાભિમુખ સૂર્યમંદિર. તે ગર્ભગૃહ, પ્રદક્ષિણાપથ, ગૂઢમંડપ અને મુખમંડપનું બનેલું છે. તેના સમચોરસ ગર્ભગૃહમાં સૂર્ય અને સૂર્યાક્ષીની મૂર્તિઓના અવશેષ નજરે પડે છે. ગૂઢમંડપ અને મુખમંડપ લંબચોરસ છે. મંડપની બંને બાજુની દીવાલોમાં જાળીની રચના છે. તેમાં પૂર્ણવિકસિત કમળની ઊભી તથા આડી ત્રણ ત્રણ હરોળ છે. ગર્ભગૃહ પર…
વધુ વાંચો >કિઓન્જાર
કિઓન્જાર (Keonjhar) : ઓડિસાના ઉત્તરભાગમાં આવેલો જિલ્લો તથા તે જ નામ ધરાવતું જિલ્લામથક. ભૌગોલિક સ્થાન : તે 21o 11’થી 22o 10′ ઉ. અ. અને 85o 11’થી 86o 22′ પૂ.રે. વચ્ચેનો 8337 ચોકિમી. જેટલો વિસ્તાર આવરી લે છે. તેની ઉત્તર તરફ ઝારખંડ રાજ્યનો પશ્ચિમ સિંગભૂમ જિલ્લો, પૂર્વ તરફ મયૂરભંજ, બાલેર અને…
વધુ વાંચો >કિકુમારો
કિકુમારો (જ. આશરે 1780, જાપાન; અ. 1820 પછી, જાપાન) : જાપાનની પ્રસિદ્ધ કાષ્ઠછાપ ચિત્રકલા (woodcut printing) ઉકિયો-ઈ(Ukio-E)નો ચિત્રકાર. પ્રસિદ્ધ ચિત્રકાર કિતાગાવા ઉતામારોનો તે શિષ્ય હતો. ગુરુની પેઠે કિકુમારો પણ ગેઇશા યુવતીઓ અને ટોકિયોના પોશીબારાની વેશ્યાવાડાની રૂપજીવિનીઓના આલેખનમાં સફળ થયો. વિવિધ પ્રવૃત્તિઓમાં વ્યસ્ત અને ભભકાદાર વસ્ત્રો પરિધાન કરેલી ગેઇશા યુવતીઓ અને…
વધુ વાંચો >કિગાલી
કિગાલી : મધ્ય આફ્રિકાના રાજ્ય રુઆન્ડાની રાજધાની. મધ્ય આફ્રિકામાં 1962માં ‘યુનાઇટેડ નૅશન્સ ટ્રસ્ટ ટેરિટરી ઑવ્ રુઆન્ડા-બુરુન્ડીમાંથી રુઆન્ડા છૂટું પડી નવું રાષ્ટ્ર બન્યું. લગભગ 1,000થી 1,500 મી.ની ઊંચાઈ ધરાવતા પહાડી વિસ્તારની વચમાં આશરે એકાદ હજાર મી.ની ઊંચાઈ ધરાવતું આ પાટનગર 1º.57′ દ.અ. અને 30º.04′ પૂ.રે. પર આવેલું છે. દેશના મધ્યભાગમાં આવેલું…
વધુ વાંચો >કિઝીલકુમનું રણ
કિઝીલકુમનું રણ : જુઓ રણ.
વધુ વાંચો >કિટ પીક નૅશનલ ઑબ્ઝર્વેટરી (KPNO) ઍરિઝોના-અમેરિકા
કિટ પીક નૅશનલ ઑબ્ઝર્વેટરી (KPNO) ઍરિઝોના, અમેરિકા : અમેરિકાની આધુનિક ઉપકરણોથી સુસજ્જ રાષ્ટ્રીય વેધશાળા. કોઈ એક જ સ્થળે અહીં જેટલાં તથા અહીં છે તેવાં ઉપકરણો ભાગ્યે જ જોવા મળે. આ વેધશાળા ખરા અર્થમાં રાષ્ટ્રીય છે, કારણ કે અમેરિકાની ઘણી બધી શિક્ષણ અને સંશોધન સંસ્થાઓ તેમજ સ્ટીવર્ડ, મૅકગ્રો હિલ, નૅશનલ સોલર…
વધુ વાંચો >કિડલૅન્ડ ફિન
કિડલૅન્ડ, ફિન (જ. 1 ડિસેમ્બર 1943, નોર્વે-) : વર્ષ 2004 માટેના અર્થશાસ્ત્રના નોબેલ પારિતોષિકના સહવિજેતા નૉર્વેજિયન અર્થશાસ્ત્રી. તેમણે તથા તેમના પીએચ.ડી.ના માર્ગદર્શક અમેરિકન અર્થશાસ્ત્રી એડ્વર્ડ પ્રેસકૉટને સંયુક્ત રીતે આ પારિતોષિક એનાયત કરવામાં આવ્યું છે. સમષ્ટિલક્ષી અર્થશાસ્ત્રના ચાવીરૂપ ગણાય તેવાં બે ક્ષેત્રો (key areas) એટલે વ્યાપારચક્રો ઉદ્ભવવાનાં કારણો અને તેમને પહોંચી…
વધુ વાંચો >કિતાઈ રોનાલ્ડ બ્રૂક્સ
કિતાઈ, રોનાલ્ડ બ્રૂક્સ (Kitaj, Ronald Brooks) (જ. 29 ઑક્ટોબર 1932, ક્લીવલૅન્ડ, ઓહાયો, અમેરિકા; અ. 21 ઑક્ટોબર 2007, લોસ એન્જલિસ, કૅલિફોર્નિયા, યુ. એસ.) : આધુનિક જીવનનું આલેખન કરનાર અમેરિકન ચિત્રકાર. તેમનો જન્મ મૂળ હંગેરીથી આવી અમેરિકામાં વસેલા પરિવારમાં થયો હતો. બ્રિટિશ પૉપ કલાના વિકાસમાં તેમનો મહત્વનો ફાળો છે. 1951થી 1955 સુધી…
વધુ વાંચો >